ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                            ჟაკ-ივ კუსტო

 (ფრანგ. Jacques-Yves Cousteau; დ. 11 ივნისი, 1910 — გ. 25 ივნისი, 1997) — ფრანგი საზღვაო ოფიცერი, მკვლევარი, კონსერვაციონისტი, კინორეჟისორი, გამომგონებელი, მეცნიერი, ფოტოგრაფი, რომელიც სწავლობდა ზღვას და სიცოცხლის ყველა ფორმას წყალში. მან გააუმჯობესა აკვალანგი და გზა გაკაფა ზღვის კონსერვაციისკენ. ამავე დროს კუსტო საფრანგეთის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი იყო. იგი ასევე ცნობილია როგორც „კომენდანტი კუსტო“ ან „კაპიტანი კუსტო“.

კუსტომ 1943 წელს ემილი განიანთან ერთად გააუმჯობესა და მოსინჯა აკვალანგი.

ბიოგრაფია

ჟაკ-ივ კუსტო დაიბადა პატარა ქალაქ სენ-ანდრე-დე-კუბზაკში, ბორდოს ღვინის რეგიონში, ადვოკატის, დანიელ და ელიზაბეტ კუსტოების ვაჟი. მისი მამა დანიელ კუსტო (23 ოქტომბერი, 1878 - 1969) იყო ნოტარიუსის 4 შვილის მეორე შვილი სენ-ანდრე-დე-კუბზაკიდან, დაბადებისას ჩაწერილი ორმაგი სახელით პიერ-დანიელი. მდიდარმა ნოტარიუსმა შეძლო შვილს კარგი აღზრდა და შესანიშნავი განათლება მიეცა. დანიელი სწავლობდა სამართალს პარიზში, გახდა ყველაზე ახალგაზრდა სამართლის დოქტორი საფრანგეთში. ის მუშაობდა შეერთებულ შტატებში მდიდარი მეწარმისა და ფრანკოფილი ჯეიმს ჰეიზ ჰაიდის კერძო მდივნად. იგი დაქორწინდა ელიზაბეტ დურანტონზე (დურანტონი; ბ. 1878 წლის 21 ნოემბერი), მისი მშობლიური ქალაქიდან ფარმაცევტის ქალიშვილზე. ახლადშექმნილი ოჯახი დასახლდა პარიზის მე-17 ოლქში, 12, Lane Doisy[fr]. 1906 წლის 18 მარტს მათ პირველი შვილი პიერ-ანტუანი შეეძინათ. ოთხი წლის შემდეგ ჟაკ-ივ დაიბადა ბაბუის სახლში სენ-ანდრე-დე-კუბზაკში.

დანიელის ოჯახი ბევრს მოგზაურობდა. ჟაკ-ივ ადრეულ ასაკში დაინტერესდა წყლით. 7 წლის ასაკში დაუსვეს ქრონიკული ენტერიტი, ამიტომ ოჯახის ექიმმა მძიმე დატვირთვა არ ურჩია. ავადმყოფობის გამო კუსტო ძალიან გამხდარი გახდა. პირველი მსოფლიო ომის დროს დანიელ კუსტო უმუშევარი დარჩა, მაგრამ ომის შემდეგ კვლავ იპოვა სამუშაო ამერიკელი ევგენი ჰიგინსის კომპანიაში. მას ბევრი საქმიანი მოგზაურობა მოუწია, მისი ვაჟები სკოლაში დადიოდნენ და წლის უმეტეს ნაწილს სკოლა-ინტერნატში ატარებდნენ. კუსტომ ადრე ისწავლა ცურვა და სიცოცხლის ბოლომდე შეუყვარდა ზღვა.

