ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
დროის ბურთი
გრინვიჩის ობსერვატორია. კოშკზე აშკარად ჩანს წითელი „დროის ბურთი“.
(ინგლ. Time ball) - მოწყობილობა ზუსტი დროის ოპტიკური სიგნალიზაციისთვის. როგორც წესი, ეს არის ანძაზე აწეული და გარკვეულ დროს ჩამოვარდნილი ხის ან ლითონის ბურთი. „დროის ბურთები“ შედარებით ფართოდ გამოიყენებოდა მე-19 საუკუნეში, ძირითადად საზღვაო ნავიგაციის გასამარტივებლად. მეზღვაურები მათ იყენებდნენ გემის ქრონომეტრების შესამოწმებლად, რადგან იმდროინდელი საათების სიზუსტე ხშირად ძალიან თვითნებური იყო და მათ გამოსასწორებლად ხშირად იყენებდნენ ცენტრალიზებულ სიგნალს. დღემდე შემორჩენილია რამდენიმე „დროის ბურთი“, რომელთაგან ყველაზე ცნობილია გრინვიჩის ობსერვატორიაში.
იხ. ვიდეო - Старинный «шар времени» снова заработал в Сиднее - Жёлтый «шар времени» - одна из старинных достопримечательностей Сиднея, но её история оказалась почти забыта. Теперь же приспособление отремонтировали, и шар снова каждый день сообщает горожанам точное время.
ისტორია
პირველი Time Ball გამოჩნდა პორტსმუთში, დიდი ბრიტანეთი, 1829 წელს. იგი დააპროექტა რობერტ ვაუჩოპმა, ინგლისის საზღვაო ფლოტის კაპიტანმა. მეორე გამოჩნდა გრინვიჩის ობსერვატორიაში 1833 წელს, იგი აშენდა სამეფო ასტრონომის ჯონ პონდის დიზაინის მიხედვით . პირველი ამერიკული Time Ball გამოჩნდა 1845 წელს. 1877 წელს ნიუ-იორკში Western Union-ის შენობა ყველაზე მაღალი იყო და მასზე დაყენებული იყო ე.წ. „დროის ბურთი“, რომელიც ყოველდღიურად მოძრაობდა. ვაშინგტონის ნაციონალური ობსერვატორიის მავთულმა მას მიაღწია, ამიტომ შუადღეს „დროის ბურთი“ განსაკუთრებული სიზუსტით აღინიშნა.
იხ. ვიდეო - Greenwich Time Ball - The red time ball on top of the old Greenwich Observatory has been raised shortly before 1300 every day since 1833, and then dropped on the hour, formerly signalling to ships on the Thames and in the docks the correct time.
Taken from the Queens House colonnade. I overlooked the fact that the ball is raised in two stages
აიზეკ აზიმოვთან და ართურ კლარკთან ერთად წარმოადგენს ინგლისურენოვანი სამეცნიერო ფანტასტიკის ავტორთა „დიდ სამეულს“. 1974 წელს რობერტ ჰაინლაინი სამეცნიერო ფანტასტიკის მწერალთა გრანდმასტერად დასახელდა. მისმა ოთმა რომანმა ჰიუგოს ჯილდო მიიღო, ხოლო შვიდმა ნაშრომმა - რეტრო ჰიუგო. მის მიერ ინგლისურ ლიტერატურაში დამკვიდრდა ნეოლოგიზმები: გროკი, ვალდო, სპეკულაციური ლიტერატურა (ფანტასტიკა).
დაიბადა მისურიში. იგი გერმანელ-ამერიკელთა მეექვსე თაობას წარმოადგენდა. მსახურობდა სამხედრო-საზღვაო ძალებში, რადიო კომუნიკაციებში. მისი მეთაური ერნესტ კინგი იყო. მისმა ძმამ სამხედრო-საზღვაო ძალებში მთავარი გენერლის ჩინამდე მიაღწია. საზღვაო ძალებს ჰაინლაინმა 1934 წელს ტუბერკულოზის გამო დაანება თავი.
სამჯერ იყო დაქროწინებული. მისი ჰობი ქვის დამუშავება იყო.
ჰაინლაინის მთავარი სერიებია: 1. მომავლის ისტორიის სერია 2. ლაზარეს გრძელი სერია 3. The Heinlein juveniles
ჰაინლაინი თავის შემოქმედებაში სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟანრული ელემენტების საშუალებით პროვოკაციულ სოციალურ და პოლიტიკურ იდეებს იკვლევდა და ცდილობდა განესაზღვრა, თუ რა გავლენას მოახდენდა სამეცნიერო პროგრესი საზოგადოების ფორმირებაზე. მწერლის შემოქმედებაში განმეროებადი სოციალური თემებია: პირადი თავისუფლებისა და ინდივიდუალიზმის მნიშვნელობა, სექსუალური ურთიერთობების ბუნება, პიროვნების ვალდებულება საზოგადოების წინაშე, ორგანიზებული რელიგიის გავლენა კულტურასა და ხელისუფლებაზე და საზოგადოების მიდრეკილება ნონკონფორმიზმის ჩახშობისაკენ.
ჰაინლაინს ეკუთვნის 32 რომანი, 59 მოთხრობა და 16 კოლექცია. მისი ნაშრომების მიხედვით 4 ფილმი, 2 სატელევიზიო სერიალი, რადიო სერიალების ეპიზოდები და სამაგიდო თამაშები შეიქმნა. ჰაინლაინის შემოქმედებაზე დიდი გავლენა მოახდინა რადიარდ კიპლინგის ნაშრომებმა. უცხო უცხოთა ქვეყანაში კიპლინგის „ჯუნგლის წიგნის“ მოდერნიზებული ვარიანტია. ცოლმა ჰაინლაინს ურჩია, რომ ბავშვი მგლების ნაცვლად, მარსელებს აღეზარდათ. ნაწარმოებში - „გალაქტიკის მოქალაქე“, ასევე კიპლინგის ნაშრომის - „კიმი“ - ელემენტები ვლინდება.
ჰაინლაინი აღნიშნავდა, რომ მასზე დიდი გავლენა იქონია ბერნარდ შოუს პიესებმა, რომელთა უმრავლესობაც წაკითხული ჰქონდა. ჰაინლაინმა უარყო რაიმე პირდაპირი გავლენა შოუს პიესისა - მათუსალას დაბრუნებასა და მის მათუსალას ბავშვებს შორის.
ჰაინლაინი ჩართული იყო პოლიტიკაშიც. თავდაპირველად ლიბერალი იყო. 1934 წელს დემოკრატებთან თანამშრომლობდა, სინკლერის დამარცხების შემდეგ იგი ანტი-კომუნისტი დემოკრატი აქტივისტი გახდა. შემდეგში იგი კონსერვატიულ შეხედულებებს მიემხრო.
იხ. ვიდეო - Откровенные цитаты. Которые Изменят Вашу Жизнь. Роберт Энсон Хайнлайн Мудрые Цитаты
ჰაინლეინის მემკვიდრეობა
ისააკ ასიმოვთან და არტურ კლარკთან ერთად, რობერტ ჰაინლაინი დასახელებულია სამეცნიერო ფანტასტიკის სამ დიდ ოსტატთა შორის, იგი აღიარებულია ამ ტრიოს პირველ ადგილზე. ის იყო სამეცნიერო ფანტასტიკის ოქროს ხანის ერთ-ერთი ყველაზე ნათელი წარმომადგენელი და მისი ადრეული კარიერა მჭიდროდ იყო დაკავშირებული Astounding Science Fiction-ის რედაქტორ ჯონ კემპბელთან.
