ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -
ბოლესლავ პრუსი
(პოლ.Bolesław Prus; დ. 20 აგვისტო, 1847 - გ. 19 მაისი, 1912) ნამდვილი სახელი ალექსანდრ გლოვაცკი — პოლონური ლიტერატურის მოწინავე ფიგურა და მსოფლიო ლიტერატურის დამახასიათებელი ხმა.
15 წლის ასაკში 1863 წლის პოლონურ აჯანყებას შეუერთდა, რომელიც რუსეთის იმპერიის წინააღმდეგ იყო მიმართული. 16 წლის შესრულებიდან ცოტა ხანში მძიმე დაზიანებები მიიღო ბრძოლისას, ხუთი თვის შემდეგ კი დააპატიმრეს აჯანყებაში მონაწილეობის მიღებისათვის. სწორედ ამ ადრეულ გამოცდილებებს შეიძლება გამოეწვია მასში აგორაფობია, რაც მთელი ცხოვრების მანძილზე სდევდა მწერალს. ადრეული გამოცდილებების დამსახურებაა ისიც, რომ პრუსმა უარი თქვა პოლონეთის დამოუკიდებლობის ძალით დაბრუნებაზე.
1872 წელს, 25 წლის ასაკში გლოვაცკი ვარშავაში დასახლდა სადაც დაიწყო მისი 40 წლიანი ჟურნალისტის კარიერია, რომელიც მთლიანად პოლონელ ხალხში მეცნიერების, ტექნოლოგიის, განათლების, ეკონომიკისა და კულტურის განვითარებას მოახმარა. სწორედ ამით ცდილობდა პოლონეთის რუსული, პრუსიული და ავსტრიული გავლენისგან დახსნას. გლოვაცკიმ მისი ფსევდონიმი, პრუსი მისი ოჯახის პოლონური ტიტულიდან მიიღო.
თავიდან პრუსი მოკლე მოთხრობებს წერდა. ამ საქმეში ნახული წარმატების შემდეგ პრუსი უფრო დიდ სამუშაოს შეეჭიდა. 1884 წლიდან 1895 წლამდე მან მისი ოთხი მთავარი ნოველა დაწერა: საგუშაგო, თოჯინა, ახალი ქალი და ფარაონი. თოჯინა ასახავს კაცის რომანტიკულ, ბრმა სიყვარულს, რომელიც იმედგაცრუებულია მისი ქვეყნის ასეთი ჩამორჩენით. ფარაონი, პრუსის ერთადერთი ისტორიული ნოველაა. ის პოლიტიკური ძალისა და ერთა ბედისწერის ნარკვევია, რომელიც ასახავს ძველი ეგვიპტის მეოცე დინასტიის დასარულსა და ახალი სამეფოს დასაწყისს.
ნოველები
სულები მონობაში(Dusze w niewoli, 1876])
დიდება (Sława, დაიწყო 1885, არ დაუმთავრებია)
საგუშაგო (Placówka, 1885–86)
თოჯინა (Lalka, 1887–89)
ახალი ქალი (Emancypantki, 1890–93)
ფარაონი (Faraon, დაიწერა 1894–95; გამოვიდა 1895–96)
ბავშვები (Dzieci, 1908)
ცვლილებები (Przemiany, დაიწყო 1911–12; დაუსრულებლი)
ფარაონი რომანი
(პოლონური: Faraon) არის ცნობილი პოლონელი მწერლის ბოლესლავ პრუსის (1847–1912) ისტორიული რომანი, რომელიც დაიწერა 1895 წელს და თავდაპირველად გამოქვეყნდა ვარშავის ილუსტრირებული ყოველკვირეულში. წიგნის პირველი გამოცემა 1897 წელს გამოჩნდა.
რომანის წინამორბედი იყო ავტორის მოთხრობა "ძველი ეგვიპტის ლეგენდებიდან" (Z legend dawnego Egiptu, გამოქვეყნდა 1888 წელს; რუსულ თარგმანში - "ფარაონის შვილიშვილი").
