ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                    გრაფი მონტე-კრისტო

                                                           

ფრანგ. Le Comte de Monte-Cristo) — ალექსანდრ დიუმას სათავგადასავლო რომანი, რომელიც გამოიცა 1844-1846 წლებში. მსგავსად ბევრი მისი ნაწარმოებისა, დიუმა ამ რომანშიც იყენებს თავისი თანამშრომელი მწერლის, ავგუსტ მაკეს შეთავაზებულ სიუჟეტებს, რომელიც ძირითადად მოჩვენებებზე წერდა.

ნაწარმოები მრავალჯერ იქნა ეკრანიზებული.

მოქმედება ვითარდება ახალგაზრდა ედმონ დანტესის გარშემო, რომელიც არის გემის კაპიტნის თანაშემწე და უახლოეს მომავალში უნდა გახდეს გემის კაპიტანი. თუმცა ის ადამიანები, რომელთანაც დანტესი მეგობრობს უდანაშაულოდ დასდებენ ბრალს საფრანგეთის სამეფოს ღალატში. ედმონს საკუთარ ნიშნობაზე აკავებენ და სამუდამოდ გზავნიან ციხესიმაგრე "იფში". ედმონი იქ 14 წელს გაატარებს და ამ დროის განმავლობაში შეშლილად გამოცხადებულ აბატ ფარიას გაიცნობს, რომელიც ბევრ რამეს ასწავლის ედმონს და ამასთან ერთად უანდერძებს უდიდეს ქონებას, რომელიც კუნძულ მონტე-კრისტოზე ინახება. 33 წლის ედმონ დანტესი ციხიდან გაქცევას ახერხებს და აბატის ქონებას პოულობს. თავდაპირველად, ყველა თავის მეგობარს ეხმარება, ხოლო შემდეგ გრაფი მონტე-კრისტოს სახელით შურისძიებას იწყებს ადამიანებზე, რომელთაც ის სამუდამო პატომრობისათვის გაიმეტეს.

სიუჟეტი - პატიმრობა ციხეში

თუ ციხე. თანამედროვე ფოტო, 2003 წ

რომანის მთავარი გმირია მარსელი მეზღვაური ედმონდ დანტესი ფარაონის გემიდან. ერთ-ერთი ფრენის დროს ის გაემგზავრა კუნძულ ელბაზე, სადაც შეხვდა მარშალ ბერტრანს (მოგვიანებით თქვა მურატთან), რომელიც მას ავალებს წერილის მიტანას პარიზში. ამით ედმონდი ასრულებს ცოტა ხნით ადრე გარდაცვლილი ფარაონის კაპიტნის უკანასკნელ ანდერძს.

მარსელში ჩასვლისთანავე გემის Morrel-ის მფლობელს სურს დანიშნოს დანტესი კაპიტანად და თავად ედმონდი აპირებს დაქორწინებას მერსედესზე, მეთევზეთა სოფლის კატალანას მახლობლად მცხოვრებზე.

თუმცა მის ბიძაშვილ ფერნანდსაც სურს მერსედესის დაქორწინება და ფარაონის ბუღალტერი დანგლარსი ეჭვიანობს დანტესზე, რომელსაც უნდათ ფარაონის გემის კაპიტანი გახადონ. ორივე და დანტესის მეზობელი - მკერავი კადერუსი - ერთმანეთს ტავერნაში ხვდებიან, სადაც დანგლარსი გეგმავს აცნობოს ედმონდს, რომ ის ბონაპარტისტული აგენტია. ის მარცხენა ხელით წერს ანონიმურ წერილს სამეფო პროკურორს, მაგრამ კადერუსი ცილისწამების წინააღმდეგია. დანგლარსი აცხადებს, რომ ეს ხუმრობაა, მაგრამ, რადგან იცის, რომ ფერნანდს მერსედესზე უყვარს, ის არ ანადგურებს, არამედ დენონსაციას კუთხეში აგდებს. დანგლარის სიტყვებით სასოწარკვეთილი ფერნანდი გადაწყვეტს მტრის ლიკვიდაციას და წერილს ფოსტაში გადასცემს.

