ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                            AH-64 Apache

აშშ-ის AH-64 Apache ერაყში 2006 წლის 24 თებერვალს აშშ-ის ჯარისკაცებისთვის საჰაერო მხარდაჭერისას

AH-64 Apache — ორ ძრავიანი მოიერიშე შვეულმფრენი ოთხ ბოლოიანი პროპელერით, შებრუნებული განლაგების სამთვლიანი დასაჯდომი მექანიზმით და კაბინის ტანდემით რამდენიმე ან ორ კაციანი ეკიპაჟისთვის. Apache ჩამოყალიბდა როგორც Model 77 Hughes Helicopters-ის მიერ აშშ-ის არმიის პროგრამის მოწინავე ტექნოლოგიების შემტევი შვეულმფრენის ფარგლებში AH-1 Cobra-ს შესაცვლელად. AH-64-ს გააჩნია ცხვირზე დამონტაჟებული სენსორული სისტემა სამიზნის აღმოჩენისთვის და ღამის ხედვის მოწყობილობა. შვეულმფრენი შეიარაღებულია 30 მილიმეტრიანი კალიბრის M230 ტყვიამფრქვევით, ოთხ სამაგრზე დამაგრებული AGM-114 Hellfire და Hydra 70 სარაკეტო მოწყობილობებით, რომლებიც განთავსებულია ციცქნა ფრთების პილონებზე. AH-64-ს აქვს ასევე სათვითმფრინავო სისტემების ორმაგი და სამმაგი რეზერვი, რაც ზრდის შვეულმფრენისა და მისი ეკიპაჟის გადარჩენის უნარს, ასევე პილოტების გადარჩენის ალბათობას ავარიისას.

1976 წელს აშშ-ის არმიამ AH-64 ამჯობინა Bell YAH-63-ს და წინასაწარმოო ხელშეკრულება გააფორმა კომპანიასთან Hughes Helicopters, რომელიც ითვალისწინებდა კიდევ ორი შვეულმფრენის წარმოებას მათთვის. 1982 წელს არმიამ გააფორმა კონტრაქტი მთლიან პროდუქციაზე. შვეულმფრენის წარმოება და განვითარება განაგრძო კომპანიამ McDonnell Douglas, მას მერე რაც შეიძინა Hughes Helicopters კორპორაციისგან Summa Corporation 1984 წელს. შვეულმფრენის AH-64D Apache Longbow პირველი პროდუქცია, ძლიერ განახლებული ვერსია ორიგინალთან შედარებით, ექსპლუატაციაში შევიდა 1997 წლის მარტში აშშ-ის არმიაში. AH-64-ის წარმოება გააგრძელა კომპანიამ Boeing Defense, Space & Security; ათას ცალზე მეტი ეგზემპლარი იქნა გამოშვებული დღევანდელ დღემდე.

AH-64-ის ძირითადი მომხმარებელი აშშ-ის არმიაა, თუმცა იგი წარმოადგენს მთავარ შემტევ შვეულმფრენს კიდევ რამდენიმე ქვეყნისთვის, რომლებშიაც მოხდა მისი ექსპორტირება, მათ შორის გაერთიანებული სამეფო, ისრაელი, იაპონია და ნიდერლანდები. აშშ-ის AH-64-ები მონაწილეობდნენ რამდენიმე კონფლიქტში: პანამაში, სპარსეთის ყურეში, ავღანეთში და ერაყში. ისრაელი აქტიურად იყენებს Apache-ებს სამხედრო კონფლიქტებში ლიბანთან და ღაზის სექტორში.

იხ. ვიდეო - Вертолёт-легенда: Украинцы получат AH-64 Apache. Что они умеют?

მოდიფიკაციები - 

YAH-64 არის ექსპერიმენტული პროტოტიპი. აშენდა 5 ეგზემპლარი ტესტირებისთვის.