პოპულარობა ჰაინლეინს ძალიან ადრე მოუვიდა. ჯერ კიდევ 1953 წელს, იმდროინდელი წამყვანი სფ-ს ავტორების გამოკითხვისას იგი დასახელდა ყველაზე გავლენიან თანამედროვე ავტორად. 1974 წელს ის იყო პირველი სამეცნიერო ფანტასტიკის მწერალი, რომელმაც მიიღო დეიმონ რაინდის მემორიალის დიდი ოსტატის ჯილდო სამეცნიერო ფანტასტიკის სფეროში სიცოცხლის მიღწევებისთვის. კრიტიკოსი ჯეიმს გიფორდი წერდა: „მიუხედავად იმისა, რომ ბევრმა სხვა ავტორმა აჯობა ჰაინლაინს გავლენით, ცოტას შეუძლია თქვას, რომ მას ჰქონდა ისეთი ფართო და პროდუქტიული გავლენა ჟანრზე, როგორიც მას აქვს. ომამდელი ოქროს ხანის ათობით სამეცნიერო ფანტასტიკის მწერალი დღემდე, დაუფარავი ენთუზიაზმით, ენდობა ჰაინლაინს საკუთარი კარიერის განვითარებაში, მათი სტილისა და შეთქმულების ფორმირებაში.
ჰაინლეინმა ასევე წვლილი შეიტანა კოსმოსის კვლევაში. 1950 წლის ფილმი დანიშნულების მთვარე, მისი სცენარის მიხედვით, ავრცელებს საბჭოთა კავშირთან კოსმოსური რბოლის იდეას ათი წლით ადრე, სანამ ეს ფენომენი ცნობადი გახდებოდა და ფილმის პოპულარიზაცია მოხდა უპრეცედენტო ბეჭდვითი სარეკლამო კამპანიის საშუალებით. ბევრი ასტრონავტი და სხვები, რომლებიც მონაწილეობენ აშშ-ს კოსმოსურ პროგრამაში, შთაგონებულია რობერტ ჰაინლეინის ნამუშევრებით, როგორიცაა მისი ნოველა „ადამიანი, რომელმაც მთვარე გაყიდა“.
მწერლობის კარიერის მხოლოდ 48 წლის განმავლობაში ჰაინლეინმა შექმნა 33 რომანი [~ 10], 59 მოთხრობა და ნაწარმოებების 16 კრებული. მის ნაწერებზე დაყრდნობით გადაიღეს 4 ფილმი, 2 სერიალი, შეიქმნა რამდენიმე რადიო შოუ და ა.შ.
სსრკ-ში ჰაინლაინი პირველად ითარგმნა 1944 წელს, თუმცა 1990 წლისთვის ჰაინლეინის პუბლიკაციების რაოდენობა რუსულ ენაზე არ აღემატებოდა 20-ს. ეს ძირითადად მოთხრობები იყო, მხოლოდ 1977 წელს ჟურნალში „ვოკრუგ სვეტა“ (No. 1-5) გამოვიდა რომანი სამყაროს დედინაცვალი. 1990-იანი წლებიდან მწერლის პოპულარობა რუსეთში მკვეთრად გაიზარდა (45 გამოცემა 1992 წელს, 2003 წლისთვის - 500-ზე მეტი), გამოქვეყნებულია ნაწარმოებების რამდენიმე წარმომადგენლობითი კრებული. პირველი მათგანი იყო რობერტ ჰაინლეინის სამყაროები 25 ტომში[~ 11].
2003 წელს, ორგანიზაციამ, რომელიც პასუხისმგებელია ჰაინლეინის მემკვიდრეობის შენარჩუნებაზე, დააწესა მისი პირადი პრიზი, რომელიც გადაეცემა ნაწარმოებების დაწერისთვის, რომლებიც შთააგონებენ ადამიანებს სივრცის შესწავლაში. ასევე არის ლიტერატურული „რეისლინგის ჯილდო“ (ინგლისური) რუსული. დაასახელა მოთხრობის გმირის "დედამიწის მწვანე ბორცვები" - ასტრონავტი, რომელმაც დაკარგა მხედველობა, მაგრამ არა სივრცე და გახდა კოსმოსური ბარდი - დაჯილდოვდა პოეტური ფორმით დაწერილი საუკეთესო ფანტასტიკური ნაწარმოებისთვის.
იხ. ვიდეო - video - Robert Anson Heinlein quotes on life, love, work
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ვარსკვლავი მანქანა
მზის მსგავსი ვარსკვლავის მახლობლად აგებული C კლასის ვარსკვლავური მანქანის დიაგრამა (მასშტაბამდე). იგი შედგება ნაწილობრივი Dyson swarm-ისგან, მათ შორის 5 Dyson რგოლისგან, რომლებიც აგროვებენ მზის ენერგიას (კლასის B კომპონენტი) და დიდი შკადოვის სტატიკური ძრავისგან (კლასი A კომპონენტი). ხედი ეკლიპტიკის სიბრტყის ქვემოთ მდებარე წერტილიდან დაახლოებით 2,8 AU მანძილიდან. სისტემა აჩქარებს ვარსკვლავის ცენტრიდან შკადოვის ძრავის ცენტრამდე გამავალი ვექტორის მიერ მოცემული მიმართულებით, რომელიც ვარსკვლავის ჩრდილოეთ პოლუსზე (ეკლიპტიკასთან მიმართებაში) 1 ა.ე. მისგან.
ჰიპოთეტური მეგასტრუქტურების კლასი, რომელიც იყენებს ვარსკვლავის გამოსხივებას გამოსაყენებლად გამოსაყენებლად. მათი ზოგიერთი სახეობა იყენებს ენერგიას ბიძგის შესაქმნელად და აჩქარებს ვარსკვლავს და მის პლანეტურ სისტემას მოცემული მიმართულებით. ასეთი სისტემის აგება შესაძლებელს გახდის მისი შემქმნელების კლასიფიკაციას კარდაშევის შკალის მიხედვით მეორე ტიპის ცივილიზაციად.
ასეთი მეგასტრუქტურების სამი ტიპი არსებობს.
კლასი A (შკადოვის ძრავა)
ვარსკვლავური მანქანის ერთ-ერთი მარტივი მაგალითია შკადოვის ძრავა (დასახელებული ლეონიდ მიხაილოვიჩ შკადოვის საპატივცემულოდ, რომელმაც პირველად შემოგვთავაზა მისი დიზაინი), ან კლასი A ვარსკვლავის მანქანა. ასეთი ძრავა არის ვარსკვლავური მასშტაბის ელექტროსადგური, რომელიც შედგება უზარმაზარი სარკისგან - საკმარისად დიდი განზომილების მზის იალქანი, რომელზედაც მსუბუქი წნევა დაბალანსებულია ვარსკვლავის გრავიტაციული მიზიდულობით. მას შემდეგ, რაც ვარსკვლავის რადიაციის წნევა საბოლოოდ გახდება ასიმეტრიული (ანუ მეტი ენერგია გამოიყოფა ერთ-ერთი მიმართულებით), წნევის სხვაობა ქმნის ბიძგს და ვარსკვლავი იწყებს აჩქარებას აფრების მიმართულებით, რომელიც მის ზემოთ ცურავს. ასეთი ბიძგი და აჩქარება იქნება ძალიან მცირე, მაგრამ ასეთი სისტემა შეიძლება დარჩეს სტაბილური ათასწლეულების განმავლობაში. ვარსკვლავის პლანეტარული სისტემა თავად ვარსკვლავთან ერთად იმოძრავებს.