დანტესი დააკავეს მერსედესთან ნიშნობის დროს. კადერუსი ყველაფერს ხედავს და ესმის, მაგრამ დუმს, რადგან ეშინია პოლიტიკურ საქმეში ჩარევის. დანტესი მიიყვანეს ვილფორის წინაშე, სამეფო პროკურორის თანაშემწე, რომელიც ცდილობს იყოს პატიოსანი საქმის წარმართვაში. დანტესის უდანაშაულობაში დარწმუნებული ის უკვე აპირებს დაკავებულის გათავისუფლებას, მაგრამ შემდეგ გაიგებს, რომ ის, ვისაც წერილი დანტესს უნდა მიეწოდებინა, არის მისი მამა, ბონაპარტისტი ნუარტიე. ვილფორს ესმის, რომ ამ ფაქტს, თუ ის ცნობილი გახდება, შეუძლია მისი კარიერა დაანგრიოს - და გადაწყვეტს ამ სიტუაციაში ედმონდს გაწიროს. ის წვავს წერილს და დანტესს სასამართლოსა და გამოძიების გარეშე აგზავნის ციხეში შატო დ'იფში. თავად ვილფორი მიიჩქარის პარიზში და აფრთხილებს ლუი XVIII-ს მოსალოდნელი გადატრიალების შესახებ.

ედმონდ დანტესი, რამდენიმეწლიანი პატიმრობის შემდეგ, გადაწყვეტს თვითმკვლელობას და იწყებს ფანჯრიდან საკვების გადაყრას. მაგრამ რამდენიმე დღის შემდეგ, სიკვდილის მახლობლად, მოულოდნელად ისმის საკნის მახლობლად უცნაური დარტყმა. დანტესი იწყებს მომავალი გვირაბის გათხრას და ხვდება აბე ფარიას, იტალიელ მეცნიერ-სასულიერო პირს, რომელიც გიჟად ითვლება, რადგან მუდმივად საუბრობს მრავალმილიონიანი საგანძურის არსებობაზე, რომლის მდებარეობა მხოლოდ მისთვის ცნობილია. აბა ფარიას პიროვნება დიდ შთაბეჭდილებას ახდენს დანტესზე. ეს კაცი, უკვე ძალიან მოხუცებული, სავსეა სიცოცხლის სიყვარულით და იმედით. ციხეში ყოფნის დროსაც მუდმივად მუშაობს, წერს სამეცნიერო ნაშრომებს, ამზადებს ხელსაწყოებს, დაუნდობლად ამზადებს გაქცევას. ახალგაზრდა კაცის ამბის მოსმენის შემდეგ ფარია აღადგენს მოვლენების მიმდინარეობას და დანტესს უცხადებს მისი დაპატიმრების მიზეზს და დამნაშავეებს. შემდეგ დანტესი საშინელ ფიცს დებს, რომ შური იძიოს მტრებზე. ის სთხოვს აბატს გახდეს მისი მასწავლებელი მეცნიერებებში და მენტორი ცხოვრებაში

იხ. ვიდეო  - გრაფი მონტე კრისტო – პირველი ნაწილი – 1,2,3 თავი ( აუდიო წიგნი)

ედმონდ დანტესი და აბა ფარია ერთად გასაქცევად ემზადებიან. ორივე ნუგეშს პოულობს ყოველდღიურ კომუნიკაციაში და აბატი ასწავლის ედმონდს მეცნიერებებსა და უცხო ენებს. მაგრამ, როცა ყველაფერი მზად არის, ფარიას აქვს კრუნჩხვა, რის შედეგადაც მისი სხეულის მარჯვენა მხარე პარალიზებულია. დანტესი უარს ამბობს მარტო სირბილზე და რჩება აბატთან. გარდა ამისა, ფარია უმხელს მას კუნძულ მონტე-კრისტოზე დამარხული განძის საიდუმლოს. ფარიამ ეს საიდუმლო აღმოაჩინა, როცა ბიბლიოთეკარად მსახურობდა კარდინალ სპადას შთამომავალში, რომელმაც თავისი სიმდიდრე დაიმალა პაპი ალექსანდრე VI-ისა და მისი ვაჟის კეისარ ბორჯიას სიხარბისგან. მორიგი შეტევის შემდეგ აბატი კვდება. მცველებმა გარდაცვლილი ტომარაში შეკერეს და საღამოს დაკრძალვას აპირებდნენ. გარდაცვლილ მეგობართან გამოსამშვიდობებლად მისულ დანტესს აინტერესებს იდეა - აბატის ცხედარი საკანში გადააქვს და ის თავის ადგილს იკავებს (გახსნის და შემდეგ იკერავს ჩანთას აბატის მიერ დამზადებული ხელსაწყოებით. ). მკვდარივით ზღვაში აგდებენ. ძლივს გადმოდის ჩანთიდან და მეზობელ კუნძულზე ცურავს. დილით მას ადგილობრივი კონტრაბანდისტები აიყვანენ. დანტესმა დაუმეგობრდა ახალ ამხანაგებს და კაპიტანმა შეაქო იგი, როგორც გამოცდილი მეზღვაური. გათავისუფლების შემდეგ დანტესი გაიგებს, რომ ციხეში 14 წელია იჯდა. მონტე-კრისტოს კუნძული დაუსახლებელია და კონტრაბანდისტები მას სასცენო პუნქტად იყენებენ. დანტესი, თითქოს ავად არის, რჩება კუნძულზე, სადაც ის პოულობს საგანძურს

