ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                               იმჰოტეპი

იმჰოტეპის მინიატურული ქანდაკება ლუვრში, პარიზი.

ჩვ. წ.-მდე XXVIII საუკუნის ეგვიპტელი ხუროთმოძღვარი. მან შექმნა ფარაონ ჯოსერის სამარხის კომპლექსი, რომელიც აღმართულია საკარაში — ძველი მემფისის ისტორიულ ნეკროპოლში. იყო წარჩინებული მოხელე — ყველა სამშენებლო სამუშაოს ხელმძღვანელი და ჯოსერის სამეფო კარის არქიტექტორი. იმჰოტეპს ეკუთვნის საკარაში საფეხუროვანი პირამიდის მშენებლობის იდეა. მანვე შეადგინა პროექტი და მშენებლობასაც თავად ხელმძღვანელობდა (ჩვ. წ.-მდე 2630 წ.). აკლდამის გარშემო განლაგებული იყო 10 მ სიმაღლის გალავნით შემოზღუდული სასაფლაოებისა და ტაძრების მთელი კომპლექსი, სადაც დაკრძალვის ცერემონიალები ტარდებოდა. იმჰოტეპი დოკუმენტებში იხსენიება, როგორც განთქმული ბრძენი, სწავლული, ასტრონომი და გამოჩენილი მედიკოსი, რომელსაც ბერძნების მკურნალობის ღვთაება ასკლეპიოსთან აიგივებდნენ. იმჰოტეპს - ხუროთმოძღვარს, ინჟინერს, მწერალს, კანცელარისტს - ნიჭიერებამ და წარმატებებმა თანამემამულეებს შორის დიდება მოუხვეჭა: იგი მცირე ღვთაებათა რანგში აიყვანეს და მის პატივსაცემად გარდაცვალებიდან ასწლეულების შემდეგაც ტაძრებს აგებდნენ.

                                                                                  

ჯოზერის პირამიდა დღეს

იმჰოტეპის მაღალი თანამდებობა მეფის კარზე აღწერილია ჯოზერის ქანდაკების საფუძველზე, რომელიც მდებარეობს კაიროს მუზეუმში (JE 49889), სადაც ფარაონის ტიტულებისა და სახელების შემდეგ, მისი პირველი მრჩევლის ტიტულებია. მოჰყვება: „ქვემო ეგვიპტის მეფის ხაზინადარი, მეფესთან ახლოს მყოფი, დიდი სასამართლოს მმართველი (ჰელიოპოლისის მთავარი ქურუმი), იმჰოტეპი, მშენებელთა უფროსი, ქვის ვაზების მოქანდაკე. მისი წარმოშობის შესახებ ცოტა რამ არის ცნობილი, მაგრამ, ვიმსჯელებთ არქიტექტორ ხნუმბრის ეპიგრაფიკული მონაცემებით ვადი ჰამამატიდან (ძვ. წ. 495 და 491 წლებს შორის), რომელშიც იმჰოტეპს უწოდებენ "კანეფერის ძეს, ზემო და ქვემო ეგვიპტის შრომის ხელმძღვანელს. “, იგი წარმოშობით მღვდლისა თუ ბიუროკრატიული ოჯახიდან იყო. დედამისი: ხერდუ-ანხი, ცოლი კი ნეფერტ-რენპეტი.

ფრაგმენტები ედვინ სმიტის პაპირუსიდან. ნიუ-იორკის მედიცინის აკადემია

იმჰოტეპმა დააპროექტა პირველი საფეხურიანი პირამიდა საკარაში მემფისის მახლობლად - ჯოზერის საფლავი, ისევე როგორც პირამიდის მიმდებარე არქიტექტურული სტრუქტურების კომპლექსი. იმჰოტეპი ითვლება პირამიდული არქიტექტურული ფორმის გამომგონებლად: მან შესთავაზა ფარაონის ქვის მასტაბაზე (მართკუთხა სამარხი) აეგოთ კიდევ სამი პატარა მასტაბა, რაც მასტაბას ოთხსაფეხურიან პირამიდად გადააქცევს (მოგვიანებით პირამიდის საფეხურების რაოდენობა იყო. გაიზარდა ექვსამდე და მიაღწია 61 მ სიმაღლეს). ამრიგად, იმჰოტეპი მოქმედებს როგორც მთელი ძველი სამეფოს არქიტექტურული ტრადიციის ფუძემდებელი, რომელიც ეფუძნებოდა პირამიდული ფორმის გამოყენებას სამეფო სამარხების დიზაინში. გარდა ამისა, არსებობს მიზეზი, რომ იმჰოტეპი ასევე სვეტის გამომგონებლად მივიჩნიოთ არქიტექტურაში.