ისეთი ვარსკვლავისთვის, როგორიც მზეა, სიკაშკაშით 3,85⋅1026 W და მასა 1,99⋅1030 კგ, მზის გამოსხივების ნახევარის ასახვის შედეგად წარმოქმნილი მთლიანი ბიძგი იქნება 1,28⋅1018 ნიუტონი. 1 მილიონი წლის განმავლობაში ეს გამოიწვევს სიჩქარის ცვლილებას 20 მ/წმ-ით და საწყისი პოზიციიდან 0,03 სინათლის წლის მანძილზე. ერთ მილიარდ წელიწადში სიჩქარე იქნება 20 კმ/წმ, ხოლო საწყისი პოზიციიდან მანძილი 34000 სინათლის წელიწადი იქნება, რაც ოდნავ მეტია ირმის ნახტომის სიგანის მესამედზე.
კლასი B
B კლასის ვარსკვლავური მანქანა არის დაისონის სფერო, ან მისი ერთ-ერთი ვარიანტი, რომელიც აგებულია ვარსკვლავის გარშემო. ვარსკვლავსა და ვარსკვლავთშორის გარემოს შორის ტემპერატურის სხვაობის გამოყენებით, ის საშუალებას გაძლევთ ამოიღოთ ენერგია სისტემიდან, შესაძლოა თერმოელექტრული ფენომენების გამოყენებით. შკადოვის ძრავისგან განსხვავებით, ასეთი სისტემა არ არის შექმნილი ბიძგის წარმოქმნისთვის. მატრიოშკას ტვინის კონცეფცია ემყარება B კლასის აპარატის იდეას, რომელშიც ენერგია მოიპოვება კონკრეტული მიზნით: მონაცემთა დამუშავებისთვის.
კლასი C
C კლასის ვარსკვლავური მანქანა აერთიანებს ორ წინა კლასს, ასრულებს როგორც ბიძგს, ასევე ენერგიის გამომუშავებას.
Dyson-ის ჭურვი, რომლის შიდა ზედაპირი ნაწილობრივ სარკისებურია, იქნება ერთ-ერთი ასეთი სისტემა (თუმცა, როგორც ჩვეულებრივი ჭურვი, მას ექნება სტაბილურობის პრობლემები). Dyson სფერო დიზაინით ასევე არის შკადოვის ძრავა, თუ სტატიკური კომპონენტების განლაგება ასიმეტრიულია; ელექტროენერგიის გამომუშავების შესაძლებლობების დამატება ასეთი სისტემის კომპონენტებზე ტრივიალური ამოცანაა მის მშენებლობასთან შედარებით.
იხ. ვიდეო - Звёздный двигатель Мэтью Каплана | [Невозможные изобретения] - Наши солнечные окрестности постоянно меняются, звезды перемещаются на тысячи километров каждую секунду.
Только огромные расстояния между объектами защищают нас от опасностей.
Но в будущем нам может не повезти. В какой-то момент, мы можем встретить звезду, идущую сверхновую, или массивный объект, проходящий мимо и угрожающий Земле дождем из сопровождающих его астероидов.
Если бы что-то подобное произошло, мы бы знали за тысячи, если не за миллионы лет. Но мы все равно ничего не могли с этим поделать.
Единственный способ спастись это убрать с пути угрозы всю нашу Солнечную систему.
Для этого нам нужен звездный двигатель, мегаструктура, используемая для управления звездой через галактику. Это та вещь, которая может быть построена развитой цивилизацией с помощью технологии уровня Дайсона-Сферы, которая думает об их будущем на миллионы лет раньше.
Но как мы можем перемещать сотни тысяч объектов в Солнечной системе?
Хорошая новость в том, что мы можем игнорировать все это.
Нам нужно только двигать Солнце: все остальное приклеено к нему под действием силы тяжести и будет следовать за ним, куда бы оно ни шло.
Есть много идей о том, как может выглядеть такой звездный двигатель и как он будет работать.
В этом видео рассказ пойдет об одном из его вариантов, названном "двигатель Каплана". - ჩვენი მზის სამეზობლო მუდმივად იცვლება, ვარსკვლავები ყოველ წამში ათასობით კილომეტრით მოძრაობენ.
ობიექტებს შორის მხოლოდ უზარმაზარი მანძილი გვიცავს საფრთხისგან.
მაგრამ მომავალში შეიძლება ასე არ გაგვიმართლოს. რაღაც მომენტში შეიძლება შევხვდეთ ვარსკვლავს, რომელიც სუპერნოვაშია, ან მასიურ ობიექტს, რომელიც გადის და დედამიწას თანმხლები ასტეროიდების წვიმით ემუქრება.
მსგავსი რამ რომ მომხდარიყო, ჩვენ ვიცოდით ათასობით, თუ არა მილიონობით წლის განმავლობაში. მაგრამ ჩვენ მაინც ვერაფერს ვიზამთ.
გაქცევის ერთადერთი გზა არის მთელი ჩვენი მზის სისტემის საფრთხისგან თავის დაღწევა.
ამისათვის ჩვენ გვჭირდება ვარსკვლავური ძრავა, მეგასტრუქტურა, რომელიც გამოიყენება ვარსკვლავის გალაქტიკაში გადაადგილებისთვის. ეს არის ისეთი რამ, რაც შეიძლება ააშენოს მოწინავე ცივილიზაციამ Dyson Sphere დონის ტექნოლოგიით, რომელიც ფიქრობს მათ მომავალზე მილიონობით წლის წინ.
მაგრამ როგორ შეგვიძლია მზის სისტემაში ასობით ათასი ობიექტის გადატანა?
კარგი ამბავი ის არის, რომ ამ ყველაფრის იგნორირება შეგვიძლია.
ჩვენ მხოლოდ მზის გადაადგილება გვჭირდება: ყველაფერი დანარჩენი მასზეა მიბმული გრავიტაციით და მიჰყვება მას სადაც არ უნდა წავიდეს.
ბევრი იდეა არსებობს იმის შესახებ, თუ როგორი შეიძლება იყოს ასეთი ვარსკვლავური ძრავა და როგორ იმუშავებს იგი.
ამ ვიდეოში სიუჟეტი იქნება მის ერთ-ერთ ვარიანტზე, სახელად „კაპლანის ძრავა“.
კაპლანის ძრავა
ილინოისის უნივერსიტეტის ასტროფიზიკოსმა მეთიუ ე. კაპლანმა შემოგვთავაზა ვარსკვლავური ძრავის ტიპი, რომელიც იყენებს ვარსკვლავის ფოკუსირებულ გამოსხივებას (A კლასის მანქანის სტატიკური სარკეების გამოყენებით) ვარსკვლავის ზედაპირზე უბნების გასათბობად და მზის ქარის სხივების შესაქმნელად. ძრავის მსგავსი ძრავის სხეული.ბასარდი, ელექტრომაგნიტური ველები. ძრავა, ბირთვული შერწყმის გამოყენებით, წარმოქმნის პლაზმურ ნაკადს ვარსკვლავთან შედარებით მისი პოზიციის დასასტაბილურებლად და რადიოაქტიური ჟანგბად-14-ის ნაკადს ბიძგისთვის. ელემენტარული გამოთვლების გამოყენებით მაქსიმალური ეფექტურობის გათვალისწინებით, კაპლანი თვლის, რომ ძრავა გამოიყენებს 1012 კგ ვარსკვლავურ მასალას წამში, რათა გამოიმუშაოს მაქსიმალური აჩქარება 10 -9 მ/წმ2, რაც იძლევა 200 კმ/წმ სიჩქარეს 5 მილიონ წელიწადში და მანძილს. 10 პარსეკი 1 მილიონ წელიწადში. მიუხედავად იმისა, რომ ძრავას თეორიულად შეეძლო 100 მილიონი წლის განმავლობაში მუშაობა, მზის მასის დაკარგვის სიჩქარის გათვალისწინებით, კაპლანი თვლის, რომ 10 მილიონი წელი საკმარისია ვარსკვლავების შეჯახების თავიდან ასაცილებლად. კონცეფცია შეიქმნა პოპულარული სამეცნიერო YouTube არხის Kurzgesagt-ის მოთხოვნით
იხ. ვიდეო - video - Как передвинуть Солнце: Звёздные двигатели - How to Move the Sun: Star Engines - Nothing in the universe is static. In the Milky Way, billions of stars revolve around the center of the galaxy.
