ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -

                            ერითროციტები

(ბერძნ. ἐρυθρός — წითელი და κύτος — უჯრედი, სათავსი), ასევე ცნობილი სახელწოდებით სისხლის წითელი უჯრედები — ადამიანის, ხერხემლიანი ცხოველებისა და ზოგიერთი უხერხემლოების სისხლის უჯრედები. ერითროციტების შემადგენლობაში შედის ცილოვანი ნივთიერება ჰემოგლობინი, რომელიც განსაზღვრავს სისხლის წითელ ფერს. ერითროციტების რაოდენობა 1მმ კუბში 4.5-5 მილიონია.

ერითროციტების მთავარ ფუქნციად ითვლება ჟანგბადის გადატანა ფილტვებიდან ორგანიზმის ქსოვილებში და ნახშიროჟანგის უკუმიმართულებით გამოყვანა, ამაში მათ ჰემოგლობინის მოლეკულა ეხმარება.. თუმცა, სუნთქვის პროცესში მონაწილეობის გარდა, ერითროციტები ასრულებენ შემდეგ ფუნქციებსაც:

• გარემოს მჟავა-ტუტოვანი ბალანსის რეგულირება;
• სისხლისა და ქსოვილების იიზოოსმოსური წნევის შენარჩუნება;
• სისხლის პლაზმიდან ამინომჟავების, ლიპიდების აბსორბცია და მათი ქსოვილებში გადატანა.

                                                                   

სისსხლის წითელი უჯრედის ზომა  და ფორმა ფართოდ გასხვავდება ხერხემლიანებს შორის ბირთვიდან მოკლებული, ძუძუმწოვრების ერითროციტებს აქვთ ყველაზე მცირე ზომა. ბირთვიანი ფრინველების ერითროციტები თითქმის ისეთივე მცირეა. ხერხემლიანთა სხვა ჯგუფებში ისინი შესამჩნევად უფრო დიდია.

ერითროციტებში შედის ცილოვანი ნივთიერება ჰემოგლობინი, რ-იც განსაზღვრავს სისხლის წითელ ფერს, ამიტომერთრიციტებს სისხლის წითელ ურედებსაც უწოდებენ. ჰემოგლობინი ორი ნაწილოსგან შედგება ესენია : ცილოვანი გლობინი და რკინის შემცვლელი ჰემი, ფილტვებში ჰემოგლობინი ადვილად ჟანგბადს. ჰემოგლობინისა და ჟანგბადის ნაერთი მკვეთრი ფერისაა.ჟანგბადით გაჯერებულ სისხლს არტერიული სისხლი ეწოდება. ჰემოგლობინისა და ჟანგბადის ნაერთი არამდგრადია. მისი დაშლის შედეგად კვლავ ჰემოგლობინი და ანგბადი წარმოიქნება, რაც ქსოვილთა უჯრედებში  შედის. ჟანგბადით ღარიბ სისხლს ვენური ეწოდება.

• ერითრიციტს შუაშუ ჩაზნექილი დისკოს ფორმა აქვს და ბირთვი არ გააჩნია, ასეთი ფრომა მის ზედაპირს ზრდის.
• ერითრიზიტები ძალინ პატარები არიან მათი ფორმის ზომა 7 დან 10 მკმ და ელასტიურია რაც ხელს უწყობს მისი კაპილარებდე მიყვანას.
• სისხლში დაახლოებით 5 მლნ ერითრიციტია 
• ერითროციტები დაახლ. ოთხ თვეს ცოცხლობენ და შტაინთქმებიან მაკროფაგების მიერ. ამიტომ ადამიანი სისხლი გამუდმებით ივსება ახალი ერითრიციტებით. ისინი წარმიქნებია სისხლბადებ ორგანობში.

ერითროციტების მომწიფებას ძვლის ტვინში 10-12 დღე ესაჭიროება.

