ოლმეკები

                                    ოლმეკები

                                                    

ოლმეკური თავი სამიდა ერთერთი სან-ლორენსო-ტენეჩლიტანა, 1200 - 900 ჩვ. წ. აღ.

      უძველესი, კოლუმბამდელი ცივილიზაცია, რომელიც ცხოვრობდა სამხრეთ-ცენტრალური მექსიკის ტროპიკულ დაბლობზე, თანამედროვე ვერაკრუსისა და ტაბასკოს შტატების ტერიტორიაზე. 

იხ. ვიდეო

ეს ცივილიზაცია ყვაოდა ჩვენს ერამდე 1500-400 წლებში.  ეს იყო პირველი მესოამერიკული ცივილიზაცია, რომელმაც საფუძველი ჩაუყარა აქ შემდგომი ცივილიზაციების განვითარებას. სხვა მომდევნო, უახლოესი საზოგადოებების მსგავსად, ვარაუდობენ, რომ ოლმეკებიც ასრულებდნენ სისხლის გამოშვების რიტუალს და თამაშობდნენ ბურთს.

                                                 

                            ,,მებრძოლი'' ქანდაკება ოლმეკების ეპოქის, 1400 - 400 ჩვ. წ. აღ.

ოლმეკებისათვის დამახასიათებელი ყველაზე ცნობილი ასპექტია მათი ხელოვნების ნიმუშები, კოლოსალური ზომის თავები. მე-19 საუკუნის ბოლოსა და მე-20 საუკუნის დასაწყისში, ოლმეკების არტეფაქტები იყიდებოდა კოლუმბამდელი ხელოვნების მაღაზიებშიც კი. ოლმეკების ხელოვნების ნიმუშები მიჩნეულია ყველაზე გასაოცრად და ლამაზად უძველეს ამერიკულ ნიმუშებს შორის, უფრო მეტიც, ისინი მსოფლიო შედევრებს შორის იკავებენ ადგილს.

იხ. ვიდეო

ოლმეკების „ჰართლენდი“ — ამ ტერმინით მოიხსენიებენ არგეოლოგები მექსიკის ყურის სანაპირო დაბლობებს, სადაც დაიბადა ოლმეკების ცივილიზაცია. ამ ტერიტორიას ახასიათებს ჭაობები, პატარა გორაკები, ქედები და ვულკანები. ჩრდილოეთით ის შემოსაზღვრულია ტუშტლასის მთებით. აქ ოლმეკებმა ააშენეს ქალაქი-სალოცავების კომპლექსები: სან-ლორენცო-ტენოჩტიტლანი, ლა-ვენტა, ტრე-საპოტესი და ლაგუნა-დე-ლოს-კეროსი.

დიდი პირამიდა ლა-ვალეტა (ტობალო)

ჩვენთვის დაზუსტებით არაა ცნობილი ოლმეკების ცივილიზაციის მზის ჩასვენების მიზეზი. ერთი, რაც ცნობილია, ისაა, რომ ძვ.წ. 400-350 წლებში “ოლმეკების ჰართლენდის” აღმოსავლეთ ნაწილი მოსახლეობისგან დაცარიელდა და ეს ტერიტორია დაუსახლებელი დარჩა ჩვ.წ. მე-19 საუკუნემდე. ტერიტორიის ასეთი დეპოპულაცია განპირობბული იყო “გარემოს ძალზე სერიოზული ცვლილებით, რომელშიც სერიოზული გახდა მსხვილი ფერმერული აქმიანობის წარმოება”. ოლმეკები კი მთლიანად დამოკიდებულნი იყვნენ სოფლის მეურნეობაზე, ნადირობასა და შემგროვებლობაზე. მეცნიერების აზრით, ეს ცვლილებები გამოწვეული იყო ტექტონიკური ძვრებით ან მდინარეების დაშლამვით

ლა- ვალეტა – ს ოლმეკის კულტურის ცენტრი, „დიდი პირამიდისგან“ არც თუ ისე შორს, გადაშლილია ფართო და ქვის ოთახი, რომელსაც ესაზღვრება ყველა მხრიდან, ვერტიკალურად მდგომი ბაზალტის სვეტები. შუაში იდგა რაღაც გაუგებარი სტრუქტურა - პლატფორმა, რომელიც აშენდა იგივე ქვის სვეტებისგან. ”ჩვენ გაინტერესებთ ამ უცნაური შენობის დანიშნულება,” იხსენებს სტრინლინგი. - ყველაზე გულდასაწყვეტი რამ ითქვა ხმამაღლა, მაგრამ ჩემს გულში ყველას საუკეთესოს იმედი ჰქონდა. ჩვენს წინაშე ფართო შესაძლებლობები იყო. ”ლა ვენტას ძველი მცხოვრებლების მიერ ამ ქვის პლატფორმის მშენებლობაზე დახარჯული შრომის მთლიანი რაოდენობა მიუთითებს მის მნიშვნელობაზე.”

როდესაც პლატფორმა გაიწმინდა, არქეოლოგების წინაშე გამოჩნდა ერთგვარი ბაზალტიკური სახლი, რომელიც ნახევრად მიწაში იყო  ჩაფლული. მისი გრძელი მხარე შედგებოდა ცხრა სწორკუთხა სვეტისაგან, ხოლო ხუთი მხრიდან ხუთი მხრიდან. ზემოდან, ეს მართკუთხა სტრუქტურა გადახურული იყო იმავე ბაზალტის საყრდენების ბოძებით. "სახლს" არც ფანჯრები ჰქონდა და არც კარები. უძველესი მშენებლები ნაღმტყორცნების და ნებისმიერი სპეციალური საკინძების დახმარების გარეშე, იმდენად ოსტატურად ეკიდებოდნენ ერთმანეთს გიგანტურ ქვის სვეტებს ერთმანეთთან, რომ თაგვი ვერ შევიდოდა მათ შორის.  თითოეული მათგანი იწონიდა თითქმის ორ, ან თუნდაც სამ ტონას და ჰქონდა სიგრძე 3 მეტრი, რომლის დიამეტრი 30 სანტიმეტრია. ხელით ვინჩისა და ძლიერი თოკების დახმარებით, მუშებმა დაიწყეს იდუმალი შენობის ზემოდან გაყვანა. ოთხი ბაზალტის საყრდენის ამოღების შემდეგ, სახურავში არსებული ხვრელი ისეთი ფართო გახდა, რომ შეიძლება გარისკვეს, სადაც გარბოდა იქ, სადაც მრავალი საუკუნის წინ ლა-ვალეტა- ს ქურუმების მიერ  ფართო კედლები იყო დაფარული სქელ შავი  სამრხი.