ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                              ორკები

ორკები ,, ბეჭდების მბძანებლის'' ეკრანიზაციია

 ფენტეზის ჟანრის გამოგონილი რასა. ორკებს გააჩნიათ ბევრი საერთო გობლინებთან და ითვლებიან ფენტეზის ჟანრის ერთ-ერთ სტანდარტულ რასად.
 დასავლეთ ევროპის ხალხთა ფოლკლორში და ფენტეზის ჟანრის თანამედროვე ნაწარმოებებში. ორკები ძალიან ჰგავს გობლინებს და არიან სტანდარტული ფანტასტიკური არსებების სახეობებს შორის.

ორკები ფართოდ გახდა ცნობილი, პირველ რიგში, ინგლისელი მწერლის J. R. R. Tolkien-ის ფანტასტიკური ნაწარმოებების წყალობით. კერძოდ, მის ცნობილ რომანში "ბეჭდების მბრძანებელი" ორკები - მახინჯი, სასტიკი და აგრესიული მონსტრების რასა - უპირისპირდება სიკეთის პერსონიფიკაციას ელფებს. ორკები ემსახურებიან ბოროტ ძალებს, თუმცა ისინი გარკვეულწილად იზიარებენ ადამიანურ ზნეობის გრძნობას; ორკების წარმოშობის ერთ-ერთი ორაზროვანი ვარიანტი იყო ამბავი იმის შესახებ, რომ ისინი წარმოადგენენ ბნელი ძალების მიერ დაზიანებული ელფების ქვერასს. სიტყვა "ორკის" მსგავსი მითიური არსებების სახელები გვხვდება ძველ ინგლისურ ლექსში "Beowulf", ადრეულ თანამედროვე პოეზიაში და ჩრდილოეთ ევროპის ხალხურ ზღაპრებში. ტოლკინმა გამოაცხადა, რომ მან მიიღო არსებების სახელი ბეოვულფიდან. ორკი ჩანს გამოგონილი არსებების სიაში ჩარლზ კინგსლის 1860-იანი წლების შუა რომანში. ორკის არქეტიპი, რომელიც პოპულარობით სარგებლობს ტოლკინის ნაწერებით, დროთა განმავლობაში გავრცელდა თანამედროვე ფანტასტიკურ და სამეცნიერო ფანტასტიკურ ჟანრში, ორკები გახდა პოპულარული სათამაშო რბოლა მაგიდის RPG-ებში და სხვადასხვა ჟანრის ვიდეო თამაშებში, როგორიცაა Dungeons & Dragons, Magic: The Gathering, Might და. Magic და Warcraft.

იხ. ვიდეო ორკების შეტევა

პირველად სიტყვა ორკი გამოიყენა ჯონ რონალდ რუელ ტოლკინმა თავის ნაწარმებში შუახმელეთი, სადაც „ორკი“ იყო გობლინის სინონიმი. სიტყვა „orc“ გამომდინარეობს ძველინგლისური ენიდან, სადაც აღნიშნავს გოლიათს ან დემონს. თვითონ ტოლკინი აღნიშნავდა, რომ ეს სიტყვა აიღო შუასაუკუნოვანი პოემა ბეოვულფიდან, სადაც იგი იყო გიგანტური მონსტრის, გრენდელის, სინონიმი. თავის გვიანდელ ნაშრომებსა და წერილებში ტოლკინი წერდა ამ სიტყვას როგორც „ork“. ასევე აღსანიშნავია, რომ ძველრომაულ მითოლოგიაში არის ნახსენები მიწისქვეშეთის დემონი სახელად ორკუსი (Orcus). ტოლკინის ნამუშევრებში ორკები იყვნენ ბოროტი არსებები, რომლებიც ემორჩილებოდნენ შავ მბრძანებელს და შეადგენდნენ მისი ლაშქრის უდიდეს ნაწილს. შავმა ბრძანებელმა — მორგოთმა — შექმნა ორკები ყველაზე საშიში და ბოროტი ცხოველებისა და ნაწამები ელფებისგან, თუმცა მათი შექმნისას მან დაუშვა სერიოზული შეცდომა: ორკების შექმნის დროს სინათლე არ არსებობდა, ხეების სინათლე კი მხოლოდ ამანს ანათებდა, მზის შექმნის შემდეგ კი სინათლემ შუახმელეთიც მოიცვა, რამაც სინათლეს მიუჩვეველ ორკებს შუახმელეთში დღისით თარეშის საშუალება მოუსპო. შემდგომში ორკების ეს ნაკლი გამოასწორა სარუმანმა, როდესაც ორკებისგან გამოიყვანა ადამიანების მსგავსი ურუკ-ჰაის რასა, რომელსაც მზის სინათლის არ ეშინოდა.