იხ. ვიდეო - ჰემოგლობინი

ანემიების შეფასებისას ჰემოგლობინის კოცენტრაციასთან და ჰემატოკრიტთან ერთად მნიშვნელოვანი როლი უჭირავს სისხლში ერითროციტების რაოდენობის განსაზღვრას. ერითროციტების დასათვლელად გამოიყენება

1. გორიაევის სათვლელი ბადე;
2. ავტომატური მთველი ან ანალიზატორი

სისხლნაკლებობას იწვევს, სისხლში ერითროციტების რიცხვის შემცირება ან მათში ჰემოგლობინის შემცვლელობის დაქვეითება ან ორივე ერთად. იგი სისხლის დიდი რაოდენობით დაკარგვის დროსაც შეიძლება წარმოიშობა. ამის მიზეზი შეძლება იყოს აგრთვე, არასაკმარისი კვება, ზოგიერთი გადამდების სნეულება ძვლის წითელი ტვინის ფუნქციის დარღვევა, სისხლნაკლებობა იკურნება.

გაძლიერებული კვება და სუფთა ჰაერი ხშირად ხელს უწყობს სისხლში ნორმალურ ჰემოგლობინის აღდგენას.

ჰემოგლობის დონის ასამაღლებად - ჰემოგლობინის რკინის შემცვლლეი ცილაა. მას სისხლის წითელი უჯრდები - ერთროციტები შეიცავს ჰემოგლობიბინის მთავარი ფუნქცია ჟანგბადის შეკავრება და ქსოვილებისთვის მისი მიწოდებაა. ფილტვების კაპილარებსა და ჟანგბადს ჰემოგლობინი ორგანიზმის ყველა ქსოვილსა და უჯრედს აწვდის. სამაგიეროდ  იქიდან ჟანგვითი  და სხვ მეტაბოლური პროცესების შედეგად გამოყენებული ნახშიროჟანგი გამოაქვს. სისხლში ჰემოგლობინის დონე ადამიანის ჯამრთელობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მაჩვენებელია. დაბალი ჰემოგლობინის მქონე ადამიანს უსიმაუვნო შეგრძნება აქვს, ზოგადად სისუტეს, ადვილად დაღლას, თავბრუსხვევასა  და თავის ტკივილს უჩივის იმისათვის, რომ სისხლში ჰემოგლობინის ავიმაღლოთ , უპირველეს ყოვლისა , უნდა გაარკვიოთ მისი დაქვეითების მიზეზი. ამისთვის გამოცდილ ექიმ სპეციალისტს უნდა მიმართოტ და სათანადო გამოკვლევა ჩაიტაროთ, თუ ადამიანს სისხლში ჰემოგლობინი დიდხანს დარცა დაბლა . მისი ნორმაში მოყვანა მედიკამანტები დაგჭირდებათ, მაგრამ თუ ჰემოგლობინის დაქვეიტება უმნიშვნელოა და პერიოდულობით გამოირჩევამისი ამაღლება, რაციოანალური კვებითაც შესაძლებელია, რომელი პრიდუქტები მივიღოთ

რა უნდ აგვახსივდეს - რეგულარულად უნდა სვათ წყალი დღის განმავლობაშიაუცილებელად უნდა აკონტროლოთ ,ისი მიღების ბალანსი (1-1,5ლ) 

 რკინის შემცვლელი პროდიქტები -  თევზი, კვერცხის გული, შავი პური, პარკოსნები, სოიო, კამა, სალათისფურცლები, ოხრახუში, ატამი, ვაშლი და სხვ. -არ უნდა მიირთვათ შეითავსებელ პროდიქტებთან მით უფრო, არ უნდა დააყოლოთ ჩაი, ყავა და ტანინის შეცვლელისხვა სასმელები, რადგან ტანინი რკინის შეცოვას აფერხებს.

 რკინის შეწოვას ხელს უწყობს C ვიტამინი, ამიტომ  ამ ვიტამინით მდიდარი ხილი და ბისტნეული თქვენი საკვები რაციონის განუყოფელი ნაწილი უნდა იყოს.

რკინისა და სპილენძის ( ეს უკანასკნელი არანაკლებ მნიშვნელოვანია სისხლის წარმოქმნის პროცესსისთვის) მდიდარია მარცვლოვნები და პარკოსნები, თუმცა მათში ბევრია ფიტატებიც - ფოსფორისშემცვლელი ნაერთები,რ-იც ტანინის მსგავსად აფერხებს რკინის შეწოვაას (სამაგიეროდ,ფიტატების წყალობით გამოდის ორგანიზმიდან წიდა) ფიტატების შემცვლელობის შესამცირებლად საჭიროა მარცვლეულის გაღვივება და დაფქვა, პარკოსნების წინასწარ დალბობა.