ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                მაკროფაგები

  (სხვა ბერძნულიდან μακρός - დიდი და φάγος - მჭამელი) - უჯრედები ცხოველის სხეულში, რომლებსაც შეუძლიათ აქტიურად დაიჭირონ და დაასხით ბაქტერიები, მკვდარი უჯრედების ნაშთები და სხეულისთვის სხვა უცხო ან ტოქსიკური ნაწილაკები. ტერმინი „მაკროფაგები“ შემოიღო მეჩნიკოვმა. მოძველებული, მოძველებული სინონიმები: ჰისტიოციტ-მაკროფაგი, ჰისტოფაგოციტი, მაკროფაგოციტი, მეგალოფაგი-მჭამელი.

მაკროფაგები იმყოფებიან პრაქტიკულად ყველა ორგანოსა და ქსოვილში, სადაც ისინი მოქმედებენ როგორც იმუნური დაცვის პირველი ხაზი პათოგენებისგან და მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ქსოვილების ჰომეოსტაზის შენარჩუნებაში. Погибают, защищая нас!                იხ.ვიდეო -  Альвеолярные макрофаги - что это?.

წარმოშობა

1970-იან წლებში მონობირთვული ფაგოციტური სისტემის ჰიპოთეზა შეიქმნა, რომლის მიხედვითაც მაკროფაგები წარმოადგენენ სისხლის მონოციტების დიფერენციაციის საბოლოო ეტაპს, რომლებიც, თავის მხრივ, წარმოიქმნება ძვლის ტვინში არსებული მულტიპოტენტური სისხლის ღეროვანი უჯრედებიდან. თუმცა, 2008-2013 წლებში ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ მაკროფაგები ზრდასრული თაგვების ქსოვილებში წარმოდგენილია ორი პოპულაციით, რომლებიც განსხვავდება მათი წარმოშობით, პოპულაციის შენარჩუნების მექანიზმით და ფუნქციებით. პირველი პოპულაცია არის ქსოვილი, ანუ რეზიდენტი მაკროფაგები. ისინი წარმოიქმნება ერითრომიელოიდური წინამორბედებისგან (არ არის დაკავშირებული სისხლის ღეროვან უჯრედებთან) ყვითლის პარკისა და ემბრიონული ღვიძლისგან და კოლონიზირებს ქსოვილებს ემბრიოგენეზის სხვადასხვა სტადიაზე. რეზიდენტი მაკროფაგები იძენენ ქსოვილის სპეციფიკურ მახასიათებლებს და ინარჩუნებენ მათ რაოდენობას in situ პროლიფერაციის გზით მონოციტების ყოველგვარი მონაწილეობის გარეშე. ხანგრძლივი ქსოვილის მაკროფაგები მოიცავს ღვიძლის კუპფერის უჯრედებს, ცენტრალური ნერვული სისტემის მიკროგლიებს, ფილტვების ალვეოლურ მაკროფაგებს, მუცლის ღრუს პერიტონეალურ მაკროფაგებს, კანის ლანგერჰანსის უჯრედებს, ელენთის წითელი პულპის მაკროფაგებს..

მეორე პოპულაცია წარმოდგენილია მონოციტური (ძვლის ტვინის) წარმოშობის შედარებით ხანმოკლე მაკროფაგებით. ქსოვილში ასეთი უჯრედების ფარდობითი შემცველობა დამოკიდებულია მის ტიპზე და ორგანიზმის ასაკზე. ამრიგად, ძვლის ტვინის წარმოშობის მაკროფაგები შეადგენენ ტვინის, ღვიძლისა და ეპიდერმისის ყველა მაკროფაგების 5%-ზე ნაკლებს, ფილტვების, გულის და ელენთის მაკროფაგების მცირე ნაწილს (თუმცა ეს პროპორცია იზრდება ორგანიზმის ასაკთან ერთად) და უმეტესობა. ნაწლავის ლორწოვანი გარსის ლამინა პროპრიის მაკროფაგები. მონოციტური წარმოშობის მაკროფაგების რაოდენობა მკვეთრად იზრდება ანთების დროს და ნორმალიზდება მისი დასრულების შემდეგ.

იხ.ვიდეო - Macrophage - A short film about macrophages. These are specialized cells that patrol the body to protect it against invading bacteria and other pathogens.  When they find they swallow & digest them.

The action takes place amongst the villi of the bowel.

