ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                      მაკინტოში (ვაშლი)

მაკინტოშის წითელი

 ვაშლის ჯიში წითელი და მწვანე კანით, მოტკბო გემოთი და ნაზი, თეთრი რბილობით; მწიფდება გვიან შემოდგომაზე. ტრადიციულად ყველაზე პოპულარული ჯიშია ახალ ინგლისში (აშშ) და კანადაში, განსაკუთრებით ცნობილი თავისი ვარდისფერი ფაფით, რომელსაც გაუთლელი მაკინტოშისგან ამზადებენ. ბევრი მას მიიჩნევს საუკეთესო ჯიშად საჭმელად, ფაფისა და წვენის გამოსაყვანად და ნამცხვრისთვის.

ადრეული მაკინტოშის ვაშლის გენეალოგია ერთადერთი ხისგან მოდის, რომელიც 1811 წელს ჯონ მაკინტოშმა აღმოაჩინა საკუთარ მამულში დანდელაში, ონტარიოს პროვინციაში, კანადა. ნიუ-იორკის მოჰაუკის ხეობიდან გადმოსახლებული ჯონ მაკინტოში ახლადშეძენილ მამულს ათვალიერებდა, როდესაც ტყეში რამდენიმე ველური ვაშლის ხის ძირი აღმოაჩინა. მან ეს ძირები საკუთარ ბაღში გადმორგა და მომავალი წლისთვის ერთ-ერთმა ძირმა გაიხარა. რამდენიმე წლის შემდეგ ხემ დაიწყო ქორფა, უგემრიელესი ხილის მოსხმა, რომელიც დღეს უკვე ყველასათვის ცნობილი ჯიშია. აღმომჩენმა მას მაკინტოშის წითელი დაარქვა, რაც დღესაც ვაშლის ამ ჯიშის ოფიციალური სახელია. წლების განმავლობაში ვაშლის პატრონს ჯიშის გამრავლება არ გამოსდიოდა, ვინაიდან ვაშლის ჯიში მისი თესლით არ მეორდება. შემთხვევის წყალობით, 1835 წელს ჯონი და მისი ვაჟი, ალენი, მათი სტუმრისგან ხის მყნობას სწავლობენ. კლონირების ამგვარი ტექნიკით შესაძლებელი გახდა მაკინტოშის ჯიშის გავრცელება.

ხე, რომელზეც ეს ვაშლი თავდაპირველად აღმოაჩინეს 1894 წელს ხანძრის მიერ დაზიანდა. მაკინტოშების ოჯახი ძველ ხეს 1908 წლამდე უვლიდა - ბოლო მოსავალი ხემ ამ წელს გამოიღო, ხოლო 1910 წელს კი იგი საბოლოოდ წაიქცა.

ამავე ვაშლის სახელზე, ჯეფ რასკინს, კომპიუტერული მეცნიერი, ეკუთვნის კრედიტი პოპულარული კომპიუტერული სისტემისთვის ეპლ მაკინტოშის (მაკინტოშის ვაშლი) დარქმევა.

იხ. ვიდეო - Яблоки сорта Макинтош

საინტერესო ფატები - 1964 წელს კანადაში 50 წლის მეკინტოშის ხეზე აღმოაჩინეს უჩვეულოდ დიდი ტოტი გვერდითი ტოტების გარეშე, დაფარული ანელიდებითა და შუბებით დიდი რაოდენობით ვაშლით. ეს უჩვეულო სპონტანური მუტაცია გავრცელდა და ორიგინალური ფორმა მიიღეს სვეტოვანი ვაშლის ხეების შემდგომი შერჩევისთვის .

Macintosh ან Mac კომპიუტერი, Apple-ის პოპულარული პროდუქტი, თავის სახელს ანიჭებს ვაშლის ამ კონკრეტულ სახეობას. ვინაიდან ორიგინალური სახელი უკვე დაპატენტებული იყო, მართლწერა შეიცვალა.

