ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет - 

        სტერილიზაცია (მიკრობიოლოგია)

სტერილიზაცია მოხარშვით

სტერილიზაცია (ზოგჯერ დეკონტამინაცია) არის მიკროორგანიზმების (მათ შორის ბაქტერიების, სოკოების, ვირუსების და პრიონების) და მათი სპორების სრული განადგურება სხვადასხვა პროდუქტებზე, ზედაპირებზე და პრეპარატებზე. იგი ხორციელდება თერმული, ქიმიური, რადიაციული, ფილტრაციის მეთოდებით.
  საკვები პროდუქტები

უძველესი დროიდან მოყოლებული საკვების ნაწილობრივი სტერილიზაცია მიიღწევა მომზადების დროს ფრთხილად თერმული დამუშავებით. საკვებისა და წყლის გათბობა საშუალებას აძლევდა შემცირდეს ინფექციური დაავადებების შემთხვევების რაოდენობა, გაზარდოს სიცოცხლის ხანგრძლივობა და სამუშაო ასაკი. საკვების დაკონსერვება ჰერმეტულ შეფუთვაში იყო საკვების შენარჩუნების ამ მიდგომის ლოგიკური გაგრძელება.

Წამალი

მედიცინაში სტერილიზაცია გულისხმობს უსულო საგნების მიკრობული დეკონტამინაციას. ასეპსისის პრინციპი გულისხმობს პაციენტის კონტაქტის გამორიცხვას ოპორტუნისტული ან თუნდაც პათოგენური მიკრობიოტით დაბინძურებულ ზედაპირებთან. ამ მიზნით სკალპელების, ნემსების და სხვა ქირურგიული ინსტრუმენტების სტერილიზაცია მოხდა. სტერილიზაცია ასევე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს პარენტერალური პრეპარატების წარმოებაში.

სამედიცინო ინსტრუმენტების გამათბობელი ცნობილი იყო ძველ რომში, მაგრამ დავიწყებას მიეცა შუა საუკუნეებში, რამაც გამოიწვია ქირურგიული ოპერაციების შემდეგ გართულებებისა და სიკვდილიანობის მკვეთრი ზრდა.

იხ. ვიდეო - ინფექციის კონტროლის მენეჯმენტი | ალბიუსი

სტერილიზაციის მეთოდები

თერმული: ორთქლი და ჰაერი (მშრალი სითბო)

ქიმიური: გაზი ან ქიმიური ხსნარები (სტერილატორები)

პლაზმა (წყალბადის ზეჟანგი პლაზმა)

რადიაციული სტერილიზაცია - გამოიყენება სამრეწველო ვერსიაში

მემბრანული ფილტრის მეთოდი - გამოიყენება მცირე რაოდენობით სტერილური ხსნარების მისაღებად, რომელთა ხარისხი შეიძლება მკვეთრად გაუარესდეს სტერილიზაციის სხვა მეთოდების (ბაქტერიოფაგი, შერჩევითი საკვები ნივთიერებები, ანტიბიოტიკები) გავლენის ქვეშ 

თერმული სტერილიზაციის მეთოდები

თერმული სტერილიზაციის მეთოდების უპირატესობები:

საიმედოობა

არ არის საჭირო სტერილატორების ამოღება სამედიცინო წყაროებიდან

პერსონალის გამოყენების სიმარტივე

სტერილიზაცია ტარდება შეფუთვით, რაც საშუალებას იძლევა შენარჩუნდეს სტერილობა გარკვეული პერიოდის განმავლობაში.

ორთქლის სტერილიზაცია

იგი ხორციელდება ზეწოლის ქვეშ გაჯერებული ორთქლის მიწოდებით ორთქლის სტერილიზატორებში (ავტოკლავებში).

ორთქლის სტერილიზაცია ზეწოლის ქვეშ ითვლება ყველაზე ეფექტურ მეთოდად, ვინაიდან რაც უფრო მაღალია წნევა, მით უფრო მაღალია ორთქლის სტერილიზაციის მასალა; ორთქლის ბაქტერიციდული თვისებები უფრო მაღალია, ვიდრე ჰაერის, ამიტომ სტერილიზაციისთვის გამოიყენება ზეგაჯერებული ორთქლი.

იხ. ვიდეო - Sterilization and Disinfection

ორთქლის სტერილიზაცია გამოიყენება ტექსტილის პროდუქტებისთვის (საცვლები, ბამბის ბამბა, სახვევები, ნაკერების მასალა), რეზინი, მინა, ზოგიერთი პოლიმერული მასალა, საკვები ნივთიერებები და მედიკამენტები.

