ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             ჩია (მცენარე)

ლათ. Salvia hispanica - მცენარე ლამისებრთა ოჯახისა, ჯიშის გვარის სახეობა. ჩიას თესლს ტრადიციულად მიირთმევენ ლათინური ამერიკის ზოგიერთი ქვეყნის მაცხოვრებლები (განსაკუთრებით მექსიკა), ისევე როგორც სამხრეთ-დასავლეთ შეერთებულ შტატებში. მჭიდროდ დაკავშირებული სახეობა Salvia columbariae ასევე გამოიყენება სამზარეულოში. მცენარის სამშობლოა ცენტრალური და სამხრეთი მექსიკა, ასევე გვატემალა, სადაც ის იზრდება ზღვის დონიდან 1800-2600 მ სიმაღლეზე. ამჟამად ჩია ასევე გაშენებულია სამხრეთ ამერიკისა და ავსტრალიის ბევრ ქვეყანაში

იხ. ვიდეო Семена ЧИА польза и вред. Chia. ЛОЖКА В ДЕНЬ - ОЧИСТИТ КИШЕЧНИК И УБЕРЁТ ЖИВОТ. СЕМЕНА ЧИА.

ბილოგიური არწერილოა - ერთწლოვანი ბალახოვანი მცენარე 1 მ სიმაღლემდე.ფოთლები მოპირდაპირე 4-8 სმ სიგრძისა და 3-5 სმ სიგანის. ყვავილები თეთრი ან იასამნისფერია. თესლი პატარა ოვალურია, დაახლოებით 1 მმ დიამეტრით. ისინი ყავისფერი, ნაცრისფერი, შავი ან თეთრია, ზედაპირზე ზოლიანი რელიეფური ნიმუშით

კვაბითი ღირებულება და გამოყენება

ჩიას თესლი შეიცავს 20% პროტეინს, 34% ცხიმს, 25% დიეტურ ბოჭკოს და მნიშვნელოვან რაოდენობას ანტიოქსიდანტებს. განსაკუთრებით მდიდარია ლინოლენური და სხვა ომეგა -3 ცხიმოვანი მჟავებით. ჩიას თესლები ასევე შეიცავს ვიტამინებს: A, C, E, B1, B2, PP, ასევე დიდი რაოდენობით კალიუმს, კალციუმს, მაგნიუმს, ფოსფორს, სელენს და თუთიას. მოხალული თესლიდან მიღებული ფქვილი გამოიყენება მკვებავი სასმელების დასამზადებლად. მათგან შვრიის ფაფა, წყალთან და წიწაკასთან შეზავებული, დიდხანს ინახება, უაღრესად მკვებავია და კარგად იკმაყოფილებს შიმშილს. თესლის ზეთი სწრაფად შრება და გამოიყენება საღებავების დასამზადებლად. ცოტა ხნის წინ, ჩიას თესლებმა მოიპოვა პოპულარობა აშშ-ს ვეგეტარიანელებში, როგორც მცენარეული კალციუმის შესანიშნავი წყარო: 100 გრ თესლი შეიცავს 631 მგ კალციუმს, რაც ორჯერ მეტია, ვიდრე ერთი ჭიქა რძეში. თესლი ასევე მდიდარია სხვა მიკროელემენტებით. 2005 წელს ევროკავშირმა, სადაც ეს მცენარე გაცილებით ნაკლებად არის ცნობილი, ჩია პერსპექტიულ საკვებად აღიარა
იხ. ვიდეო

კვებითი ღირებულება 100 გ (3,5 უნცია) ენერგია 486 კკალ (2030 კჯ) ნახშირწყლები 42,12 გ დიეტური ბოჭკოვანი 34,4 გ მსუქანი 30,74 გ გაჯერებული 3.330 ტრანს 0,140გრ მონოუჯერი 2.309 პოლიუჯერი ომეგა 3 ომეგა-6 23.665 17,830 გ 5,835 გ პროტეინი 16,54 გ ვიტამინების რაოდენობა%DV† ვიტამინი A ეკვივი. 7% 54 მკგ თიამინი (B1) 54%0.62 მგ რიბოფლავინი (B2) 14%0.17 მგ ნიაცინი (B3) 59%8.83 მგ ფოლიუმის მჟავა (B9) 12%49 მკგ ვიტამინი C 2%1,6 მგ ვიტამინი E 3%0,5 მგ მინერალების რაოდენობა%DV† კალციუმი 63%631 მგ რკინა 59%7.72 მგ მაგნიუმი 94%335 მგ მანგანუმი 130%2.723 მგ ფოსფორი 123%860 მგ კალიუმი 9%407 მგ ნატრიუმი 1%16 მგ თუთია 48%4.58 მგ სხვა კომპონენტები რაოდენობა წყალი 5,80გრ ქოლესტერინი 0 მგ