იხ. ვიდეო - The fight to save the McIntosh — Canada's apple

ვაშლი ჯამრთელობის საწინდარია

100გ ვაშლი შეიცავს 86გ წყალს, 0,4გ ცილას, 0,4გ ცხიმს და 9,8გ ნახშირწყლებს, ასევე ჯამრთელობისთვის ყველა აუცილებელ ვიტამინს, ბევრ კალიუმს, ნატრიუმს, ფოსფრს, გგირდს,ქლორს,რკინას, თუთიას, კობალტს, იოდს, მანგანუმს,ფთორს, ქრომს, საკვებ უჯრედისებს, ორგანულ მჟავებს და სხვ. ვაშლი ამაგრებს იმუნიტეტს გვიცავს გაციებისა და ინფექციებისგან. კროტინი და A ვიტამინია, რ-0საც ეს ხილი შეიცავს მხედველობას იცავს. იოდი  და PP ვიტამინი აუმჯობესებს ფარისებული ჯირკვლის მუშაობას, ამცირებს წნევას, ვაშლი ანტიდოქსინდანტების წყაროა, რ-საც უშლიან დაბერების პროცესს და კიბოს განვითარებას. პექტინი ასუფთავებს ორგანიზმსს მძიმე მეტალებისგან, ხელს უშლის ინფარქტისა და ინსულტის განვითარებას, ვაშლი აქვეითებს ქოლესტერინს და აუმჯობესებს ნივთიერების ცვლას. გასუქების, სისხლნაკლებობისა და ავიტამინოზის დრს 1 ნ/ჭ ვაშლის წვენი 1/3-1/3 პომიდვრისა და ლიმონის წვენი დალიეთ დილას ჭამის წინ თუ ყიველდღე მიირთმევთ 2-3 ვაშლის - 1/2 ხახვს და 4 ფინჯან მწვანე  ჩაის ინფაქტრის საშიშროება სგრძნობლად შემცირდება. გულმძმარვის დროს  შეჭამეთ გათლილი ვაშლი, ქრონიკული გასტრიტის დროს 2-3 კვირის განმავლობაში ვაშლის ნახარში, ხოლო სადილზე და ვახშმად ჭამეთ თაფლდამატებული ს/კ გახეხილი ვაშლისა და ხახვის ფაფა. ნაღველის გამყოფა ხელს უწყობს დღეში 3 ვაშლის ჭამა. ვაშლი სასარგებლოა გულისთვის, განსაკუთრებით გონებრივი მუშაობის დროს. 

 ვასლი კოსმეტიკური საშუალებაა ყოველ დილით სახე გაიწმინდეთ ანტონოვკას ჯიშის ვაშლით.

 ვაშლი არ არის რეკომენდირებული მწვავეგასტრიტის კუჭისა  და თორმედგოჯა ნაწლავის დრს. განსაკუთრებით ძილის წინ.

ვაშლი - გაზაფხულობით აყვავებული ხეხილი კაცის ტვალის იტაცებს, მაგრამ ბევრმა არ იცის, რომ ვაშლის ყვავილები სამკურნალოცაა. მხოლოდ ვაშლის ხის ქვეშ ყოფნა და ყვავილების სურნელის შესუნთქვაც კი საკმარისია, რომ თავი უკეთ იგრძნოთ, მაგრამ ყვავილების ნაყენი მხოლოდ განწყობას კი არ გაგუმჯებესბს, სამკურნალოცდაც გამოდგება.

 გახაფხულობით სოფელში ჩადივარ ხოლმე ერთხელ ძალინ ცუდად ვიყავი, ყელი მტკიოდა ხმაც წამრთვა. მეოხბლებმა მირჩია, ვაშლის ყავილების ნაყენი დამელია. ძალინ მალე მოვჯიბინდი, ხმაც დამიბრუნდა, მაგრამ კიდევ ერთი სასიმუვნო სიახლე შევამჩნიე საკუთარ თავს - ადრიანდებულად აღარ მაწუხებდა კუჭი დ ნაწლავები. როგორც მერე გავარკვიე, ვაშლის ყვავილების ნაყენი გასტრიტის ( კუჭის ლორწოვანის ანთებას) და დუოდენტრის ( თორმეტგოჯა ნაწლავის ნათება) სამკურნალოდ  საშუალებაც ყოფილა.

 1 სავსე ჩ/კ გამხმარ ყვავილს დაასხიტ 1 ჭ. მდუღარე წყალი დააყოვნეთ 20 წთ დაამატეტ შაქარი ან თაფლი გემოვნბით და სხვით თბილ-თბილი ყოველ 2 სთ-ში ერთხელ.

თუ ყვავილების მოგროვება ვერ მასწარებთ, შეგიძლოიათ ვაშლის ნორჩა ფოთლები მოაგროვოტ - ისინიც სასარგებლოა, ნაყენი ისევე მზდება როგორც ყვაილებისგან

 ექიმის კომენტარი - ვაშლი განსაკუთრებით მდიდარია შაქრებით უჯრედისებით, პექტინებითორგანული მჟავებიტ, ეთეროზეთებიტ აგრეტვე შეიცავს ასკორბინის მჟავას B,P ვიტამინებს, კაროტინს, მინერაულ მარილებს (კალციუმს კალიუმს, ნატრიუმს, მანგანუმს, რკინას). ფიტონციდებს.

ტანინის საკმაო შემცვლელების გამო, ვაშლის პრეპარატები ხალხურ მედიცინაში, გამოიყენება მწვავე და ქრონიკული ენტრიტის დროს გარდა ამისა, პექტინური ნივთიოერებების უკავშირდება ქოლესტერინს და ორგანიზმიდან გამოდევნის. სწორედ ამის გამო ნიშანვენ ხოლმე ვაშლის დიეტაის ათეროსკლეროზის დროს.

 ვაშლის ნაყოფი ფართიოდ გამოიყენება კუწისა და ტრეტგოჯა ნაწლავების ქრონიკული დაავადების დროს. ვაშლის ყვავილის ნაყენი კარგ შედეგს იძლევა კუჭ-ნაწლავის კატარული პათოლოგიების დროსაც.