ოტო ფონ ბისმარკი

ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                     ოტო ფონ ბისმარკი

                                                                   Otto von Bismarck - ბისმარკი 1890 წელს

გერმანიის პირველი კანცლერი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
21 მარტი 1871 – 20 მარტი 1890
მონარქი	ვილჰელმ I ფრიდრიხ III ვილჰელმ II
მემკვიდრე	ლეო ფონ კაპრივი
ჩრდილო გერმანიის კავშირის კანცლერი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
1867 – 1871
პრუსიის მინისტრ-პრეზიდენტი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
23 სექტემბერი, 1862 – 1 იანვარი, 1873
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
9 ნოემბერი, 1873 – 20 მარტი, 1890
პრუსიის საგარეო საქმეთა მინისტრი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
1862 – 1890
დაბადებული	1 აპრილი 1815 შენჰაუზენი, პრუსია
გარდაცვლილი	30 ივლისი, 1898 (83 წლის) ფრიდრიხსრუ, გერმანია
პოლიტიკური პარტია	უპარტიო
მეუღლე	იოანა ფონ პუტკამერი
ხელმოწერა

ოტო ედუარდ ლეოპოლდ ბისმარკი, თავადი ფონ ბისმარკ-შენჰაუზენი (გერმ. Otto Eduard Leopold von Bismarck-Schönhausen) (დ. 1 აპრილი, 1815, შენჰაუზენი ― გ. 30 ივლისი, 1898, ფრიდრიხსრუ) — გერმანიის სახელმწიფო მოღვაწე, გერმანიის იმპერიის დამაარსებელი და პირველი რაიხსკანცლერი. წარმოშობით პომერანიელი იუნკერი.

ბიოგრაფია

პოლიტიკურ ასპარეზზე გამოვიდა 1847 წელს (როცა პრუსიის გაერთიანებული ლანდტაგის დეპუტატი გახდა და უკიდურეს მემარჯვენე ფრთას მიემხრო). 1848 წლის რევოლუციის პერიოდში, როგორც ულტრამონარქისტი, ცდილობდა სისხლში ჩაეხშო ხალხის მასების დემოკრატიული მოძრაობა, იბრძოდა გერმანიის „ქვემოდან“ გაერთიანების წინააღმდეგ. 1851-1859 წლებში პრუსიის წარმომადგენელი იყო გერმანიის კავშირის ბუნდესტაგში მაინის ფრანკფურტში. 1859-1862 წლებში პრუსიის ელჩი ჯერ რუსეთში, შემდეგ საფრანგეთში.

1862 წლის სექტემბერში დაინიშნა პრუსიის მინისტრ-პრეზიდენტად და საგარეო საქმეთა მინისტრად, უგულებელყო ლანდტაგის საბიუჯეტო უფლებები, გაატარა სამხედრო რეფორმა, რომელმაც განამტკიცა გერმანიის სახელმწიფოებს შორის პრუსიის სამხედრო უპირატესობა და დაიწყო გამალებული მზადება გერმანიის კავშირიდან ავსტრიის განსადევნად. ბისმარკი დაუფარავად აცხადებდა, რომ გერმანიის გაერთიანება შესაძლებელია მხოლოდ „რკინითა და სისხლით“. 1863 იგი რუსეთს შეუთანხმდა პოლონეთში აჯანყებულთა წინააღმდეგ შესაძლო ერთობლივ ღონისძიებათა შესახებ. 1864 დანიასთან ომში პრუსიამ ავსტრიასთან ერთად დაიპყრო შლეზვიგი-ჰოლშტაინი. 1866 წელს პრუსიამ ომი გამოუცხადა ავსტრიას და დაამარცხა იგი სადოვის ბრძოლაში. ამან შესაძლებლობა მისცა ბისმარკს 1867 დაეარსებინა ჩრდილო გერმანიის კავშირი პრუსიის ჰეგემონიით და გამხდარიყო მისი ბუნდესკანცლერი. მოქნილი დიპლომატიური მანევრებით ბისმარკმა შეძლო საფრანგეთის იმპერიის იზოლირება საერთაშორისო ასპარეზზე, რამაც განაპირობა საფრანგეთის მარცხი პრუსიასთან 1870-1871 ომში.

1871 წლის 18 იანვარს ვერსალში ოფიციალურად გამოცხადდა გერმანიის იმპერიის ჩამოყალიბება. იმპერიის ჩამოყალიბების შემდეგ ბისმარკი, როგორც რაიხსკანცლერი, თითქმის 20 წლის განმავლობაში ფაქტობრივად შეუზღუდავად მართავდა გერმანიას. რაიხსკანცლერობის პირველ პერიოდში იგი ეყრდნობოდა ეროვნულ-ლიბერალურ პარტიას და ე. წ. „კულტურკამპფის“ დროს მასთან ერთად გამოდიოდა კლერიკალური-პარტი-კულარისტული ოპოზიციის წინააღმდეგ, რომელსაც კათოლიკური ეკლესია უჭერდა მხარს. მკვეთრად რეაქციული გახდა ბისმარკის პოლიტიკა პოლონელთა ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობისა და გერმანიის პროლეტარიატის წინააღმდეგ განსაკუთრებული კანონის მეშვეობით ბისმარკი შეეცადა ჩაეხშო მზარდი მუშათა მოძრაობა და აელაგმა გერმანიის სოციალ-დემოკრატიული პარტია. მაგრამ ამ ფრონტალურმა შეტევამ მარცხი განიცადა. ბისმარკის რაიხსკანცლერობის დასასრულს ნათლად გამოიკვეთა მმართველი წრეების მისწრაფება მშრომელ მასებთან ბრძოლაში დიქტატორული მეთოდები ლიბერალური დემაგოგიით შეეცვალათ.