1920 წელს ევგენი ჰიგინსი დაბრუნდა ნიუ-იორკში, კუსტოს ოჯახი მისდევდა მას. ჟაკ-ივ და პიერ-ანტუანი სკოლაში დადიოდნენ აშშ-ში და თავისუფლად ისწავლეს ინგლისური საუბარი. იქ, ვერმონტში ოჯახური შვებულების დროს, ძმებმა პირველი ჩაყვინთვა გააკეთეს. 1922 წელს ჰიგინსი და კუსტოს ოჯახი საფრანგეთში დაბრუნდნენ. აშშ-ში ჟაკ-ივ დაინტერესდა მექანიკითა და დიზაინით. საფრანგეთში მან ელექტრო მანქანა ააშენა. ეს გატაცება დაეხმარა მას მომავალში მუშაობაში. დაზოგილი და გამომუშავებული ფულით კუსტომ იყიდა პირველი კინოკამერა. მიუხედავად იმისა, რომ ჟაკ-ივს ბევრი რამ აინტერესებდა, სწავლა არ მისცეს. გარკვეული პერიოდის შემდეგ მშობლებმა გადაწყვიტეს მისი გაგზავნა სპეციალურ სკოლა-ინტერნატში, რომელიც მან წარჩინებით დაამთავრა.

იხ. ვიდეო -video - The Undersea World of Jacques Cousteau - The Sleeping Sharks of Yucatan

1930 წელს ჩაირიცხა საზღვაო აკადემიაში. ჯგუფი, რომელშიც ის სწავლობდა, იყო პირველი, ვინც გემზე ჟოან დ არკი გაცურა მთელს მსოფლიოში. მან დაამთავრა სამხედრო აკადემია ორდერის წოდებით, გაგზავნეს შანხაის საზღვაო ბაზაზე და ასევე ეწვია სსრკ-ს, სადაც უამრავი სურათი გადაიღო, მაგრამ თითქმის ყველა მასალა ამოიღეს. კუსტომ გადაწყვიტა საზღვაო ავიაციის აკადემიაში წასვლა, მას ცა მიიზიდა, მაგრამ მთის გზაზე ავტოავარიის შემდეგ, ავიაცია უნდა მიტოვებულიყო. კუსტომ მარცხენა ხელზე რამდენიმე ნეკნი და თითი მოიტეხა, ფილტვები დააზიანა და მარჯვენა ხელი პარალიზებული გაუკეთა. რეაბილიტაციის კურსი რვა თვე გაგრძელდა. 1936 წელს აღდგენისთვის იგი შევიდა ტულონის პორტში დანიშნულ კრეისერ "სუფრენის" ინსტრუქტორში. ერთ დღეს ის მაღაზიაში წავიდა და დაინახა სათვალე. მათთან ერთად ჩაყვინთვა მიხვდა, რომ ამიერიდან მისი ცხოვრება განუყოფლად ეკუთვნის წყალქვეშა სამეფოს.

1937 წელს იგი დაქორწინდა სიმონე მელქიორზე, რომელსაც შეეძინა ორი ვაჟი, ჟან-მიშელი (1938) და ფილიპი (1940-1979, დაიღუპა კატალინას ავიაკატასტროფაში). მეორე მსოფლიო ომის დროს ის იყო საფრანგეთის წინააღმდეგობის მოძრაობის წევრი.

იხ. ვიდეო - 15 - Одиссея Жака Кусто - Калипсо ищет Атлантиду 1

1950-იანი წლების დასაწყისიდან კუსტო აწარმოებდა ოკეანოგრაფიულ კვლევას კალიფსოს (ბრიტანეთის სამეფო საზღვაო ძალების გაუქმებული ნაღმმზიდი) დახმარებით. აღიარება კუსტოს 1953 წელს წიგნის "სიჩუმის სამყაროში" გამოქვეყნებით მოჰყვა, რომელიც ფრედერიკ დიუმასთან ერთად იყო. წიგნის მიხედვით გადაღებულმა ფილმმა 1956 წელს მიიღო ოსკარი და ოქროს პალმის რტო. 1957 წელს კუსტო დაინიშნა მონაკოს ოკეანოგრაფიული მუზეუმის დირექტორად. 1973 წელს მან დააარსა არაკომერციული „კუსტოს საზოგადოება“ საზღვაო გარემოს დასაცავად.