Some, like our Sun, are quite static, maintaining a distance of about 30,000 light-years from the center of the galaxy, making a complete revolution around it in 230 million years.
This dance is more like "drunk" kids ice skating than organized ballet. This chaos makes our galaxy dangerous. The neighbors of the solar system are constantly changing, their stars moving millions of kilometers every second.
Only huge distances between objects protect us from danger from outside.
But one day we might not be so lucky. At some point, we may encounter the fact that some star will begin to turn into a supernova. Or a massive object will fly past and cover the Earth in a flurry of asteroids.
If something like this happened, we would probably know about it for thousands, if not millions of years to come. But still, there was nothing they could do about it.
Unless... we move our solar system to the side. - სამყაროში არაფერია სტატიკური. ირმის ნახტომში მილიარდობით ვარსკვლავი ბრუნავს გალაქტიკის ცენტრის გარშემო.
ზოგიერთი, ისევე როგორც ჩვენი მზე, საკმაოდ სტატიკურია, ინარჩუნებს მანძილს გალაქტიკის ცენტრიდან დაახლოებით 30 000 სინათლის წლის მანძილზე, რაც მის გარშემო სრულ ბრუნს ახდენს 230 მილიონ წელიწადში.
ეს ცეკვა უფრო ჰგავს "მთვრალ" ბავშვებს ციგურაობას, ვიდრე ორგანიზებულ ბალეტს. ეს ქაოსი ჩვენს გალაქტიკას სახიფათო ხდის. მზის სისტემის მეზობლები მუდმივად იცვლებიან, მათი ვარსკვლავები ყოველ წამში მილიონობით კილომეტრით მოძრაობენ.
ობიექტებს შორის მხოლოდ უზარმაზარი მანძილი გვიცავს გარე საფრთხისგან.
მაგრამ ერთ დღეს შეიძლება ასე არ გაგვიმართლოს. რაღაც მომენტში შეიძლება შევხვდეთ იმ ფაქტს, რომ რომელიღაც ვარსკვლავი დაიწყებს სუპერნოვად გადაქცევას. ან მასიური ობიექტი გაივლის გვერდით და დაფარავს დედამიწას ასტეროიდების მორევით.
მსგავსი რამ რომ მომხდარიყო, ჩვენ ალბათ ვიცოდით ამის შესახებ ათასობით, თუ არა მილიონობით წლის განმავლობაში. მაგრამ მაინც ვერაფერს გააკეთებდნენ.
„დეჟა ვუ“ — 2006 წლის ამერიკული დეტექტიური, სათავგადასავლო და სამეცნიერო ფანტასტიკური ჟანრების ფილმი. ფილმის რეჟისორი ტონი სკოტია, პროდიუსერი ჯერი ბრუკჰეიმერი, ხოლო სცენარის ავტორები ბილ მარსილი და ტერი როსიო არიან. ფილმში მთავარ როლს დენზელ ვაშინგტონი ასრულებს. ფილმის პრემიერა 2006 წლის ნოემბერში, ნიუ-იორკში შედგა. ამავე წლის ნოემბრის მიწურულს ფილმის პრემიერა მექსიკასა და კანადაშიც შედგა. ფილმს კრიტიკოსებისგან არაერთგვაროვანი შეფასება მოყვა, ფილმმა არცთუ კარგი შეფასება დაიმსახურა. ამის მიუხედავად ფილმი 2006 წლის 23 ყველაზე წარმატებულ ფილმს შორის მოხვდა და მსოფლიო მასშტაბით $180 მილიონ ამერიკულ დოლარამდე მოგება მიიღო. ფილმი 5 ჯილდოზე იყო ნომინირებული და მიიღო Golden Reel-ის მთავარი ჯილდო.
ფილმის გადაღება ნიუ ორლეანში
სიუჟეტი
ერთ დილას, დაახლოებით 10:50-ზე საზღვაო ბორანზე დიდი აფეთქება ხდება. მსხვერპლი დიდია. დაიღუპა 543 ადამიანი. გამოძიებას აწარმოებს ამერიკის ფედერალური საგამოძიებო ბიურო, პოლიცია და ATF ბიურო — Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives (ალკოჰოლის, თამბაქოს, ცეცხლსასროლი იარაღისა და ასაფეთქებელი ნივთების ვაჭრობის მონიტორინგის ბიურო).
გამოძიებაში ჩართულია ბიუროს აგენტი დაგ კარლინი. გამოძიებისას კარლინი იგებს, რომ ტერაქტისას დაღუპულებს შორის მისი მეწყვილეცაა — ლარი მინუტი. ასევე ირკვევა, რომ აფეთქებამდე ერთი საათით ადრე ბიუროში დარეკა ქალმა, გამომძიებელ დაგ კარლინის გარეგნობის აღწერა ითხოვა და თავის ტელეფონის ნომერიც დატოვა. კარლინმა გადარეკა ამ ნომერზე, თუმცა ტელეფონს არავინ იღებს, ყურმილიდან მხოლოდ ავტომოპასუხის ხმა ისმის.
მალე კარლინი მორგში გამოიძახეს. ნაპირზე აღმოაჩინეს ახალგაზრდა ქალის გვამი. ის შეიძლება იყოს ტერაქტისას გარდაცვლილი, თუმცა ირკვევა, რომ გვამი აფეთქებამდე აღმოუჩენიათ. გარდაცვლილს დამწვრობის მრავალი კვალის გარდა, ტუჩებზე წებოვანი ლენტის კვალიც ამჩნევია. ცხედარს ცალი საყურე მოგლეჯილი აქვს. პოლიციის განყოფილებაში დაბრუნებული დაგი სწორედ ამ გარდაცვლილის მამას ხვდება, რომელიც შვილის, კლენ კუჩევერის დაკარგვის შესახებ აცხადებს. კარლინი მას შვილის დაღუპვის შესახებ აცნობებს და თხოვს მას კლერის სახლის გასაღებს, სადაც აგენტი ბევრ საინტერესო რამეს აღმოაჩენს: ნაგვის ყუთში არის უამრავი სისხლიანი დოლბანდი და ბამბა, საბავშვო სათამაშოს ასოები მაცივრის კარზე წარწერას ადგენს: «შენ შეგიძლია მისი გადაარჩენა» (U CAN SAVE HER), ავტომოპასუხის ჩანაწერებს შორისაა მისი ბოლო ზარიც.
მალე ექსპერტები ადგენენ იმ ავტომობილის ფერსა და მარკას, რომლითაც ტერორისტმა ბორანზე ასაფეთქებელი საშუალება აიტანა. სწორედ ამ ავტომობილს ჰყიდდა კლერ კუჩევერი და ამის გამო გაზეთებშიც გამოაქვეყნა რეკლამა. დაგ კარლინი ასეთ ვერსიას ამუშავებს: ტერორისტმა კლერი მისივე ავტომობილით მოიტაცა, კვალის დასაფარად მოკლა და ცდილობდა მოეწყო ისე რომ თითქოს კლერიც ტერაქტის მსხვერპლი იყო.
