სტაფილო

                                  სტაფილო

                                            

(ლათ. Daucus) — მცენარის გვარი ქოლგოსანთა ოჯახისა. ორწლოვანი, იშვიათად ერთ- ან მრავალწლოვანი მცენარეა. აქვს მრავალგზის ფრთისებრ განკვეთილი ფოთლები.

იხ. ვიდეო

ცნობილია სტაფილოს 60-მდე სახეობა. უფრო გავრცელებულია ორწლოვანი მცენარე — კულტურული სტაფილო (ლათ. Daucus sativus, Daucus carota), რომელიც იყოფა სასუფრე და საკვებ სტაფილოდ. სტაფილო პირველ წელს ივითარებს ფოთლების როზეტსა და ძირყვენას, მეორე წელს — საყვავილე ღეროს. საკვები სტაფილოს ძირხვენა ხორციანია, ფერად თეთრი, ყვითელი ან მუქი იისფერი, ფორმით მომრგვალო-ცილინდრული, კონუსისებრი ან თითისტარისებრი; სიცივე და გვალვაგამძლეა; მოითხოვს ნეშომპალით მდიდარ ქვიშნარ და თიხნარ ნიადაგებს.

იხ. ვიდეო

ქიმიური შემდგენლობით კარატინი, ფიტეონი ფიტოფკეიენი და ლიკოპინი, ვიტამინები B,B2, სტაფილო Aვიტამინის წყაროა, შაქარი (3-15%) ცხიმი მცირე შემადგენლობით ეთერული ზეთი, უბმელიფერონი, კვარცეტინი კეფეროლი, ანტიციანიდური საშუალება, ფალივიონიდები.

იხ. ვიდეო

მედიცინაში სტაფილოს დადებითი თვისებების  გამო მას აქვს დიეტური და კკვებითი ღირებულება გამოიყენება ჰიპო და ავიტამინოზის დროს. ხელს უწყობს ეპითელიზაციას, ააქტიურებს უჯრედშიდა რედოქსის პროცესებს, არეგულირებს ნახშირწყლების მეტაბოლიზმს.

თესლები გამოიყენება სამკურნალო საშუალებების მისაღებად, მაგალითად, დუკარინი, რომელსაც აქვს ანტისპაზმური საშუალება, რომელიც პაპავერინის და კელინის მსგავსია, აფართოვებს კორონარული გზებს; გამოიყენება ათეროსკლეროზის დროს, კორონარული უკმარისობა სტენოკარდიით. ექსტრაქტები და ეთერზეთები კოსმეტიკური საშუალებების და არომათერაპიისთვის მიიღება თესლისგან, ნერვოზების დროს. აქვს ანტისეპტიკური თვისება. გულსისძარღვთა დაავდებისას  სტაფილო აოდთგანვე გამოიყენებოდა კოსმეტიკაში.

იხ. ვიდეო

სტაფილო არ შეიძლება მივაკუთვნოთ ეგზოტიკურ ბოსტნეულს, რომელთა სასარგებლობო თვისებების  შესახებ უამრავი ლეგენდებია. იქნებ იმიტომ, რომ  სტაფილო ყველაზე გავრცელებულია მთელ მსოფლიოში და მისი მოყვანა ყველგან შეიძლება, ის შეიძლება მოიყვანო თითქმის ყველგან: ნებისმიერ ბაღში, მინდორში, ქვეყანაში, თუნდაც აივანზე და ნებისმიერ კლიმატში. ამასთან, თუ ამ უმარტივეს ბოსტნეულს უფრო ყურადღებით დავაკვირდებით, გაირკვევა, რომ მას მხოლოდ ის სასწაულებრივი თვისებები აქვს, რომლებსაც ლეგენდები ქმნიან.

უძველესი დროიდან ხალხმა იცოდნენ სტაფილოს სასარგებლო თვისებებზე იმაზე მეტი ვიდრე დღეს. თუმცა იმ დროისთვის არ იყო განვითარებული მეცნიერება, ელექტრონული მიკროსკოპები, ბიოქიმიური ანალიზი და სხვა სიბრძნეები. მაგ., ძველ ბრძნებმა იცოდნენ სამკურნალო თვისებების შესახებ  სტაფილოს წვენზე. მას იყენებდნენ მრავალი ავადყოფობის წინაამღდეგ. რომაელებს უყარდათ სტაფილო , მიჩნეული იყო შესანიშნავი წამლად, სადაც რომაელი ქალბატონები მიირთმევდნენ კანფეტებთნ ერთად. შესაძლოა ამიტომაც იყვნენ ასეთი მშენიერები.