ჟაკ-ივ კუსტოს საფლავი

1991 წელს, მეუღლის სიმონის გარდაცვალებიდან ერთი წლის შემდეგ, იგი დაქორწინდა ფრანსინ ტრიპლეტზე. იმ დროისთვის მათ უკვე ჰყავდათ ქალიშვილი დიანა (1979) და ვაჟი, პიერ-ივ (1981), ქორწინებამდე დაბადებული.

ჟაკ-ივ კუსტო გარდაიცვალა 1997 წლის 25 ივნისს, 87 წლის ასაკში, მიოკარდიუმის ინფარქტით, რესპირატორული დაავადების გართულების შედეგად. მას ეროვნული გამოსამშვიდობებელი ცერემონიალი გადაეცა. ის დაკრძალეს სენ-ანდრე-დე-კუბზაკის სასაფლაოზე საოჯახო ნაკვეთში.

                                                                   

წყალქვეშა ნავი ჟაკ-ივ კუსტო მონაკოში ოკეანოგრაფიულ მუზეუმში

კუსტოს უყვარდა თავის თავს „ოკეანოგრაფიის ტექნიკოსის“ დარქმევა. ის, ფაქტობრივად, გამორჩეული მასწავლებელი და ბუნების მოყვარული იყო. მისმა ნამუშევრებმა მრავალი ადამიანისთვის გახსნა "ლურჯი კონტინენტი".

მისმა ნაშრომმა ასევე საშუალება მისცა ახალი ტიპის სამეცნიერო კომუნიკაცია, რომელიც იმ დროს გააკრიტიკეს ზოგიერთი აკადემიკოსის მიერ. ეგრეთ წოდებული „დივულგაციონიზმი“, მეცნიერული ცნებების გაცვლის მარტივი გზა, მალევე გამოიყენეს სხვა დისციპლინებში და გახდა თანამედროვე სატელევიზიო მაუწყებლობის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი მახასიათებელი.

1950 წელს მან დაიქირავა გემი კალიფსო თომას ლოელ გინესისგან წელიწადში სიმბოლურ ერთ ფრანკად. გემი აღჭურვილი იყო მობილური ლაბორატორიით ღია ოკეანის კვლევისა და წყალქვეშა კვლევებისთვის.

1957 წლიდან არის მონაკოს ოკეანოგრაფიული მუზეუმის დირექტორი.

1985 წლის მაისში კუსტოს გუნდმა შეიძინა კიდევ ერთი გემი. ეს არის ორანძიანი იახტა "Alcyone" (Alcyone) ექსპერიმენტული ტურბოიალით, რომელიც იყენებს მაგნუსის ეფექტს ბიძგის მოსაპოვებლად.

კუსტო გარდაიცვალა 1997 წლის 25 ივნისს. Cousteau Society და მისი ფრანგი პარტნიორი Team Cousteau, რომელიც დაარსდა ჟაკ-ივ კუსტოს მიერ, დღესაც აქტიურია.

სიცოცხლის ბოლო წლებში, მეორე ქორწინების შემდეგ, კუსტო ჩაერთო იურიდიულ ბრძოლაში შვილთან ჟან-მიშელთან კუსტოს სახელის გამოყენების გამო. სასამართლოს ბრძანებით, ჟან-მიშელ კუსტოს აეკრძალა თავისი პროფესიული ბიზნესის აღრევა მამის არაკომერციულ საქმიანობაში.

პეტერბურგში მე-4 სკოლას ეწოდა კუსტოს სახელი ფრანგული ენის სიღრმისეული შესწავლით. ნოვაია უსმანში ქუჩა ატარებს მკვლევარის სახელს.