იხ. ვიდეო - Прус Болеслав - Фараон. Книга 1 (аудиокнига)
ბოლესლავ პრუსი აქტიურად იყენებდა ხელმისაწვდომ ლიტერატურულ წყაროებს, კერძოდ, ფრანგი ეგვიპტოლოგის გასტონ მასპეროს წიგნებს "აღმოსავლეთის ხალხთა უძველესი ისტორია" (1875) და "ისტორიული მოთხრობები" (1889; ნახევრად თარგმნილი 1893 წ.). ბოლო წიგნიდან მან აიღო მთავარი სიუჟეტი - XX დინასტიის ფარაონის დაცემა და ძალაუფლების გადაცემა ამონის მღვდელზე, ასევე რამდენიმე სახელწოდება - სარგონი, იზდუბარი, ენანა, ბაკურა და ა.შ. პრუსმა გამოიყენა ამერიკელი მეცნიერის ჯ.ვ. დრეიპერის ნაშრომი „ევროპის ფსიქიკური განვითარების ისტორია“ (პოლონურ თარგმანში, 1873), ასევე „ძველი ეგვიპტის ისტორია“ (ვილნა, 1880) ცნობილი ექიმისა და მოგზაურის, იგნასი იაგელის[pl]-დან. რომელსაც მან დაარქვა რამზეს XIII-ის სახელი, რომლის არსებობასაც თანამედროვე ეგვიპტოლოგები უარყოფენ.
მწერლის თანამედროვეთა შორის იყო პოპულარული ვერსიაც, რომელსაც, კერძოდ, იცავდა მისი ბიოგრაფი ლუდვიკ ვლოდეკი, რომ კონფლიქტი ახალგაზრდა რუსეთის იმპერატორ ნიკოლოზ II-სა და წმინდა სინოდის მთავარ პროკურორს კ.პ. პობედონოსცევს შორის
რომანში ასევე ასახულია თანამედროვე ევროპული კოლონიალიზმის პრობლემები, კერძოდ, ეგვიპტისთვის ბრძოლა ინგლისსა და საფრანგეთს შორის და 1879-1882 წლების აჯანყება აჰმედ არაბი ფაშას მეთაურობით.
რომანის სიუჟეტი და პრობლემები
"ფარაონი" მწერლის მთავარ რომანებს შორის ბოლოა (რომანი "ცვლილება" არ დასრულებულა). რომანის მოქმედება ვითარდება ძველ ეგვიპტეში, ჩვენს წელთაღრიცხვამდე XI საუკუნის შუა ხანებში. ე. - ეგვიპტის ფარაონების XX დინასტიის დაცემის დროს, რომელმაც დაასრულა ახალი სამეფო.
რომანის სიუჟეტი არის გამოგონილი ისტორიული მოღვაწის - ახალგაზრდა ფარაონის რამზეს XIII-ის ბრძოლის ისტორია ამონ-რას მღვდელმთავრების მძლავრ კასტასთან, მზაკვრული ხერიჰორის ხელმძღვანელობით. სასულიერო პირების კრიტიკა, რომელიც შეიცავს ამ ნაშრომში, აქტუალური იყო კათოლიკური ეკლესიისთვის.