მაკროფაგების გააქტიურება

ინ ვიტრო, ეგზოგენური სტიმულის გავლენით, მაკროფაგები შეიძლება გააქტიურდეს. აქტივაციას თან ახლავს გენის ექსპრესიის პროფილის მნიშვნელოვანი ცვლილება და თითოეული ტიპის სტიმულისთვის სპეციფიკური უჯრედის ფენოტიპის ფორმირება. ისტორიულად, პირველი აღმოჩენილი იქნა გააქტიურებული მაკროფაგების ორი მეტწილად საპირისპირო ტიპი, რომლებსაც Th1/Th2-ის ანალოგიით M1 და M2 ეწოდათ. M1 ტიპის მაკროფაგები განასხვავებენ ex vivo ინტერფერონ-γ-ით წინამორბედების სტიმულირებისას ტრანსკრიფციის ფაქტორის STAT1 მონაწილეობით [9]. M2 ტიპის მაკროფაგები განასხვავებენ ex vivo ინტერლეიკინ 4-ით სტიმულაციისას (STAT6-ის მეშვეობით).

დიდი ხნის განმავლობაში, M1 და M2 იყო გააქტიურებული მაკროფაგების ერთადერთი ცნობილი ტიპი, რამაც შესაძლებელი გახადა ჰიპოთეზის ჩამოყალიბება მათი პოლარიზაციის შესახებ. თუმცა, 2014 წლისთვის დაგროვდა მტკიცებულება, რომელიც მიუთითებს მაკროფაგების გააქტიურებული მდგომარეობების მთელი დიაპაზონის არსებობაზე, რომლებიც არ შეესაბამება არც M1 და არც M2 ტიპს. ამჟამად, არ არსებობს დამაჯერებელი მტკიცებულება იმისა, რომ მაკროფაგების გააქტიურებული მდგომარეობები, რომლებიც დაფიქსირდა in vitro, შეესაბამება იმას, რაც ხდება in vivo და არის თუ არა ეს მდგომარეობები მუდმივი თუ დროებითი .

სიმსივნესთან ასოცირებული მაკროფაგები

ავთვისებიანი სიმსივნეები გავლენას ახდენენ მათი ქსოვილის მიკროგარემოზე, მათ შორის მაკროფაგებზე. სისხლის მონოციტები იჭრება სიმსივნეში და სიმსივნის მიერ გამოყოფილი სასიგნალო მოლეკულების გავლენით (M-CSF[en], GM-CSF, IL4, IL10, TGF-β), დიფერენცირებულია მაკროფაგებად „ანთების საწინააღმდეგო“ ფენოტიპით და სიმსივნის საწინააღმდეგო იმუნიტეტის დათრგუნვით და ახალი სისხლძარღვების წარმოქმნის სტიმულირებით, ხელს უწყობს სიმსივნის ზრდას და მეტასტაზებს.

მაკროფაგების მნიშვნელობა იმუნიტეტში

მაკროფაგები არის ორგანიზმში შემავალი ანტიგენების ერთგვარი აკუმულატორი, რომლებიც მასში არის განმსაზღვრელი (ანტიგენის მოლეკულის სექციები, რომლებიც განსაზღვრავენ მის სპეციფიკას), შედგება მინიმუმ 5 პეპტიდისგან. ანტიგენები გადიან სპეციალურ დამუშავებას: მაკროფაგების მემბრანის რეცეპტორებთან ურთიერთქმედებით, ანტიგენები იწვევენ მათი ლიზოსომური ფერმენტების გააქტიურებას და დნმ-ის სინთეზის ზრდას.

მაკროფაგები ძალიან მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ანტისხეულების წარმოქმნის ინდუქციაში, რაც მოითხოვს სამივე ტიპის უჯრედს (მაკროფაგები, T- და B- ლიმფოციტები). მაკროფაგების სხვადასხვა ფრაქციებთან (მემბრანები, ლიზოსომები) დაკავშირებული ანტიგენი მნიშვნელოვნად უფრო იმუნოგენურია, ვიდრე მშობლიური ანტიგენი. მაკროფაგში დამუშავების შემდეგ ანტიგენები შედიან T- და B- ლიმფოციტებში, ანტიგენის შემცველი მაკროფაგები ჯერ რეაგირებენ T-უჯრედებთან და მხოლოდ ამის შემდეგ B-უჯრედები "ჩართვენ მუშაობას". მაკროფაგების ურთიერთქმედება T უჯრედებთან რეგულირდება H-ანტიგენებით ან გენის პროდუქტით, რომელიც დაკავშირებულია ჰისტოთავსებადობის გენის სისტემასთან.