ედმონდ დანტესი შატო დ'იფიდან გაქცევის შემდეგ. (ილუსტრატორი: პოლ გავარნი, 1846) დანტესმა, გამდიდრების შემდეგ, არ დაივიწყა ისინი, ვინც მას სიკეთეს აკეთებდა. მან უთხრა თანამებრძოლებს, რომ მიიღო მემკვიდრეობა და გულუხვად დააჯილდოვა ყველას.

იხ. ვიდეო -გრაფი მონტე კრისტო – პირველი ნაწილი – 4,5 თავი ( აუდიო წიგნი) ამის შემდეგ ედმონდი იწყებს საკუთარ გამოძიებას იმის გასარკვევად, თუ რა მოხდა მისი დაპატიმრების და მამამისის, საცოლის, მეგობრებისა და მტრების გაუჩინარების შემდეგ. მღვდლის ნიღბის ქვეშ, რომელიც ასრულებს "გვიანდელი" დანტესის უკანასკნელ ანდერძს, რომელმაც ბრილიანტი ვითომ უანდერძა თავის მეგობრებს - კადერუსს, ფერნანდს, დანგლარს და მერსედესს - ის ეწვევა კადერუსს, რომელიც გაკოტრდა თავის მკერავში და ახლა ინახავს. სასტუმრო ნელ ადგილას, სიღარიბეში მცხოვრები. გაუმაძღარი კადერუსი გვერდს აუვლის სიფრთხილეს და ეუბნება ედმონდს მთელ სიმართლეს მისი დაპატიმრების შესახებ და ყოველივე ამის შემდეგ: მერსედესისა და დანტესის მამის სასოწარკვეთილებაზე, რომელიც საბოლოოდ შიმშილით გარდაიცვალა, გემთმფლობელ მორელის კეთილშობილებაზე, რომელიც ცდილობდა ბრძოლას. დანტესის გათავისუფლება და მამას მხარი დაუჭირა. გარდა ამისა, კადერუსმა თქვა, რომ მერსედესი გახდა ფერნანდის ცოლი, ხოლო დანტესის ყოფილი მფლობელი, მისტერ მორელი, თითქმის განადგურდა, ხოლო დანგლარი და ფერნანდი ახლა მდიდრები იყვნენ და ტრიალებდნენ პარიზის უმაღლეს საზოგადოებაში (ფერნანდი გახდა გენერალი, კონტე დე. მორსერი, საფრანგეთის თანატოლი და დანგლარი - მილიონერი ბანკირი, რომელმაც მიიღო ბარონის წოდება) და, როგორც ჩანს, ბედნიერები არიან. როდესაც ვილფორზე ჰკითხეს, ის ბუნდოვნად პასუხობს, რადგან მას პირადად არ იცნობდა, მხოლოდ იმის თქმა შეძლო, რომ ვილფორი მარსელში აღარ იყო. ედმონდ დანტესი ბრუნდება მარსელში, სადაც გაიგებს, რომ მისი ყოფილი მფლობელი და მეგობარი არმატატორი მორელი თითქმის განადგურებულია. მთელი მისი იმედი ფარაონის ტვირთით დაბრუნებაზეა, სწორედ გემით, რომლითაც ოდესღაც დანტესი მიცურავდა. მაგრამ მოდის ამბავი ფარაონის გარდაცვალების შესახებ ქარიშხალში (თუმცა ეკიპაჟი და კაპიტანი სასწაულებრივად გადარჩნენ). ამის შესახებ დანტესი გაიგებს, როცა საბანკო სახლის გამსესხებელი მორელის აგენტის საფარქვეშ ის თავად მიდის არმატორთან. თავისი საბანკო სახლის სახელით, დანტესი მორელს აძლევდა საბოლოო შესვენებას. მაგრამ ვადა მთავრდება და მორელი ვერ იხდის. სირცხვილის თავიდან ასაცილებლად მას თვითმკვლელობა უნდა, მაგრამ ბოლო მომენტში გამოსყიდული ქვითრები მოაქვთ და პორტში ახალი „ფარაონი“ შემოდის. მორელი და მისი ოჯახი გადარჩნენ. დანტესი მათ შორიდან უყურებს. მან დახურა თავისი მადლიერების ანგარიშები და ახლა მზად არის შურისძიებისთვის თავის მტრებზე. 1829 წლის პერსონაჟები არმატორ მორელი ბუღალტერი კოკლესი კადერუსი, კარკონტა, აბბე ბუსონი სასტუმროს მეპატრონე კარკონტა მონა ალი შურისძიება ცხრა წელი გადის. ედმონდ დანტესს ანაცვლებს იდუმალი და ექსცენტრიული გრაფი მონტე კრისტო. ეს არ არის ერთადერთი სურათი, რომელიც ედმონდმა შექმნა - ის ზოგიერთისთვის ცნობილია ლორდ ვილმორის, აბატ ბუსონის და სხვების სახელებით. ხოლო იტალიელი მძარცველები და კონტრაბანდისტები, რომელთა გაერთიანება და თავის ძალაუფლებას დამორჩილებაც მან მოახერხა, როგორც ბევრი მეზღვაური და მოგზაური, მას იცნობენ „სინბად მეზღვაურის“ სახელით. გასული წლების განმავლობაში მან მოახერხა მსოფლიოს ყველა კუთხის მონახულება და მნიშვნელოვნად შეავსო განათლება; გარდა ამისა, მან ისწავლა ხალხის ოსტატურად მანიპულირება. ფლობს სწრაფ გემს და კუნძულ მონტე-კრისტოს გამოქვაბულებში აქვს დამალული მიწისქვეშა სასახლე, სადაც სიამოვნებით იღებს მოგზაურებს.