AH-64A - პირველი სერიული მოდიფიკაცია. აშენდა 827 ვერტმფრენი. 1995-2005 წლებში 501 ვერტმფრენი გადაკეთდა AH-64D ვარიანტად.

GAH-64A - AH-64A-ის ვარიანტი, რომელიც გადაკეთდა სახმელეთო ტრენაჟორად. გადაკეთებულია 17 ვერტმფრენი.

JAH-64A - მოდიფიკაცია სპეციალური ფრენის კვლევისთვის. აშენებულია 7 მანქანა.

WAH-64[en] - Agusta-Westland-ის მიერ წარმოებული ვარიანტი ბრიტანული არმიისთვის Rolls-Royce-ის ძრავებით, ჩაშენებული HIDAS SPRA. გაერთიანებული სამეფოს თავდაცვის დეპარტამენტის მიერ კონტრაქტორის ძებნა განხორციელდა კონკურენტულ საფუძველზე, ორი ინდუსტრიული გუნდის მონაწილეობით, ერთს ხელმძღვანელობდა Agusta, მეორეს ხელმძღვანელობდა Shorts, პირველი იყო უპირატესობა, მეორე გახდა ასოცირებული კონტრაქტორი. სტრუქტურული ელემენტების წარმოება და ვერტმფრენის ფიუზელაჟი.

AH-64B არის ვერსია, რომელიც განახლებულია ოპერაციის უდაბნოს ქარიშხლის საბრძოლო გამოცდილების ასახვის მიზნით. მას ჰქონდა გაფართოებული ფრთა, კომუნიკაციისა და ნავიგაციის ახალი საშუალებები, გაძლიერებული ჯავშანტექნიკა. განვითარება 1992 წელს შეწყდა.

ისრაელის AH-64D "Saraf" ისრაელის საჰაერო ძალების მუზეუმში

AH-64C - განახლებული AH-64A. 1993 წელს პროგრამის დახურვამდე მხოლოდ ორი ვერტმფრენი განახლდა.

AH-64D Apache Longbow ("longbow") - "აპაჩის" მეორე ძირითადი მოდიფიკაცია. მთავარი მახასიათებელია AN / APG-78 Longbow მილიმეტრიანი ტალღის რადარი, რომელიც მდებარეობს გამარტივებულ კონტეინერში მთავარი როტორის კერის ზემოთ. გარდა ამისა, დამონტაჟდა გაძლიერებული ძრავები და ახალი საბორტო აღჭურვილობა. მომსახურებაში შევიდა 1995 წელს, თუმცა, 1997 წლამდე, ამ მოდიფიკაციის აპაჩებს არ დაუყენებიათ ზედმეტად ჰაბის რადარი. დაგეგმილია ყველა დარჩენილი AH-64A-ის განახლება ამ ვარიანტზე 2008 წელს.

AH-64D Apache Block III, 2012 წლიდან AH-64E Apache Guardian ("მცველი") - პროპელერის პირები დამზადებულია კომპოზიციური მასალებისგან, T700-GE-701D ძრავებისგან (2000 ცხ.ძ.), უფრო თანამედროვე ელექტრონული ფრენის კონტროლი. სისტემა, რომელსაც შეუძლია რამდენიმე უპილოტო საფრენი აპარატის მართვა, სიჩქარე 300 კმ/სთ-მდე, ფრენის დიაპაზონი 1,9 ათას კმ-ზე მეტი. განახლებები მოიცავს გაუმჯობესებულ ხანძარსაწინააღმდეგო რადარს (FCR), სამიზნეების შეძენის პროცესორს, მონაცემთა ტაქტიკურ კონტროლს (TCDL), ამინდის პირობების სენსორს (IMC), უპილოტო საფრენი აპარატების მართვის ოთახს. გაუმჯობესებული ტრანსმისია. ტვირთამწეობა გაიზარდა 9000 კგ-მდე.

იხ. ვიდეო- AH-64 Apache in Action