იხ. ვიდეო - Имхотеп - первый гений человечества - Много лет египтологи сомневались в том, что Имхотеп был реальным человеком - так как они нашли довольно затруднительным поверить различным достоинствам, приписываемым ему в записях, написанных о нем спустя более чем тысячу лет после того, как он, как предполагалось, жил. Время от времени Имхотеп назывался "Леонардо Да Винчи" древнего Египта, но фактически он был ещё большим. Да Винчи получил репутацию гения, а Имхотеп был в конечном счете возвеличен в статус бога.

იმჰოტეპს ასევე მიეწერება ეგვიპტური მედიცინის დამფუძნებელი. კერძოდ, იგი მიიჩნეოდა „ედვინ სმიტის პაპირუსის“ - ფუნდამენტური სამედიცინო კვლევის ავტორად, რომელიც, მიუხედავად იმისა, რომ იგი მიეკუთვნება ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 1700-1550 წლებს. ე., მაგრამ ეფუძნება მასალებს, რომლებიც ცნობილია უძველესი ან თუნდაც ადრეული სამეფოდან. ამ პაპირუსში პირველად დგინდება მრავალი დაავადების რეალური მიზეზი. კერძოდ, განხილულია ტრავმის 48 შემთხვევა, თითოეულში აღწერილია ფიზიკური გამოკვლევა, მკურნალობა და პროგნოზი. მე-19 საუკუნის ცნობილმა კანადელმა ექიმმა უილიამ ოსლერმა იმჰოტეპს უწოდა მედიცინის მამა და „პირველი ექიმი, რომლის პიროვნება გამოდის ანტიკურობის ნისლიდან“.

იმჰოტეპი ითვლება პირველი ლიტერატურული სწავლების ავტორად, რომელიც ცნობილია როგორც იმჰოტეპის სწავლება. ვინაიდან ეს ნაშრომი ჩვენს დრომდე არ შემორჩენილა, ჩვენთვის ცნობილი ასეთი ლიტერატურის პირველ ნიმუშად მიჩნეულია „პტაჰოტეპის ინსტრუქცია“, რომელიც დაწერილია ფარაონ ჯედკარ ისესის ვაზირის სახელით (ძვ. წ. 2414-2375 წწ.) მე-5 წ. დინასტია

აპოთეოზი

იმჰოტეპის ავტორიტეტი ეგვიპტის ისტორიის შემდგომ პერიოდებში იმდენად დიდი იყო, რომ იგი ითვლებოდა ყველა დროის უდიდეს ბრძენად, რომელსაც ფლობდა მაგიური ძალა. იმჰოტეპის, როგორც ნახევარღმერთის თაყვანისცემის პირველი ნიშნები მისი გარდაცვალებიდან ერთი საუკუნის შემდეგ გვხვდება. ახალი სამეფოს ეპოქაში იმჰოტეპის გაღმერთებამ მიიღო ფორმა, როგორც განკურნების ღმერთი და მკურნალთა მფარველი წმინდანი. გარდა ამისა, ის თოთთან ერთად ცნობილი იყო როგორც მწიგნობართა და მათი ხელოსნობის ღვთაებრივი მფარველი. ამერიკელი ეგვიპტოლოგი ჯეიმს ჰენრი ბრესტედი წერდა: „სამღვდელოების სიბრძნეში, ბრძნული ანდაზების დამატებით, მედიცინასა და არქიტექტურაში, ჯოზერის ეპოქის ეს შესანიშნავი ადამიანი იმდენად ფართოდ გახდა ცნობილი, რომ მისი სახელი არასოდეს დავიწყებია. ის გახდა მომავალი თაობების მწიგნობართა შთამაგონებელი. სამუშაოს დაწყების წინ მწიგნობრები ჭურჭლიდან წყალს ასხამდნენ იატაკზე“ (ამით გამოხატეს თავიანთი პატივისცემა იმჰოტეპის მიმართ).

ეგვიპტურ მითოლოგიაში იმჰოტეპი ითვლებოდა მემფიტის შემოქმედი ღმერთის პტაჰის (და ყველაზე ხშირად, ლომის ქალღმერთის სეხმეტის) შვილად. იგი გამოსახული იყო როგორც ახალგაზრდა მამაკაცი, რომელიც იჯდა გაშლილი პაპირუსით. ზოგჯერ ის ასევე მოქმედებდა როგორც ჰაერის ღმერთი შუ, აშორებდა ცას (ქალღმერთი ნუტი) დედამიწისგან (ღმერთი გები) და, როგორც ასეთი, ხელს უშლიდა ქაოსის დაწყებას. ასევე ხელოვნების მფარველი, იგი დაკავშირებული იყო ჰათორთან, მაატთან და სხვა ვეზირთან და არქიტექტორთან, მოგვიანებით გაღმერთებულთან, ამენჰოტეპთან, ჰაპუს ძესთან, რომელიც ცხოვრობდა ახალი სამეფოს მე-18 დინასტიის ფარაონის, ამენჰოტეპ III-ის დროს.