იხ.ვიდეო - Отто фон Бисмарк. Лучшие цитаты, высказывания и афоризмы.

ბისმარკის უმნიშვნელოვანეს საგარეო პოლიტიკურ ამოცანად მიაჩნდა ჩაეშალა ანტიგერმანული კოალიციების შექმნის ყოველგვარი შესაძლებლობა, არ დაეშვა საფრანგეთის ძლიერების აღორძინება. ამ მიზანს ემსახურებოდა 1873 წელს დადებული რუსეთ-ავსტრია-გერმანიის შეთანხმება („სამი იმპერატორის კავშირი“). ამავე დროს ბისმარკი ცდილობდა უკიდურესად გაერთულებინა რუსეთის მდგომარეობა ახლო აღმოსავლეთში, დაეპირისპირებინა მისთვის ბალკანეთზე ავსტრია-უნგრეთი, ხოლო ხმელთაშუა ზღვის აუზში - ბრიტანეთი, და „პატიოსანი მაკლერის“ ნიღაბს ამოფარებულს, ისევე როგორც 1878 წლის ბერლინის კონგრესზე, მათი წინააღმდეგობები გერმანიის იმპერიის სასარგებლოდ გამოეყენებინა. 1879 წელს ბისმარკმა ხელი მოაწერა სამხედრო შეთანხმებას ავსტრია-უნგრეთთან, რომელიც იტალიის შეერთების შემდეგ სამთა კავშირად გადაიქცა (1882). ამავე დროს ბისმარკი 1887 ე. წ. „გადაზღვევის ხელშეკრულებით“ ცდილობდა კეთილგანწყობა შეენარჩუნებინა რუსეთთანაც. ამგვარმა რთულმა დიპლომატიურმა მანევრირებამ ბოლოს და ბოლოს უარყოფითი შედეგი გამოიღო - 80-იანი წლების დასასრულს დაიწყო რუსეთ-საფრანგეთის დაახლოება, რაც 1891-1893 მათ შორის სამხედრო კავშირის დადებით დამთავრდა.

1888 წელს გერმანიის იმპერიის კაიზერი გახდა ვილჰელმ II, იგი აქტიურად ჩაერია პოლიტიკაში რამაც ახალგაზრდა კაიზერსა და მოხუც, პოლიტიკურ ბრძოლებში გამობრძმედილ ბისმარკს შორის თავიდანვე უთანხმოება გამოიწვია. განსაკუთრებით დიდი დაპირისპირება ამ ორ სუბიექტს შორის გამოიწვია ანტისოციალისტურმა კანონპროექტმა, რაც ბისმარკის რაიხსკანცლერის პოსტიდან გადადგომით დამთავრდა (1890 წლის მარტში). „რკინის კანცლერის“ ეპოქა დამთავრდა, მიუხედავად იმისა, რომ მას ჯერ კიდევ ჰქონდა პოლიტიკური გავლენა .

გადადგომა

სიცოცხლის ბოლო წლები

1888 წლის 15 ივნისს იმპერიის ტახტი ახალგაზრდა ვილჰელმ II-მ აიღო, რომელსაც არ სურდა გავლენიანი კანცლერის ჩრდილში ყოფნა. მოხუცმა ბისმარკმა გადადგომა გამოაცხადა, რაც კაიზერმა დაადასტურა 1890 წლის 20 მარტს. 75 წლის ბისმარკმა მიიღო ჰერცოგის საპატიო წოდება და კავალერიის გენერალ-პოლკოვნიკის წოდება. თუმცა, ის მთლიანად არ ჩამოშორებულა ბიზნესს: „ვერ მოითხოვთ ჩემგან, რომ პოლიტიკისთვის თავდადებული ორმოცი წლის შემდეგ, უცებ საერთოდ აღარაფერი გავაკეთო“. ბისმარკი აირჩიეს რაიხსტაგის წევრად, გერმანიამ კი მისი 80 წლის იუბილე აღნიშნა და მან მონაწილეობა მიიღო სრულიად რუსეთის იმპერატორის ნიკოლოზ II-ის კორონაციაში.

თანამდებობიდან გადადგომის შემდეგ ბისმარკმა გადაწყვიტა გაეხსნა თავისი მოგონებები და გამოექვეყნებინა მემუარები. პირველი ორი ტომი 1898 წელს გამოიცა და დიდი წარმატება ხვდა წილად. მესამე ტომი გამოიცა 1921 წელს.