კარლინი ძალიან გაკვირვებულია, როდესაც კლერის სახლში ძალიან ბევრი თითის ანაბეჭდს აღმოაჩენენ, რომელიც გამოძიებელსვე ეკუთვნის. სხვა გამომძიებლები თვლიან, რომ კარლინი კლერის სახლში პირველი ვიზიტისას მრავალჯერ შეეხო ნივთებს, თუმცა თავად დაგ კარლინს კარგად ახსოვს რომ მან ძალიან ფრთხილად იმოქმედა და არაფერს შეხებია შიშველი ხელებით.
საღამოს აგენტ კარლინს საიდუმლო ლაბორატორიაში მიიწვევენ. კომპიუტერის ეკრანზე დაგი ხედავს სანაპიროს და ბორანს ხედავს. დრო — დილა, გასაოცარია მაგრამ კამერა თითქოს ჰაერში ლივლივებს და ლაბორატორიიდან ბრძანებებსაც ემორჩილება. მას უხსნიან, რომ ეს საიდუმლო პროექტი „ფიფქიაა”. პირველადო მონაცემები 7 თანამგზავრიდან („ჯუჯა”) მოდის. მინიმუმ ოთხი ერთ ადგილს იწერს, რადგან ბევრი მოწმე იყოს. კომპიუტერი ახდენს რეალური მსოფლიოს სრულ კოპირებას და გამოსახულებასა და ხმას ოპერატორს უგზავნის, სისტემის მოქმედების ზონის ნებისმიერი წერტილიდან, დახურული სივრცის შიგნიდანაც კი. თუმცა გაანგარიშების სისტემა ძალიან რთულია და სურათის შექმნას 4.5 დღე სჭირდება (ანუ გამოსახულება და ხმა 4.5 დღით გვიან მოდის და ამის გამო შესაძლებელია წარსულში ჩახედვა), არ შეიძლება თუნდაც 10 წუთითაც უკან გადახვევა, არ შეიძლება იმის ამორჩევა რას უყურონ, მხოლოდ დროა მუდმივი — ყოველთვის 4 დღითა და 6 საათით უკან. ეს არის ერთგვარად აწმყოს წარსულში ასახვა. ამიტომ საჭიროა კომპეტენტური პირი — დაგ კარლინს შეუძლია განსაზღვროს, კამერის საშუალებით როდის საითკენ გაიხედონ. ტერორისტი დაგმა უნდა იპოვოს.
კარლინი გადაწყვეტს, რომ დააკვირდნენ კლერის სახლს, რომელიც, საბედნიეროდ, სისტემის მოქმედების ზონაშია. ასევე კარლინი გასცემს ბრძანებას ლაბორატორიაში მიიტანონ კლერის ყველა დღიური და პირადი ნივთები. ეკრანზე ჩანს რომ კლერს ტერორისტი ურეკავს. მას ავტომობილის ყიდვა აინტერესებს. „ფიფქია” ზარის საშუალებით ტერორისტის ადგილმდებარეობას ადგენს. ტერორისტის ვინაობა დგინდება
რამდენიმე საათის შემდეგ დაგი მიატოვებს მსხვერპლის თვალთვალს „ფიფქიას” დახმარებით, რადგან სისტემის მუშაობაში, რომელიც იძლევა საშუალებას დადგინდეს სიმართლე, ბევრი უცნაურობას აღმოაჩენს. აღმოჩნდება რომ, „ფიფქია„” არა კომპიუტერული მოდულაცია, არამედ ღია არხია წარსულში. იქ, სადღაც წარსულში კლერი ჯერ კიდევ ცოცხალია. დაგი არწმუნებს თავის ახალ კოლეგებს, შეცვალონ წარსული, შეაჩერონ დამნაშავე და აღკვეთონ ტერაქტი. ერთნი ამბობენ, რომ წარსულის შეცვლა შეუძლებელია, სხვები კი თვლიან, რომ წარსულის შეცვლით წარმოიქმნება პარელელური სამყარო. დაგი ითხოვს, რომ მოსალოდნელი ტერაქტის შესახებ გააკეთონ ჩანაწერი ფურცელზე და გააგზავნონ წარსულში, ისევ დაგთან, მის სამუშაო მაგიდაზე, რადგან ახსოვს რომ იმ დღეს ის ბიუროში იმყოფებოდა. ჩანაწერის ტექსტს დაგი ადგენს: - „არსებობს ტერორისტული აქტის საფრთხე, ეჭვმიტანილი ბორანის დოკში დილის ოთხ საათსა და ორმოც წუთზე იქნება. მიიღე უსაფრთხოების ზომები”. სანამ სპეციალისტები ჩანაწერის გაგზავნას და მის დაგის მაგიდაზე მოხვედრას ახერხებენ, კარლინი ტოვებს ბიუროს შენობას, ჩანაწერს კი მისი მეწყვილე, ლარი მინუტი კითხულობს. ის გადაწყვეტს თვითონ, მარტომ დააპატიმროს ტერორისტი, თუმცა დამნაშავე მას მკერდში ესვრის, გვამს საბარგულში დებს და თან მიაქვს. ტერორისტის მანქანა მალე დატოვებს „ფიფქიას” მოქმედების ზონას, ამიტომ დაგი იძულებულია ჩაჯდეს „ჰამერში” და ვირტუალურად გაედევნოს მას.
„ჰამერში” არის „კიბერ თვალი” — ვიდეოკამერის მსგავსი მოწყობილობა, რომელიც აჩვენებს წარსულს „ფიფქიას” დახმარებით. ავტომობილის მართვისას დაგი „კიბერთვალის” საშუალებით, ერთდროულად ხედავს რეალურ გზას და იმავე გზას, 4.5 დღის წინანდელი სურათით. ტერორისტის დევნაში, დაგი უახლოვდება ქალაქგარე აგარაკს, რომელიც დიდი აფეთქების გამო სრულად განადგურებულია და ამ ნანგრევებში სასწრაფო დახმარების აფეთქებული მანქანაა — „კიბერთვალში” ჩანს რომ 4.5 დღის წინ სახლი ჯერ კიდევ ხელუხლებელია. დაგი ეზოში ერთ ადგილას ამჩნევს ხანძრის კვალს — სწორედ აქ დაიღუპა მისი მეგობარი, ტერორისტმა ცხედარს საწვავი გადაასხა და გაანადგურა. კარლინი კლერის საყურეს პოულობს.
იხ. ვიდეო - Deja Vu (2006) - Infrared Thermal Imaging Track
გამოძიებას უკვე აქვს საკმარისი ინფორმაცია, ტერორისტის დასაკავებლად. ეს უკანასკნელი დაკითხვაზე გულწრფელად აღიარებს დანაშაულს და დაგს უყვება ამის მოტივებს ტერორისტი დარწმუნებულია, რომ სამუდამოდ დარჩება ისტორიაში, თუმცა დაგი სხვაგვარად ფიქრობს. ის გადაწყვეტს წარსულში დაბრუნდეს და შეცვალოს იგი. „ფიფქიას” ჯგუფის ერთი სპეციალისტის დახმარებით, დიდი რისკის ქვეშ, დაგი 4.5 დღით უკან, წარსულში ინაცვლებს. ძლიერი ელექტრომაგნიტური იმპულსი დაგის გულის მუშაობას აჩერებს, თუმცა საავადმყოფოში, სადაც ის მოხვდა, აღუდგენენ გულის მუშაობას. დაგი სწრაფად დატოვებს კლინიკას და გაიტაცებს საწრაფო დახმარების ავტომობილს. მიდის ტერორისტის სახლში და ცდილობს გადაარჩინოს კლერს. ტერორისტი ესვრის მათ, დაგი მხარში დაიჭრება. ორმხრივი სროლისას ბუნებრივი აირის ბალონები ფეთქდება. ტერორისტი ჩათვლის, რომ დაგი და კლერი დაიღუპა და მიდის ბორნის ასაფეთქებლად.