მომლოცველები ეწვივნენ საკარას, პატივი მიაგეს როგორც იმჰოტეპის საფლავს, ასევე იბისის მუმიების დაკრძალვას, ფრინველს, რომელიც ასოცირდებოდა როგორც იმჰოტეპთან, ასევე თოთთან (როგორც სიბრძნის, მწერლობისა და მეცნიერების ღმერთთან). იბისის მუმიები ათასობით დამარხეს ცხოველთა ნეკროპოლისში, სტეპ პირამიდის კომპლექსის ჩრდილო-აღმოსავლეთით. იმჰოტეპის სხვა საკულტო ცენტრები იყო კარნაკის ტაძარში თებეში (სადაც მას პატივს სცემდნენ ამენჰოტეპთან, ჰაპუს ძესთან ერთად) და საკურთხეველში ქალი ფარაონის ჰატშეფსუტის ტაძრის ზედა ტერასაზე დეირ ელ-ბაჰრიში და მოგვიანებით დრო - პტოლემეოსის ჰათორის ტაძარში დეირ ელ მედინაში. ოქსირინქუსის პაპირუსში No. 1381 (ახ. წ. II ს., რომის იმპერატორ ანტონინუსის დრო) უცნობი ავტორი იუწყება, თუ როგორ გამოეცხადა მას სიზმარში განკურნების ღმერთი იმჰოტეპი და დაიწყო მისი საყვედური, რომ არ შეასრულა აღთქმა ეგვიპტურად თარგმნა. ბერძნულ ტექსტში. გაღვიძებისთანავე ავტორი მიხვდა, რომ ავად იყო აღთქმის დარღვევის გამო, შეუდგა მის შესრულებას და გამოჯანმრთელდა.

ერნესტ ბორდი (1877-1934) იმჰოტეპის მოწოდება, განკურნების ღმერთი

გვიანდელი ბერძნული ტრადიცია (დაწყებული ძვ. წ. V საუკუნიდან) ღმერთ იმჰოტეპს ასკლეპიუსთან აიგივებდა[2]. თანავარსკვლავედი Ophiuchus იდენტიფიცირებულია ამ უკანასკნელთან და, ამრიგად, იმჰოტეპი ერთადერთი რეალური პიროვნებაა, რომელიც თანავარსკვლავედად „გადაიქცა“. იმჰოტეპის კულტმა პიკს მიაღწია ბერძნულ-რომაულ პერიოდში, როდესაც მისი ტაძრები მემფისსა და ფილეში ნილოსზე იყო სავსე უძლურთა და ავადმყოფთა ბრბოებით, რომლებიც განკურნებას ეძებდნენ საკურთხეველში ღამისთევით. იმჰოტეპს ახსოვდათ ისტორიული პიროვნებაც - ელინისტი ეგვიპტელი ისტორიკოსი მანეთო წერდა, რომ იმუტესს (იმჰოტეპს) „არაჩვეულებრივი სამედიცინო უნარების გამო ჰქონდა ბერძენი ასკლეპიუსის რეპუტაცია და რომელიც ასევე იყო თლილი ქვისგან სტრუქტურების აღმართვის ხელოვნების გამომგონებელი. "

ზოგიერთი ეგვიპტოლოგი [რა?] აიგივებდა იმჰოტეპს იოსებს ბიბლიიდან, გამომდინარე იქიდან, რომ ის იყო პირველი პირი ფარაონ ჯოზერის შემდეგ და იმ დროს ეგვიპტეში, გადარჩენილი წყაროების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, იყო შვიდწლიანი გვალვა. ამას ადასტურებს Hunger Stele.

ჯოზერის მეფობის მე-18 წელს, როდესაც სამხრეთის მმართველი იყო ვიღაც თავადი, სახელად მედირი, ეგვიპტეში საშინელი შიმშილობა იყო. უფლისწულმა მიიღო წერილი ფარაონისგან შემდეგი შინაარსით:

„გაცნობებთ იმ მწუხარებას, რომელიც შემემთხვა ჩემს დიდ ტახტზე და როგორ მტკივა გული იმ საშინელი უბედურების გამო, რაც მოხდა, რადგან ნილოსი შვიდი წლის განმავლობაში არ ადგა [საკმარისად]. მარცვლეული არ არის საკმარისი, ბოსტნეული არ არის, საკვები არ არის, ყველა იპარავს თავის მეზობელს. როცა ადამიანებს წასვლა სურთ, გადაადგილების ძალა არ აქვთ. ბავშვი ტირის, ახალგაზრდა ფეხებს ძლივს ამოძრავებს. მოხუცებს სასოწარკვეთილება სწყდებათ, ფეხებს უვარდებათ, მიწაზე ცვივიან, ხელები მუცელს აჭერენ. ჩემი მრჩევლები რჩევებს ვერ აძლევენ. ბეღლების გახსნისას მხოლოდ ჰაერი გამოდის. ყველაფერი განადგურებულია“.