ორთქლის სტერილიზაციის რეჟიმები თანამედროვე მოწყობილობებისთვის

ტემპერატურის წნევის დროის აღწერა

132 °C 2,8657 atm 3,5 წთ ძირითადი რეჟიმი. ყველა პროდუქტის სტერილიზაცია (მინა, ლითონი, ქსოვილი, რეზინის გარდა)

132 °C 2,8657 ატმოსფერო 20 წთ „პრიონის სტერილიზაციის“ რეჟიმი

120 °C 1,9848 ატმ 45 წთ ნაზი რეჟიმი (მინა, ლითონი, რეზინის ნაწარმი, პოლიმერული ნაწარმი - პასპორტის მიხედვით; ტექსტილი)

ორთქლის სტერილიზაციისთვის გამოიყენება შემდეგი შესაფუთი მასალები:

სტერილიზაციის ყუთი (ბიქსი) მარტივია. შენახვის ვადა სტერილიზაციის შემდეგ 3 დღე.

სტერილიზაციის ყუთი (ბიქსი) ფილტრით. შენახვის ვადა სტერილიზაციის შემდეგ 20 დღე.

კრაფტის ჩანთები ქაღალდის სამაგრებით. ვარგისიანობის ვადა - სტერილიზაციის შემდეგ სამი დღე.

კრაფტის ჩანთები დალუქულია. ვარგისიანობის ვადა - სტერილიზაციის შემდეგ 50 დღე.

ქსოვილი (უხეში კალიკო, მარლის გარდა). ვარგისიანობის ვადა - სტერილიზაციის შემდეგ სამი დღე.

კომბინირებული შეფუთვა (გამჭვირვალე სინთეტიკური ფილმი + ქაღალდი). ვარგისიანობის ვადა 180 დღიდან 720 დღემდე.

ტინდალიზაცია

მთავარი სტატია: ტინდალიზაცია

განმეორებითი გათბობა 70−100 °C ტემპერატურამდე 24 საათის ინტერვალით; გამოიყენება მაღალი ტემპერატურისადმი არასტაბილური ხსნარების სტერილიზაციისთვის.

სტერილიზაციის ქიმიური მეთოდები

ისინი გამოიყენება მოწყობილობების, აპარატების, რთული ოპტიკური სისტემების, დიდი ზომის პროდუქტების ან ტიტანის, პოლიმერული ფისების, რეზინის პროდუქტების დასამუშავებლად.

გაზის (ცივი) სტერილიზაციისთვის გამოიყენება ეთილენის ოქსიდი ან დალუქული კონტეინერები ეთილენის ოქსიდის, ფორმალდეჰიდის ორთქლით ან სპეციალიზებული მრავალკომპონენტიანი სისტემებით.

ხსნარებით ქიმიური სტერილიზაციისთვის გამოიყენება ნივთიერებების ოთხი ძირითადი ჯგუფი:

მჟავა + ჟანგვის აგენტი (მაგალითად, პერვომური)

ალდეჰიდი (მაგ. ფორმალინი)

სარეცხი საშუალება (მაგ. ქლორჰექსიდინის ბიგლუკონატი)

ჰალოგენი (მაგ. პოვიდონ-იოდი)

კონცენტრაცია და სტერილიზაციის დრო დამოკიდებულია გამოყენებულ ანტისეპტიკურ ან სადეზინფექციო საშუალებებზე.

სტერილიზაცია მაიონებელი გამოსხივებით

რადიაციული მეთოდი ან რადიაციული სტერილიზაცია γ-სხივებით გამოიყენება სპეციალურ დანადგარებში ერთჯერადი სამრეწველო სტერილიზაციისთვის - პოლიმერული შპრიცები, სისხლის გადასხმის სისტემები, პეტრის ჭურჭელი, პიპეტები და სხვა მყიფე და თერმოლაბილი პროდუქტები.

მრავალი წლის განმავლობაში, ულტრაიისფერი (UV) გამოსხივება (ტალღის სიგრძე 253,7 ნმ) გამოიყენება სტერილიზაციის ფარმაცევტულ ტექნოლოგიაში. ულტრაიისფერი გამოსხივების წყაროები - ვერცხლისწყლის კვარცის ნათურები. მათი ძლიერი ბაქტერიოსტატიკური მოქმედება ემყარება ნათურის ემისიის სპექტრის და მიკროორგანიზმების დნმ-ის შთანთქმის სპექტრის დამთხვევას, რაც შეიძლება გახდეს მათი სიკვდილის მიზეზი კვარცის ნათურის გამოსხივების ხანგრძლივი ზემოქმედების დროს. პროკარიოტულ უჯრედში არასაკმარისად ძლიერი ულტრაიისფერი მოქმედებით, სინათლისა და ბნელის აღდგენის პროცესები აქტიურდება და უჯრედს შეუძლია აღდგეს. მეთოდი გამოიყენება.

იხ. ვიდეო - Стерилизация инструментов. Как проходит стерилизация медицинского инструментария?