ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                                  სტიმპანკი

სტიმპანკის სტილის ვიქტორიანული ეპოქის სამოსი.

(ინგლ. steampunk) — სამეცნიერო ფანტასტიკის ქვეჟანრი, რომელიც თავის თავში მოიცავს ტექნოლოგიასა და დეკორატიულ-გამოყენებითი ხელოვნებას, შთაგონებულს XIX საუკუნის ინდუსტრიული ორთქლის მანქანებით. როგორც ლიტერატურული მიმდინარეობა შეიქმნა 1980-იანი წლებში კიბერპანკის საპირწონედ და თანდათანობით იქცა ხელოვნების ფორმად, კულტურულ მოძრაობად და სუბკულტურად. ითვლება კიბერპანკის ყველაზე განთქმულ დისტრიბუტივად.

როგორც წესი, სტიმპნაკის სიუჟეტი მოიცავს მე-19 საუკუნის ვიქტორიანული ეპოქის ან ამერიკის ველური დასავლეთის ალტერნატიულ ისტორიას, სადაც მასიურად გამოიყენება ორთქლის მანქანები და წარმოდეგენილია დამახასიათებელი ქალაქის პეიზაჟები და კონტრასტული სოციალური ფენები. შესაძლოა, სტიმპანკში, ასევე გაერთიანებული იყოს ფენტეზის, საშინელებათა ლიტერატურის, ისტორიული პროზის, დეტექტივისა და ფანტასტიკის სხვა ჟანრების ელემენტები.

სტიმპანკზე შესამჩნევი გავლენა მოახდინა მე-19 საუკუნის მწერლების, ჟიულ ვერნის, ჰერბერტ უელსის, მერი შელისა და ედვარდ სილვესტერ ელისის სამეცნიერო რომანებმა. მიუხედავად იმისა, რომ 1960-1970-იან წლებში გამოცემული ბევრი ნაუმუშევარი მიიჩნევა სტიმპანკის ნიმუშებად, ტერმინი „სტიმპანკი“ წარმოიშვა 1980-იანი წლების ბოლოს, რომელიც პირველად იხმარა ამერიკელმა სამეცნიერო ფანტასტმა მწერალმა კევინ ჯეტერმა.

ჟანრის მნიშვნელოვანი წარმომადგენლები არიან: უილიამ გიბსონი, გორდონ დალკვისტი, კევინ ჯეტერი, ჯეიმზ ბლეილოკი, ჩაინა მიევილი, ბრიუს სტერლინგი და სკოტ ვესტერფელდი.

იხ. ვიდეო - Что такое Стимпанк - Привет. Давайте я вам покажу кое что любопытное и интересное, то что даст вам весьма многое количество незабываемых ощущений. Слыхали ли вы что нибудь о стим панке? Многие наверное скажут да, и в большинстве своём они будут представлять оргомные трубы и шестерни окутанные паром. Сегодня я расскажу вам о том что же это ха левиафан такой – стимпанк.

იუხედავად იმისა, რომ ბევრი ნამუშევარი, რომლებიც ახლა განიხილება სტიმპანკის ჟანრის ნიმუშად, გამოქვეყნდა ჯერ კიდევ 1960-იან და 1970-იან წლებში, თავად ტერმინი steampunk უფრო გვიან გამოჩნდა: იგი გამოიგონა მწერალმა კევინ ჯეტერმა, როგორც ირონიული ვერსია. სიტყვა "კიბერპანკი" და გამოყენებული იქნა 1987 წლის აპრილში. ჯეტერი ცდილობდა ეპოვა ტერმინი, რომელიც გააერთიანებდა ტიმ პაუერსის "ანუბის კარიბჭეს" (1983), ჯეიმს ბლეილოკის "ჰომუნკულუსს" (1986), ასევე მის საკუთარ ნამუშევრებს "მორლოკების ღამე" (1979) და "ჯოჯოხეთური მოწყობილობები" (1987). ყველა ამ ნაწარმოებში მსოფლიო მე-19 საუკუნის ტექნოლოგიის დონეზეა და თხრობის სტილი მიბაძავს ვიქტორიანულ მხატვრულ ლიტერატურას, როგორიცაა ჰ. ჯი უელსის რომანი დროის მანქანა. კიბერპანკისგან განსხვავებით, სტიმპანკი ეფუძნება რეალურ ან პირობითად მისაღებ ტექნოლოგიებს, მთავარია steam, რომელმაც ჟანრს სახელი მისცა.

თავის წერილში სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟურნალის Locus-ის რედაქტორებისთვის, რომელიც გამოქვეყნდა 1987 წლის აპრილის ნომერში, ჯეტერი წერდა:

ძვირფასო ლოკუს,

თან ერთვის ჩემი 1979 წლის რომანის ასლი მორლოკების ღამე. მე ნამდვილად მადლობელი ვიქნები, თუ მას გაუგზავნით ფარენ მილერს, რადგან ეს არის პირველი მტკიცებულება დიდ დისკუსიაში იმის შესახებ, თუ ვინ იყო "Powers-Blaylock-Jeter ფანტასტიკური ტრიუმვირატის" პირველი, ვინც დაწერა "გონზო-ისტორიული წესით". . მიუხედავად იმისა, რომ მე, რა თქმა უნდა, მისი მიმოხილვა Locus-ის მარტის ნომერში საკმაოდ მაამებელი აღმოჩნდა.

პირადად მე მეჩვენება, რომ ასეთი ვიქტორიანული ფანტაზიები იქნება შემდეგი "დიდი ტალღა", მით უმეტეს, თუ მე და პაუერსს და ბლეილოკს შევძლებთ მათთვის შესაფერისი კოლექტიური ტერმინის შემუშავებას. რაღაც იმ ეპოქისთვის დამახასიათებელი ტექნოლოგიების თემაზე... აი, მაგალითად, "სტიმპანკი"...

C. W. Jeter

- კევინ ჯეტერის წერილი ჟურნალ Locus-ს

უილიამ გიბსონისა და ბრიუს სტერლინგის რომანის "The Difference Engine" (უფრო ზუსტად, "The Difference Engine" ან "Differential Calculator"; The Difference Engine, 1990) გამოქვეყნებამ დიდი ყურადღება მიიპყრო ჟანრზე და მნიშვნელოვნად იმოქმედა მის შემდგომ განვითარებაზე. სწორედ ამ რომანის შემდეგ დაიწყო სტიმპანკმა მკითხველთა შორის უფრო დიდი პოპულარობის მოპოვება.

იხ. ვიდეო - Top 5 Steampunk Movies -   If you want to see science fiction that incorporates retrofuturistic technology and aesthetics inspired by 19th-century industrial steam-powered machinery you should definitely watch our picks for the best Steampunk movies.