დაგი კლერთან ერთად, კუჩევერის სახლში მიდის და შეიხვევს ჭრილობას. კარლინი მაცივრის კარზე აწყობს წარწერას: „შენ შეგიძლია მისი გადარჩენა” ის ცდილობს აუხსნას კლერს, რომ სპეციალური მოწყობილობის დახმარებით მომავლიდან დაბრუნდა, რათა ხელი შეუშალოს ტერორისტს ბორნის აფეთქებაში. კლერს თავდაპირველად არ სჯერა დაგისა, თუმცა რეკავს ბიუროში და გამომძიებელ დაგ კარლინის გარეგნობის აღწერა ითხოვს და ოპერატორს თავის ტელეფონის ნომერსაც უტოვებს. დადასტურების შემდეგ ქალი დაგს უჯერებს. დაგი, სისხლიანი დოლბანდების დანახვის შემდეგ, რომელიც თვითონვე ჩააგდო სანაგვე ყუთში, ჭრილობის შეხვევისას, ხვდება რომ სპეციალისტების მიერ აღმოჩენილი ანაბეჭდები მართლაც მან დატოვა, რამდენიმე წუთის წინ, და რომ წარსულის შეცვლა შეუძლებელია — ასე რომ მან ჯერ ვერაფრის შეცვლა მოახერხა, და რომ მან ადრე განახორციელა ზუსტად ასეთი ნახტომი წარსულში, რომელიც წარუმატებლად დასრულდა, რის შესახებაც ფილმის დასაწყისში შევიტყვეთ. ბორანზე დაღუპულთაგან ერთ-ერთის ტელეფონი რეკავდა. ზარის მელოდია ისეთივე იყო, როგორი მელოდიაც დაგის ტელეფონს ზარს აქვს. კლერის დაცვის მიზნით დაგს იგი თავისთან მიჰყავს.
ასაფეთქებლით სავსე ავტომობილის ბორანზე მოთავსების შემდეგ, ტერორისტი ჩამოდის ბორნიდან და ამჩნევს ნაცნობ მანქანას, რომელიც იქ არ უნდა იყოს. ტერორისტი ბრუნდება ბორანზე.
კლერი დაგის დასახმარებლად ადის ბორანზე, თუმცა მას ტერორისტმა ჩაავლო ხელი და იმ მანქანაში ჩასვა, რომელშიც ბომბი იყო. ამის შემდეგ ტერორისტმა ბორნის დაცვის წევრებს სროლა აუტეხა და დახოცა ისინი. კლერმა დაგის მითითებით მანქანა დაძრა და ტერორისტს დაეჯახა.
დაგი და კლერი შეეცადნენ ბომბი ბორნიდან წყალში გადაეგდოთ. ავტომობილი, და მასთან ერთად კუჩევერიცა და კარლინიც წყალში აღმოჩნდებიან. დაგი ათავისუფლებს კლერს, მაგრამ თვითონ აფეთქებისას იღუპება.
მომხდარისგან თავზარდაცემული კლერი სანაპიროზე ზის. მასთან პოლიციის ოფიცერი მიდის და ეუბნება, რომ ყველაფერი რაც თავს გადახდა გამომძიებელს უნდა მოუყვეს. ეს გამომძიებელი დაგ კარლინია, აგენტი — უკვე „აწმყოდან”. ისინი სხდებიან მანქანაში. და აი დეჟა ვუ: რადიოში ჟღერს ნაცნობი მელოდია. დაგი ჩაფიქრდება და რაღაცას იხსენებს. მაშინ კლერი დაგს უსვამს იმ შეკითხვას, რომელიც რამდენიმე საათის წინ დაგმა დაუსვა კლერს. კარლინი მრავალმნიშვნელოვნად იღიმება. ის მას თავისივე სიტყვებით პასუხობს.
ფინალი ღია რჩება, თუმცა შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ ორი რეალობა გაერთიანდა, და დაგმა ყველაფერი გაიხსენა. იხ. ბმულზე ფილმი რუსულ ენაზე
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
AH-64 Apache
აშშ-ის AH-64 Apache ერაყში 2006 წლის 24 თებერვალს აშშ-ის ჯარისკაცებისთვის საჰაერო მხარდაჭერისას
AH-64 Apache — ორ ძრავიანი მოიერიშე შვეულმფრენი ოთხ ბოლოიანი პროპელერით, შებრუნებული განლაგების სამთვლიანი დასაჯდომი მექანიზმით და კაბინის ტანდემით რამდენიმე ან ორ კაციანი ეკიპაჟისთვის. Apache ჩამოყალიბდა როგორც Model 77 Hughes Helicopters-ის მიერ აშშ-ის არმიის პროგრამის მოწინავე ტექნოლოგიების შემტევი შვეულმფრენის ფარგლებში AH-1 Cobra-ს შესაცვლელად. AH-64-ს გააჩნია ცხვირზე დამონტაჟებული სენსორული სისტემა სამიზნის აღმოჩენისთვის და ღამის ხედვის მოწყობილობა. შვეულმფრენი შეიარაღებულია 30 მილიმეტრიანი კალიბრის M230 ტყვიამფრქვევით, ოთხ სამაგრზე დამაგრებული AGM-114 Hellfire და Hydra 70 სარაკეტო მოწყობილობებით, რომლებიც განთავსებულია ციცქნა ფრთების პილონებზე. AH-64-ს აქვს ასევე სათვითმფრინავო სისტემების ორმაგი და სამმაგი რეზერვი, რაც ზრდის შვეულმფრენისა და მისი ეკიპაჟის გადარჩენის უნარს, ასევე პილოტების გადარჩენის ალბათობას ავარიისას.
1976 წელს აშშ-ის არმიამ AH-64 ამჯობინა Bell YAH-63-ს და წინასაწარმოო ხელშეკრულება გააფორმა კომპანიასთან Hughes Helicopters, რომელიც ითვალისწინებდა კიდევ ორი შვეულმფრენის წარმოებას მათთვის. 1982 წელს არმიამ გააფორმა კონტრაქტი მთლიან პროდუქციაზე. შვეულმფრენის წარმოება და განვითარება განაგრძო კომპანიამ McDonnell Douglas, მას მერე რაც შეიძინა Hughes Helicopters კორპორაციისგან Summa Corporation 1984 წელს. შვეულმფრენის AH-64D Apache Longbow პირველი პროდუქცია, ძლიერ განახლებული ვერსია ორიგინალთან შედარებით, ექსპლუატაციაში შევიდა 1997 წლის მარტში აშშ-ის არმიაში. AH-64-ის წარმოება გააგრძელა კომპანიამ Boeing Defense, Space & Security; ათას ცალზე მეტი ეგზემპლარი იქნა გამოშვებული დღევანდელ დღემდე.
AH-64-ის ძირითადი მომხმარებელი აშშ-ის არმიაა, თუმცა იგი წარმოადგენს მთავარ შემტევ შვეულმფრენს კიდევ რამდენიმე ქვეყნისთვის, რომლებშიაც მოხდა მისი ექსპორტირება, მათ შორის გაერთიანებული სამეფო, ისრაელი, იაპონია და ნიდერლანდები. აშშ-ის AH-64-ები მონაწილეობდნენ რამდენიმე კონფლიქტში: პანამაში, სპარსეთის ყურეში, ავღანეთში და ერაყში. ისრაელი აქტიურად იყენებს Apache-ებს სამხედრო კონფლიქტებში ლიბანთან და ღაზის სექტორში.