ოდესღაც ძლიერი სახელმწიფოს დაცემის გამოსახვით, ავტორი ეძებს პასუხს ამ დაცემის მიზეზებზე - და მკითხველს, რომელსაც აქვს წარმოდგენა პრუსის ეპოქის შესახებ, აშკარა ხდება, რომ რომანის პრობლემები აცოცხლებს მწერლის თანამედროვე პოლონეთის ბურჟუაზიულ-ფეოდალური საზოგადოების რღვევა და კრიზისი. აქედან არავითარ შემთხვევაში არ გამომდინარეობს, რომ პრუსი მხოლოდ „ამოიფარა“ თანამედროვე იდეებს ანტიკურ დროიდან აღებული ავეჯებითა და სახელებით. პირიქით, "ფარაონის" მნიშვნელობა პოლონური ისტორიული რომანის განვითარებაში მდგომარეობს იმაში, რომ მასში - პირველად პოლონური ლიტერატურის ისტორიაში - ასეთ მაღალ მხატვრულ დონეზე, მეცნიერული ცოდნის გამოყენებით. ავტორისთვის ხელმისაწვდომი წარსული, აშკარა მოდერნიზაციის გარეშე, სოციალური პრობლემები იყო წარმოდგენილი ცოცხალ სურათებში. შორეული ეპოქა, რომელსაც უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ჩვენი დროის საკითხების უკეთ გასაგებად, ცდილობდა ისტორიული პროგრესის ნიმუშების გააზრებას .
ფარაონში პრუსი ეხება ხალხის გასაჭირის პრობლემებს, მათ როლს სახელმწიფო ცხოვრებაში და ასევე აანალიზებს პოლიტიკური ძალაუფლების არსს, მორალსა და პოლიტიკას შორის ურთიერთობას, „ეროვნულ“ ინტერესებსა და მისწრაფებებს შორის ურთიერთობას. ხალხის, რეფორმების წარუმატებლობის მიზეზები, მაკიაველიზმი და იდეალიზმი პოლიტიკაში, შემთხვევითობის და ბუნებრივის როლი ისტორიაში, სიყვარული და მეგობრობა ადამიანურ ურთიერთობებში, პიროვნების სიცოცხლის ფასი.
თანამედროვე ადამიანის აზროვნების კურსს ძველ აღმოსავლურ საზოგადოებაში გადასვლისას, მწერალი ზოგჯერ აღიარებს აშკარა ანაქრონიზმებს და აყენებს გმირის, XX დინასტიის რამზეს XIII-ის გამოგონილ უკანასკნელ ფარაონს, იდეებს, რომლებიც წარმოუდგენელია ძველი დროის მმართველისთვის. მსოფლიო. ამის მიუხედავად, რომანი „ფარაონი“, მე-19 საუკუნის მეორე ნახევრის გერმანელი ეგვიპტოლოგის გეორგ ებერსის მხატვრულ ნაწარმოებებთან ერთად, ითვლება ძველი ეგვიპტური საზოგადოების ცხოვრების ერთ-ერთ ყველაზე ზუსტ და სრულყოფილ ლიტერატურულ აღწერად.
პუბლიკაციები და თარგმანები
გამოცემამდე დასრულებული რომანი გამოქვეყნდა ვარშავის ჟურნალში "ილუსტრირებული ყოველკვირეული" 1895 წლის ოქტომბრიდან 1896 წლის ბოლომდე და ცალკე გამოცემად გამოჩნდა 1897 წელს.
რუსულ ენაზე ცალკე თავებით გამოიცა 1897 წელს ჟურნალში „ღვთის სამყარო“, თარგმნა ვლადიმირ მანოცკოვმა და ცალკე წიგნად გამოიცა 1898 წელს. სსრკ-ში 1938 წელს შესრულებული ე.ნ.ტროპოვსკის თარგმანი არაერთხელ დაიბეჭდა.
რომანი პირველად გამოქვეყნდა შეერთებულ შტატებში 1902 წელს ბოსტონში, თარგმნა იერემია კურტინმა [en] სათაურით ფარაონი და მღვდელი. ისტორიული რომანი ძველი ეგვიპტის ცხოვრებიდან "(ფარაონი და მღვდელი; ძველი ეგვიპტის ისტორიული რომანი), ხოლო გარეკანზე იყო ავტორის ნამდვილი სახელი და გვარი: ალექსანდრე გლოვაცკი (ალექსანდრე გლოვაცკი).
Комментариев нет:
Отправить комментарий