იხ. ვიდეო - Imhotep, The Thrice Great - Ancient Egyptians built the pyramids using man-made stones, which look exactly like natural rocks. The limestone blocks were cast in situ, employing an advanced chemical technology invented by Imhotep.

იმჰოტეპის საფლავი

იმჰოტეპის ოდესღაც პატივსაცემი საფლავი ჯერ არ არის გამოვლენილი. უოლტერ ემერიმ განაახლა გათხრები ადრეული დინასტიის ნეკროპოლისში 1964 წელს თითქმის ცხრა წლის შესვენების შემდეგ. მან ყურადღება მიაპყრო საიტის დასავლეთ ნაწილს, სადაც ჯერ კიდევ იმედოვნებდა ასკლეპიონის და იმჰოტეპის საფლავის ბმულებს. ემერიმ აღმოაჩინა მე-3 დინასტიის რამდენიმე მასტაბა, რომლებიც გვიანი პერიოდის ფენების ქვეშ იყო და ამან მას იმედი მისცა, რომ იმჰოტეპის საფლავი იქვე იყო.

მაგრამ ემერის ამ წლების ნამუშევრები არასოდეს გამოქვეყნებულა, მხოლოდ წინასწარი მოხსენებების სახით. მაშასადამე, რა იყო რეალურად აღმოჩენილი ამ გათხრების სეზონებზე, უცნობი დარჩა.

იმჰოტეპის მიმოწერის ვერსია ბიბლიურ იოსებთან

ბიბლიურ კვლევებში განხილულია ვერსია იმჰოტეპის მიმოწერის შესახებ ბიბლიურ პატრიარქ იოსებთან. ინტერნეტპროექტმა „უახლესი ბიბლიური არქეოლოგიური აღმოჩენები“ ასევე შემოგვთავაზა კომპლექსის ფუნქციური დანიშნულების ვერსია ჯოზერის საფეხურების პირამიდაში. საკარაში მშენებლობის ამ ვერსიის ფარგლებში, უზარმაზარ მარცვლებს მართავდა ჯოზეფი, რომელიც იმჰოტეპი იყო და დაეხმარა ეგვიპტის შიმშილისგან გადარჩენას შვიდი წლის განმავლობაში.

იმჰოტეპის პატივსაცემად დასახელებულია კრატერი მერკურიზე და ასტეროიდი (1813) იმჰოტეპი.

სახელი „იმჰოტეპი“ აგათა კრისტის დეტექტიური რომანის „სიკვდილი დასასრულს მოდის“ გმირია. ეს არის კრისტის ერთადერთი ნამუშევარი, რომლის მოვლენები XIX-XX საუკუნეებში არ ხდება.

შოკო ასაჰარამ, Aum Senrikyo-ს ლიდერმა, გამოაცხადა თავი [როდის?] იმჰოტეპის რეინკარნაციად [წყარო არ არის მითითებული 1074 დღე].

კინო

იმჰოტეპის სახელი გამოიყენებოდა კარლ ფროუნდის ფანტასტიკურ ფილმში Mummy (1932), სადაც ბორის კარლოფი თამაშობდა ამავე სახელწოდების პერსონაჟს. ამავე სახელწოდების მკვდრეთით აღმდგარი მღვდელი ჩნდება ამ ფილმის რიმეიქებში, მათ შორის სტივენ სომერსის მუმია (1999) და მისი გაგრძელება The Mummy Returns (2001)[9], სადაც მას არნოლდ ვოსლუ თამაშობდა, მაგრამ მათში გამოგონილი პერსონაჟი. სახელად იმჰოტეპს არაფერი აქვს საერთო მის რეალურ თანამოძმესთან.

2002 წელი - "ასტერიქსი და ობელიქსი: მისია კლეოპატრა" (Asterix & Obélix: Mission Cléopâtre). პაროდიული მითითება - სახელწოდება გამოიყენება როგორც "ძველი ეგვიპტური ინტერექცია" და როგორც კოქტეილის სახელი, რომელიც შეუკვეთეს ანტაგონისტებმა Amonbofis-მა და Necuxis-მა.

2002 წელი - "იმჰოტეპი" არის სახელი, რომელიც მიენიჭა არასრულწლოვან გოაულდს სამეცნიერო ფანტასტიკურ სერიალში Stargate SG-1 (სერიალი "მეომარი"), რომელიც დასახელებულია, როგორც პირამიდების მშენებელი გიზაში, რომელიც აპირებდა გოას მიწას. ულდ კოსმოსური ხომალდები ჰატაკი