იხ. ვიდეო - Вертолёт-легенда: Украинцы получат AH-64 Apache. Что они умеют?
მოდიფიკაციები -
YAH-64 არის ექსპერიმენტული პროტოტიპი. აშენდა 5 ეგზემპლარი ტესტირებისთვის.
AH-64A - პირველი სერიული მოდიფიკაცია. აშენდა 827 ვერტმფრენი. 1995-2005 წლებში 501 ვერტმფრენი გადაკეთდა AH-64D ვარიანტად.
GAH-64A - AH-64A-ის ვარიანტი, რომელიც გადაკეთდა სახმელეთო ტრენაჟორად. გადაკეთებულია 17 ვერტმფრენი.
JAH-64A - მოდიფიკაცია სპეციალური ფრენის კვლევისთვის. აშენებულია 7 მანქანა.
WAH-64[en] - Agusta-Westland-ის მიერ წარმოებული ვარიანტი ბრიტანული არმიისთვის Rolls-Royce-ის ძრავებით, ჩაშენებული HIDAS SPRA. გაერთიანებული სამეფოს თავდაცვის დეპარტამენტის მიერ კონტრაქტორის ძებნა განხორციელდა კონკურენტულ საფუძველზე, ორი ინდუსტრიული გუნდის მონაწილეობით, ერთს ხელმძღვანელობდა Agusta, მეორეს ხელმძღვანელობდა Shorts, პირველი იყო უპირატესობა, მეორე გახდა ასოცირებული კონტრაქტორი. სტრუქტურული ელემენტების წარმოება და ვერტმფრენის ფიუზელაჟი.
AH-64B არის ვერსია, რომელიც განახლებულია ოპერაციის უდაბნოს ქარიშხლის საბრძოლო გამოცდილების ასახვის მიზნით. მას ჰქონდა გაფართოებული ფრთა, კომუნიკაციისა და ნავიგაციის ახალი საშუალებები, გაძლიერებული ჯავშანტექნიკა. განვითარება 1992 წელს შეწყდა.
ისრაელის AH-64D "Saraf" ისრაელის საჰაერო ძალების მუზეუმში
AH-64C - განახლებული AH-64A. 1993 წელს პროგრამის დახურვამდე მხოლოდ ორი ვერტმფრენი განახლდა.
AH-64D Apache Longbow ("longbow") - "აპაჩის" მეორე ძირითადი მოდიფიკაცია. მთავარი მახასიათებელია AN / APG-78 Longbow მილიმეტრიანი ტალღის რადარი, რომელიც მდებარეობს გამარტივებულ კონტეინერში მთავარი როტორის კერის ზემოთ. გარდა ამისა, დამონტაჟდა გაძლიერებული ძრავები და ახალი საბორტო აღჭურვილობა. მომსახურებაში შევიდა 1995 წელს, თუმცა, 1997 წლამდე, ამ მოდიფიკაციის აპაჩებს არ დაუყენებიათ ზედმეტად ჰაბის რადარი. დაგეგმილია ყველა დარჩენილი AH-64A-ის განახლება ამ ვარიანტზე 2008 წელს.
AH-64D Apache Block III, 2012 წლიდან AH-64E Apache Guardian ("მცველი") - პროპელერის პირები დამზადებულია კომპოზიციური მასალებისგან, T700-GE-701D ძრავებისგან (2000 ცხ.ძ.), უფრო თანამედროვე ელექტრონული ფრენის კონტროლი. სისტემა, რომელსაც შეუძლია რამდენიმე უპილოტო საფრენი აპარატის მართვა, სიჩქარე 300 კმ/სთ-მდე, ფრენის დიაპაზონი 1,9 ათას კმ-ზე მეტი. განახლებები მოიცავს გაუმჯობესებულ ხანძარსაწინააღმდეგო რადარს (FCR), სამიზნეების შეძენის პროცესორს, მონაცემთა ტაქტიკურ კონტროლს (TCDL), ამინდის პირობების სენსორს (IMC), უპილოტო საფრენი აპარატების მართვის ოთახს. გაუმჯობესებული ტრანსმისია. ტვირთამწეობა გაიზარდა 9000 კგ-მდე.
მუშები და გლეხები - "ჩვენ ვმუშაობთ ყველასთვის", "ჩვენ ყველას ვკვებავთ"
(ძველი ბერძნული ἱεραρχία - "იერარქია", სხვა ბერძნულიდან ἱερός - "წმინდა" და სხვა ბერძნული ἀρχή - "დასაწყისი; ავტორიტეტები; ძალაუფლება" ) - რაღაცის ნაწილების ან ელემენტების პოზიცია უმაღლესიდან ყველაზე დაბალამდე.
„იერარქიის“ ცნება შემოიტანა ძველმა ბერძენმა ავტორმა ფსევდო-დიონისე არეოპაგელმა თავის ნაშრომებში „ზეციური იერარქიის შესახებ“ და „ეკლესიის იერარქიის შესახებ“.
XIX საუკუნის მეორე ნახევარში ცნება დაიწყო საბუნებისმეტყველო და სოციალურ მეცნიერებებში, ხოლო მე-20 საუკუნეში - სისტემების ზოგად თეორიაში.
იხ. ვიდეო - ზეციური იერარქია
მეცნიერებაში, როგორც კლასიფიკაციის მეთოდი (მაგალითად, ბიოლოგიური სახეობების კლასიფიკაცია), იგი შეესაბამება ზოგად და კონკრეტულ მახასიათებლებს. ხშირად კლასიფიკაციის ეს მეთოდი ასოცირდება გენეზისთან.
სოციალურ სტრუქტურებში იგი შეესაბამება ქვედა საფეხურების ზემოზე დაქვემდებარების პრინციპს.
ტექნიკური ობიექტების დიზაინსა და ექსპლუატაციაში ეს შეესაბამება „დეტალიზაციას“ - დიდი ობიექტების დაყოფას უფრო პატარაებად.
დაგეგმვაში, როგორც გეგმების დეტალიზაციის მეთოდი.
პროგრამირებაში, როგორც საერთო წინაპრისგან ობიექტების გენერირების მეთოდი, რომლებსაც აქვთ უფრო და უფრო დეტალური მახასიათებლები (მემკვიდრეობა).
იერარქიის მაგალითები
Ბუნებაში
ცხოვრების ორგანიზების დონეები
ორგანული სამყაროს სისტემა
ლინეის იერარქია
ბიოლოგიური იერარქია შეიძლება იყოს როგორც შიდასახეობრივი, ასევე ინტერსპეციფიკური. მაგალითად, აფრიკის ტყეებში აგებულია შემდეგი იერარქია - ზედა საფეხური ეკუთვნის ბაბუნებს, ქვემოთ არის რქები, უფრო დაბლა კი გერანები და მათ ქვემოთ მაიმუნები. ძუძუების შერეულ სამწყსებში იერარქია ასეთია - დიდი ძუძუები ჭარბობენ, საფეხურის ქვემოთ - ტიტუნა, ქვემოთ კი - შავთავიანი წიწილები .
იხ. ვიდეო - Власть и карьера | Социальная иерархия
Საზოგადოებაში
სოციალური მწერების იერარქია
იერარქიული ორგანიზაცია
სოციალური იერარქია
სოციალური კლასები
კასტები
ვასალაჟი
წოდებების ცხრილი
ეკლესიის იერარქია
ეთნიკური იერარქია - ლევ გუმილიოვის ვნებიან თეორიაში
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ფიტოგეოგრაფია
ფიტოგეოგრაფიის ძირითად მონაცემებს წარმოადგენს მცენარეული ნიმუშების შეგროვება.
