ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              მონოგამია 

ბრონზეს ასაკი დაქორწინებულებული წყვილისთვის ბრინჯაოს ქანდაკება მდებარეობს კასბუკის მოეადანზე ქალაქ დგინია პოლონეთში, რომელიც ხსნის მათ მონოგამურ ერთგულებას მათი განშორების პერიოდში, ხის, რომ  დროებით მუშაობდა შეერტებულ შტატებში

(ბერძ. monos „ერთი“, gamos „ქორწინება“) — ერთქორწინება, ოჯახისა და ქორწინების ისტორიული ფორმა. წარმოიშვა პირველყოფილი საზოგადოების რღვევის ხანაში წყვილადი ქორწინებიდან და შემდომში ქორწინების გაბატონებული ფორმა გახდა.

ბოლოდროინდელი აღმოჩენების საფუძველზე ბიოლოგები სამი ტიპის მონოგამიას ანსხვავებენ: სოციალური მონოგამია, სექსუალური მონოგამია და გენეტიკური მონოგამია. სოციალური მონოგამია მიუთითებს ორი ადამიანის თანაცხოვრებაზე, რომელთაც სექსუალური ურთიერთობა აქვთ და ერთად შრომობენ ძირითადი რესურსების (საკვები, ტანსაცმელი, ფული, სხვა საჭირო ნივთები) დაგროვებაზე. სექსუალური მონოგამია მიუთითებს ორ ადამიანზე, რომლებიც ერთმანეთის გარდა გამორიცხავს ნებისმიერ სხვა სექსუალურ პარტნიორს. გენეტიკური მონოგამია მიუთითებს ფაქტზე, რომ ორ პარტნიორს ერთმანეთთან მხოლოდ საერთო მემკვიდრე (შვილი) აკავშირებს.

იხ. ვიდეო რისთვის სჭირდება ადამიანს მანოგამია

ტერმინი "მონოგამია" გამოიყენება სხვადასხვა ურთიერთობების აღსაწერად. თანამედროვე ბიოლოგები, რომლებიც იყენებენ ევოლუციის თეორიას, მიიჩნევენ მონოგამიას ადამიანებში, როგორც ფენომენს, რომელიც თანდაყოლილია არა მხოლოდ ადამიანებში, არამედ ცხოველებშიც და ადგენენ შემდეგი მონოგამიის ოთხ ტიპს: ოჯახური (ან ოჯახური) მონოგამია გულისხმობს მხოლოდ ორი ადამიანის ქორწინებას. ოჯახური მონოგამია შეიძლება დაიყოს შემდეგნაირად: ქორწინება ცხოვრებაში ერთხელ, ქორწინება ერთ ჯერზე მხოლოდ ერთ ადამიანთან (თანმიმდევრული მონოგამია), მრავალცოლიანობისგან განსხვავებით. სოციალური მონოგამია გულისხმობს ორ პარტნიორს, რომელიც ცხოვრობს ერთად, აქვთ სექსი ერთმანეთთან (შესაძლო მრუშობა / ღია ქორწინება / ნაყოფიერება) და ურთიერთქმედებენ ძირითადი რესურსების შეძენაში: როგორიცაა საცხოვრებელი სახლი, საკვები და ფული (ხალხის შემთხვევაში). სექსუალური მონოგამია გულისხმობს ორ პარტნიორს, რომლებიც ერთმანეთთან ექსკლუზიურ სექსუალურ ურთიერთობებში იმყოფებიან და სხვა სექსუალური პარტნიორები არ ჰყავთ. გენეტიკური მონოგამია გულისხმობს მონოგამიურ სექსუალურ კავშირს მამობის გენეტიკურ მტკიცებულებასთან. ბიოლოგები, ფიზიკური ანთროპოლოგები და ქცევითი ეკოლოგები ხშირად იყენებენ ტერმინს მონოგამია სექსუალური და არა გენეტიკური გაგებით. კულტურული ან სოციალური ანთროპოლოგები და სხვა სოციოლოგები, ”მონოგამია” ნიშნავს სოციალურ ან ოჯახურ მონოგამიას . მონოგამიის სამართლებრივი ასპექტები ადამიანებში ისწავლება იურიდიულ ფაკულტეტებზე. მონოგამიის ფილოსოფიური ასპექტები განიხილება, მაგალითად, ფილოსოფიურ ანთროპოლოგიასა და რელიგიის ფილოსოფიაში, აგრეთვე თეოლოგიურ დისციპლინებში.

მონოგამია ცხოველებში სქესთა შორის ურთიერთობა, რომლის დროსაც გარკვეული წყვილები მეტ-ნაკლებად ხანგრძლივი დროით იქმნება და მამალი შთამომავლობაზე ზრუნვაშიც მონაწილეობს. მონოგამია ახასიათებს ფრინველების უმრავლესობას, ძუძუმწოვრებს და სხვა. მონოგამიას ზოგჯერ ისეთ ურთიერთობასაც აკუთვნებენ (მწერებში და სხვა უხერხემლოებში), რომლის დროსაც ორივე სქესი, ან მარტო მამალი, ერთჯერადი შეწყვილების შემდეგ მალევე კვდება.

                                                                 

გედები ქმნიან წყვილს მთელი ცხოვრების განმავლობაში პარტნიორი შეცვლა შესაძლებელია მხოლოს იმ შემთხვევაში თუ პარტნიორი დაიღუპება

ცხოველების მონოგამია არის სქესთა შორის ურთიერთობა, რომელიც ხასიათდება იმით, რომ მამრი მეტწილად გრძელი პერიოდის განმავლობაში ყავს ერთი კონკრეტულ მდედრი და, როგორც წესი, მონაწილეობს შთამომავლობის მოვლაში. მონოგამია აღინიშნება უმეტეს ფრინველებზე, უფრო მეტიც, გედები, ყარყატები, არწივები, ორბები დაწყვილებულია რამდენიმე წლის განმავლობაში, ზოგიერთ შემთხვევაში - მეთელი სოცოცხლე, სხვები - მხოლოდ ერთი სეზონის განმავლობაში, დაშორდნენ გამოჩეკვის შემდეგ და ჭამენ წიწილებს (მაგალითად, ბატები) ან თუნდაც ბუდობის შემდეგ დაუყოვნებლივ, კვერცხის დებამდეც კი (ბევრი იხვი). ყველა გარეული ბატები მონოგამიურია. ძუძუმწოვრებს შორის, მაიმუნები და მგლები წყვილებს ქმნიან რამდენიმე წლის განმავლობაში ან მეტი; არქტიკული მელა, მელა, მაჩვი, ერმინი, თახვები - იშვიათად ერთ სეზონზე მეტხანს. მონოგამია ზოგჯერ გულისხმობს მწერების და სხვა უხერხემლო ცხოველების ურთიერთობასაც, რომელშიც ორივე სქესი (ან მხოლოდ მამრი) იღუპება ერთი შეჯვარებიდან მალევე (მდედრი - კვერცხის დადების შემდეგ).

იხ. ვიდეო