ბისმარკი ცდილობდა არა მხოლოდ გავლენა მოეხდინა მისი იმიჯის ჩამოყალიბებაზე მისი შთამომავლების თვალში, არამედ განაგრძო ჩარევა თანამედროვე პოლიტიკაში, კერძოდ, მან დაიწყო აქტიური კამპანიები პრესაში. ბისმარკს ყველაზე ხშირად ესხმოდა მისი მემკვიდრე კაპრივი. ირიბად აკრიტიკებდა იმპერატორს, რომელსაც გადადგომას ვერ აპატიებდა. 1891 წლის ზაფხულში ბისმარკმა მონაწილეობა მიიღო რაიხსტაგის არჩევნებში, თუმცა, მან არასოდეს მიიღო მონაწილეობა ჰანოვერის მე-19 საარჩევნო ოლქის მუშაობაში, არასოდეს გამოიყენა მანდატი და გადადგა 1893 წელს.

იხ.ვიდეო - Otto Von Bismarck Documentary - Biography of the life of Otto Von Bismarck

პრესის კამპანია წარმატებით დასრულდა. საზოგადოებრივი აზრი ბისმარკის სასარგებლოდ ტრიალებდა, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც ვილჰელმ II-მ მასზე ღიად შეტევა დაიწყო. ახალი რაიხის კანცლერის კაპრივის ავტორიტეტი განსაკუთრებით მძიმედ დაზარალდა, როდესაც ის ცდილობდა ბისმარკის შეხვედრის თავიდან აცილებას ავსტრიის იმპერატორ ფრანც ჯოზეფთან. მოგზაურობა ვენაში გადაიზარდა ბისმარკის ტრიუმფად, რომელმაც განაცხადა, რომ მას არ ჰქონდა პასუხისმგებლობა გერმანიის ხელისუფლების წინაშე: „ყველა ხიდი დაიწვა“.

ვილჰელმ II იძულებული გახდა შერიგება მიეღო. 1894 წელს ბისმარკთან რამდენიმე შეხვედრამ კარგად ჩაიარა, მაგრამ არ მოჰყოლია ურთიერთობების ნამდვილ დაძაბვას. რამდენად არაპოპულარული იყო ბისმარკი რაიხსტაგში, აჩვენა სასტიკმა ბრძოლებმა მის 80 წლის იუბილეზე მილოცვების დამტკიცების გამო. 1896 წელს საიდუმლო გადაზღვევის ხელშეკრულების გამოქვეყნების გამო მან მიიპყრო გერმანული და უცხოური პრესის ყურადღება. უფლისწული ამას გაურბოდა, თუმცა სხვა ვინმეს ციხეში ჩასდებდნენ.

1894 წელს მისი მეუღლის გარდაცვალება ძლიერი დარტყმა იყო ბისმარკისთვის. 1896 წელს მოსკოვში ჩავიდა რუსეთის უკანასკნელი მეფის ნიკოლოზ II-ის კორონაციაზე დასასწრებად.

ბისმარკის ჯანმრთელობა 1896 წელს გაუარესდა. მას დაუსვეს ფეხის განგრენა, მაგრამ უარი თქვა მკურნალობაზე; შედეგად მას ფიზიკურად უჭირდა სიარული და ხშირად იყენებდა ინვალიდის ეტლს. 1898 წლის ივლისისთვის ის მუდმივად იყენებდა ინვალიდის ეტლს, უჭირდა სუნთქვა და თითქმის მუდმივად აწუხებდა სიცხე და ტკივილები. 28-ში მისი მდგომარეობა გაუმჯობესდა, მაგრამ შემდეგ სწრაფად გაუარესდა მომდევნო ორი დღის განმავლობაში. იგი გარდაიცვალა ფილტვის მწვავე შეშუპებით 1898 წლის 30 ივლისს შუაღამის შემდეგ ფრიდრიხსრუში 84 წლის ასაკში. კაიზერ ვილჰელმ II-ს სურდა ბისმარკის პომპეზური დაკრძალვა ჰოჰენცოლერნის ოჯახის სამარხში, მაგრამ გარდაცვლილი ყოფილი კანცლერის ოჯახმა შეასრულა მისი უკანასკნელი სურვილი დაკრძალულიყო ფრიდრიხსრუში.

საინტერესო ცნობები

• ოტო ფონ ბისმარკის ერთადერთი ძეგლი, სადაც იგი ცხენზე ამხედრებულ მდგომარეობაშია გამოჭედილი, მდებარეობს ქალაქ ბრემენში. იმის გამო, რომ ბისმარკი არ იყო სამეფო გვარის, მისი ამხედრებული ქანდაკება ეტიკეტის დარღვევა იყო. როდესაც გერმანიის იმპერატორი ვილჰელმ II ჩამოვიდა ბრემენში და ეს ძეგლი დაინახა, იგი ძალზედ გაბრაზდა და ბრემენში აღარასოდეს ჩამოსულა.

იხ.ვიდეო - ოტო ფონ ბისმარკი (ბიოგრაფია)