ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              ცირცელი

ევროპული ცირცელის ნაყოფი

 ბუჩქი ან პატარა ხე ცირცელის გვარის, ვარდისებრთა ოჯახიდან. ნაცრისფერი, გლუვი ვარჯით, ბეწვიანი ახალგაზრდა ტოტებით და კენტფრთართული ფოთოლაკიანი ფოთლებით. თეთრი ყვავილები ფარისებრ თანაყვავილედებშია შეკრებილი. ნაყოფი თითქმის ბურთივით მრგვალია, ვაშლისებრი ფორმის, წვნიანი, მკვეთრი ნარინჯისფერი-მოწითალოა.

ლათინური სპეციფიკური ეპითეტი aucuparia მომდინარეობს ლათ. avis - ჩიტი და კაპერი - მოზიდვა, დაჭერა, მიღება. ეს გამოწვეულია იმით, რომ ნაყოფი მიმზიდველია ფრინველებისთვის და გამოიყენებოდა სატყუარად მათი დასაჭერად.

იხ. ვიდეო - Рябина обыкновенная

ყლორტები არის შიშველი, მოწითალო-ყავისფერი, დაფარული მბზინავი მონაცრისფრო გარსით, ადვილად წაშლილია. ახალგაზრდა ყლორტები მონაცრისფრო-წითელი, პუბესცენტურია. მწიფე ხეების ქერქი გლუვია, ღია რუხი-ყავისფერი ან ყვითელ-ნაცრისფერი, მბზინავი.

კვირტები იგრძნობა ფუმფულა. ბოლო კვირტები კონუსის ფორმისაა, 18 მმ-მდე სიგრძისა და 5 მმ სისქის.

ფოთლები 20 სმ-მდე სიგრძის, მონაცვლეობით, ფრჩხილებად შედგენილი, შედგება 7-15 თითქმის მჯდომარე ლანცოლატისებრი ან წაგრძელებული, წვეტიანი, დაკბილული ფოთლისგან კიდეზე, ქვედა ნაწილში მთლიანი და ზედა ნაწილში დაკბილული, ზემოთ მწვანე, ჩვეულებრივ მოსაწყენი, შესამჩნევად. ფერმკრთალი, პუბესტური ქვემოთ. შემოდგომაზე ფოთლები ოქროსფერი და წითელი ხდება.

ყვავილები მრავალრიცხოვანია, ხუთწევრიანი, შეგროვებული 10 სმ-მდე დიამეტრის მკვრივ ყვავილოვან ყვავილედებში დამოკლებული ყლორტების ბოლოებზე. ურნის მსგავსი კონტეინერი არის ხუთი ფართო სამკუთხა მოციმციმე სეპალის თაიგული. გვირგვინი თეთრი (0,8-1,5 სმ დიამეტრის), ხუთი ფურცელი, ბევრი მტვრიანა, ერთი პისტილი, სამი სვეტი, ქვედა საკვერცხე. ყვავილობისას უსიამოვნო სუნი გამოდის (ამის მიზეზი ტრიმეთილამინის გაზი). ყვავილობს მაის-ივნისში.

ნაყოფი არის სფერული წვნიანი ფორთოხლისფერი-წითელი ვაშლი (დაახლოებით 1 სმ დიამეტრის) კიდეზე მომრგვალებული პატარა თესლით. მოსკოვის რეგიონში ნაყოფი მწიფდება აგვისტოს ბოლოს - სექტემბერში და მწიფდება ზამთრამდე.

ხილი ყოველწლიურად; უხვად - 1-2 წელიწადში. პროდუქტიულობა გ.კ.ნეზაბუდკინის მიხედვით, 1 ჰა-ზე 135 ეგზემპლარის თანდასწრებით. 20 წელი არის 282 კგ.

იხ.ვიდეო - Sorbus aucuparia

ნაყოფები შეიცავს მწარე ნივთიერებებს, შაქარს, მთრიმლავ ნივთიერებებს, ვიტამინებს C და A-ს (კაროტინი).

ცირცელის ნაყოფი შედის მრავალი ვიტამინური ჩაის შემადგენლობაში. 100 გ გამოწურულ და დაქუცმაცებულ ნაყოფების გამონაწნეხი შეიცავს 80 მგ კაროტინს (ადამიანისათვის დღიური დოზა შეადგენს 3 მგ-ს). ცირცელში კაროტინი ორჯერ უფრო მეტია, ვიდრე სტაფილოში, ხალხურ მედიცინაში ცირცელს დიდი ხანია იყენებენ შარდმდენ და საფაღარათო საშუალების სახით. გამხმარი ნაყოფების ნახარში და ნედლი ნაყოფების წვენი გამოიყენება დიზენტერიის სამკურნალოდ.