( ბერძ. phyton — მცენარე და გეოგრაფია, იგივე მცენარეთა გეოგრაფია) — ბოტანიკის და ფიზიკური გეოგრაფიის დარგი, რომელიც შეისწავლის მცენარეთა გეოგრაფიულ გავცელებას დედამიწაზე და ადგენს ამ გავრცელების კანონზომიერებებს.
პირველი ცნობები მცენარეთა გავცელების შესახებ გვხვდება ანტიკური ხანის მეცნიერთა (თეოფრასტე) შრომებში. XVIII საუკუნეში გაჩნდა უფრო მნიშვნელოვანი მონაცემები ფრანგი ბოტანიკოსი ჟოზეფ ტურნეფორის, შვედი ბუნებისმეტყველის კარლ ლინეს და სხვა ნაშრომებში. XVIII-XIX სს. მიჯნაზე ფიტოგეოგრაფიას ცოდნის საგანგებო ხასიათი მიეცა, რაც დაკავშირებულია გერმანელი ნატურალისტების კ. ვილდენოვის და ალექსანდერ ჰუმბოლდტის სახელებთან.
ფიტოგეოგრაფიის განვითარებისათვის დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა დანიელი მეცნიერის ი. სკოუს (1822), შვეიცარიელი ბოტანიკოსის ა. დეკანდოლის (1855) და გერმანელი მეცნიერის ა. გრიზებახის (1866) შრომებს, რომლებიც ფლორისა და ნაწილობრივ მცენარეულობის სისტემატიკური შემადგენლობის ეკოლოგიურ-გეოგრაფიული ხასიათის პირველ მიმოხილვას წარმოადგენდა.
იხ. ვიდეო - Растения под микроскопом часть1( Colonising Plants)Колонизация Растений
ჩარლზ დარვინის თეორიამ ორგანული სამყაროს ევოლუციის შესახებ მეცნიერული საფუძველი მისცა ფიტოგეოგრაფიის გენეზისურ მიმართულებას. მასზე დაყრდნობით გერმანელმა ბოტანიკოსმა ა. ენგლერმა ფიტოგეოგრაფიაში დაამკვიდრა ფლორის შესწავლის ისტორიულ-გენეტიკური მეთოდი და პირველმა მოახდინა დედამიწის ფლორების დაყოფა მათი ისტორიული განვითარების თვალსაზრისით (1879-1882).
დიდად მნიშვნელოვანია ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობები, საქართველოს ცნობები ცალკეული ველური თუ კულტურული მცენარის გავცელებისა და მცენარეული ზონების განლაგების შესახებ.
კვლევის საგანი და დიფერენციაცია
ფიტოგეოგრაფიის კვლევის ობიექტია მთლიანად დედამიწის ან მისი ცალკეული ნაწილის ფლორა და მისი სისტემატიკური ერთეულების (ფიტოტაქსონების ) არეალები.
ფიტოგეოგრაფიის ძირითადი დანაყოფებია:
ფლორისტული ფიტოგეოგრაფია (რომელიც შეისწავლის ფლორას და ინვენტარიზაციის გზით ადგენს მის შემადგენელ სისტემატიკურ ერთეულებს);
ფიტოქოროლოგია (ადგენს ფიტოტაქსონებს, კერძოდ სახეობების არეალს);
ეკოლოგიური ფიტოგეოგრაფია (სწავლობს ფლორების განვითარების ისტორიას);
ისტორიული ფიტოგეოგრაფია (შეისწავლის დედამიწაზე მცენარეული სამყაროს ევოლუციასთან კავშირს).
ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
კოსმოსური ხომალდების ბირთვული ძრავები უახლოეს წლებში რეალობად იქცევა. NASA და DARPA 2027 წლისთვის შექმნიან ექსპერიმენტულ აპარატს
რამდენიმე წელიწადში NASA აპირებს კოსმოსურ ხომალდზე ბირთვული ძრავის მუშაობის გამოცდას. იხ ბმულზე წყარო
ასეთი ძრავები მასზე მოგზაურობის ხაგრძლოვობას გაანახევრებს და 6 თვეში იქნება შესაძლებელი მიფრენა მარსზე. რაც კიდევ უფრო დაგვაახლოვებს კოსმოსს.
პროექტზე სახელწოდებით დემონსტრაციული რაკეტა სწრაფი ცისმთვარის ოპერაციებისთვის (DRACO), დეპარტამენტი იმუშავებს DARPA-სთან ერთად და უსასყიდლო პირობებით, რადგან ასეთი განვითარება ორივე მხარისთვის სასარგებლო იქნება.
NASA იმუშავებს ჩვენს დიდი ხნის პარტნიორთან, DARPA-სთან, რათა განავითაროს და აჩვენოს მოწინავე ბირთვული თერმული ძრავის ტექნოლოგია 2027 წელს. ამ ახალი ტექნოლოგიით, ასტრონავტები შეძლებენ ღრმა კოსმოსში გამგზავრებას და გასვლას უფრო სწრაფად, ვიდრე ოდესმე, რაც მნიშვნელოვანი შესაძლებლობაა მოემზადონ პილოტირებული მისიებისთვის მარსზე.
იხ. ვიდეო - Ядерный движок NASA, Starship укоротили, Световое загрязнение неба: #Космодайджест 200 - NASA-ს ბირთვული ძრავა, ვარსკვლავური ხომალდი შემცირდა, ცის სინათლის დაბინძურება: #Spacedigest 200
NASA იქნება პასუხისმგებელი თავად ძრავის განვითარებაზე, ხოლო DARPA შექმნის კოსმოსურ ხომალდს ამ ძრავისთვის და წარმართავს პროგრამას მთლიანობაში, რაკეტების სისტემების ინტეგრაციისა და შესყიდვის ჩათვლით, კოორდინაცია, დაგეგმვა და უსაფრთხოება, უზრუნველყოფს უსაფრთხოებას და მთლიან აწყობას. და ძრავის ინტეგრაცია კოსმოსურ ხომალდთან. ახლა NASA აცხადებს, რომ მოწყობილობა მზად იქნება კოსმოსში დემონსტრირებისთვის უკვე 2027 წელს.
ბირთვულ ძრავას შეუძლია დაეხმაროს ადამიანებს ნაწილობრივ გადაჭრას კოსმოსური მოგზაურობის ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა ამ მომენტში: დაბალი სიჩქარე და, შედეგად, ასტრონავტები ძალიან დიდხანს რჩებიან რადიაციის გავლენის ქვეშ. NASA არ იძლევა რაიმე მონაცემს გათვალისწინებული პროექტის შესახებ, მაგრამ, მაგალითად, ახლა შესაძლებელია მარსზე მოხვედრა იდეალურ პირობებში მინიმუმ ხუთ-ექვს თვეში.
იხ. ვიდეო - Is NASA planning to test a nuclear-powered rocket engine? | WION Originals
მცირე ანალიზი - ზოგადა კოსმოსური ბირთვული ხომალდის ძრავების შექმნაზე დიდი ხანია მუშაობენ და აქაც არაფერია ახალი შეგიძლიათ ჩემს ბლოგზე იხ. ბმულზე სატია
21 საუკუნე დამახასიათებელია ძველი გამოგონების ახალი ტეხნლოგიური ეტაპზე ასვლაზე. შესაძლებელი გახდა ახალი ტეხნოლოგისს გამოყენება და უფრო მაღალგანვითარებული საფეხურზე ასვლა.
