ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                    რუდოლფ კლაუზიუსი

გერმ. Rudolf Julius Emanuel Clausius  -  სახელი დაბადებისას - რუდოლფ გოტლიბი (გერმ. Rudolf Gottlieb); 2 იანვარი, 1822, კესლინი (ახლანდელი კოზალინი) - 24 აგვისტო, 1888, ბონი) - გერმანელი ფიზიკოსი, მექანიკოსი და მათემატიკოსი.

კლაუსიუსმა საუნივერსიტეტო განათლება ბერლინში მიიღო.

კლაუსიუსის პირველი ნაშრომი სითბოს მექანიკურ თეორიაზე 1850 წელს გამოიცა. იმავე წელს, სექტემბერში, მიიღო მიწვევა, გამხდარიყო პროფესორი ბერლინის სამეფო არტილერიისა და საინჟინრო სკოლაში. 1855 წლიდან ეკავა მათემატიკური ფიზიკის კათედრა შვეიცარიის პოლიტექნიკურ სკოლაში, პარალელურად დაინიშნა ციურიხის უნივერსიტეტში. 1867 წელს მან მიიღო მიწვევა ვიურცბურგის უნივერსიტეტის პროფესორად, ხოლო 1869 წლიდან იყო ბონის პროფესორი.

1865 წლის 19 მაისს სამეცნიერო კვლევებისთვის აირჩიეს საფრანგეთის მეცნიერებათა აკადემიის წევრად (მექანიკის განყოფილება).

სახელი კლაუსიუსს მოუტანა მისმა შრომამ თეორიულ თერმოდინამიკაზე, რომელიც მის წინაშე იყო საწყის ეტაპზე; მხოლოდ კლაუსიუსის ნამუშევრების წყალობით, ჯოულის, ჰელმჰოლცისა და რანკინის მუშაობის პარალელურად, თერმოდინამიკამ მიიღო საბოლოო განვითარება.

1850 წელს გამოქვეყნებულ ნაშრომში „სითბოს მამოძრავებელი ძალის შესახებ და იმ კანონების შესახებ, რომლებიც შეიძლება მივიღოთ აქედან სითბოს თეორიისთვის“, კლაუსიუსმა შეასწორა კარნოს თეორია სითბოს ძრავების შესახებ.

                                                              

გვერდები კლაუსიუსის სტატიიდან, სადაც ის ენტროპიის ცნებას მეცნიერულ მიმოქცევაში შემოაქვს. სტატია მთავრდება ცნობილი განცხადებით: „სამყაროს ენერგია მუდმივია. მსოფლიოს ენტროპია მიდრეკილია მაქსიმუმამდე"

ჩამოაყალიბა ავტორის მიერ კალორიული თვალსაზრისით, ჯოულის მუშაობის შესაბამისად სითბოს მექანიკურ ეკვივალენტზე და ჩამოაყალიბა განცხადება, რომელსაც მან მოგვიანებით უწოდა თერმული აქსიომა: „სითბო თავისთავად არ შეიძლება გადავიდეს ცივი სხეულიდან ცხელ სხეულზე“. კლაუზიუსის თერმული აქსიომა იყო თერმოდინამიკის მეორე კანონის პირველი ფორმულირება, რომელიც ახლა ცნობილია როგორც კლაუსიუსის ფორმულირება. სითბოს მექანიკური თეორიის შესახებ რამდენიმე მომდევნო ნაშრომში კლაუსიუსმა დახვეწა მეორე კანონის ფორმულირება და დაამტკიცა რამდენიმე ახალი თეორემა, რომლებიც ახლა მის სახელს ატარებენ.

1865 წელს გამოჩნდა ნაშრომი "სითბოს მათემატიკური თეორიის მეორე კანონის სხვადასხვა მოხერხებულ ფორმებზე", რომელშიც კლაუზიუსმა შემოიტანა ენტროპიის ცნება, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია თერმოდინამიკისთვის.

კლაუსიუსის ექსპოზიციის სიცხადის წყალობით, სითბოს მექანიკური თეორია მისი განვითარების დასაწყისშივე დაიწყო ფენომენების ახსნისათვის სამეცნიერო ცოდნის სრულიად განსხვავებული სფეროდან. ამრიგად, 1867 წელს დადგინდა ანალოგია ქიმიური ნაერთების აორთქლებასა და დაშლას შორის.

გარდა ამ კვლევებისა, კლაუსიუსი ასევე ცნობილია სხეულების ელასტიურობის, ოპტიკისა და დინამიური ელექტროენერგიის შესახებ მისი მუშაობით. კლაუსიუსმა შემოიტანა მექანიკაში ვირიალის მნიშვნელოვანი კონცეფცია (1870).

კ-ის ნაშრომები სითბოს მექანიკურ თეორიაზე სტატიების სახით გამოჩნდა Poggendorffs Annalen-ში (1848–62) და შეგროვდა კლასიკურ Abhandlung über die mechanische Wärmeteorie-ში (Braunschweig, 1864–67, 2 ტომი; ბოლო გამოცემა. 1887 წელს).

კლაუსიუსმა ფიზიკისა და მათემატიკის სხვა სფეროებთან დაკავშირებული სტატიები გამოაქვეყნა მრავალ ჟურნალში:

"Journal de Crelle"

ფილოსოფოსი. მაგაზი.",

ჟურნალი მათემ. ლიუვილი,

პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის „კომპტეს რენდუსი“.

ცალკე გამოქვეყნდა:

Ueber das Wesen der Wärme verglich. mit Licht und Schall“ (ციურიხი, 1857);

„Die Potentialfunction und das Potential“ (ლაიფციგი, 1859; მე-4 გამოცემა, 1885)

იხ. ვიდეო - Рудольф Клаузиус | Аудио статья в Википедии