იხ. ვიდეო - გრაფი მონტე კრისტო – პირველი ნაწილი –მე- 6 თავი ( აუდიო წიგნი) გრაფ მონტე-კრისტოში გადაცმული დანტესი შემოდის საფრანგეთის მაღალ საზოგადოებაში, რომელსაც აინტრიგებს და აღფრთოვანებულია თავისი სიმდიდრითა და უჩვეულო ცხოვრების წესით; მას ჰყავს მუნჯი ნუბიელი მსახური ალი ("...ჩემი ძაღლი, ჩემი მონა. თუ ის დაარღვევს თავის მოვალეობას, არ გავძევ, მოვკლავ") და ყოფილი კორსიკელი კონტრაბანდისტი ჯოვანი ბერტუჩიო, რომელსაც თავისი ჰყავს. ვილფორთან აქვს ანგარიშები, ხელმძღვანელობს მის საქმეებს, რომელიც უკვე გახდა პარიზის სამეფო პროკურორი. გარდა ამისა, გრაფი შეიცავს მონა გეიდეს (რომელსაც იგი ჯერ ქალიშვილად ექცევა) - ფერნანის მიერ მოღალატეობით მოკლული ფაშა ალი-თებელინის ქალიშვილი. ახლა ის თანდათან იწყებს შურისძიების გეგმის განხორციელებას. იმის გათვალისწინებით, რომ მისი მტრების სიკვდილი არასაკმარისი ანაზღაურება იქნებოდა მისი ტანჯვისთვის, და ასევე თვლიდა თავს ღვთაებრივი სამართლიანობის იარაღად, განგების იარაღად, ის თანდათან ურტყამს თავის მსხვერპლს; შედეგად, შერცხვენილი ფერნანდი, რომლისგანაც ცოლ-შვილი დატოვეს, თავს იკლავს, კადერუსი კვდება საკუთარი სიხარბის გამო, ვილფორი კარგავს მთელ ოჯახს და გიჟდება, დანგლარი კი დანგრეულია და იძულებულია გაიქცეს საფრანგეთი. იტალიაში ის ტყვედ აიყვანეს მძარცველებმა, რომლებიც ემორჩილებიან მონტე კრისტოს; ისინი ძარცვავენ მას ოდესღაც დიდი სიმდიდრის უკანასკნელ ნარჩენებს. შედეგად, კადერუსი და ფერნანდი დაიღუპნენ, ვილფორი გიჟდება და გაღატაკებული დანგლარების სიცოცხლე წონასწორობაშია. მაგრამ გრაფი უკვე დაიღალა შურისძიებით - ბოლო დღეებში მან გააცნობიერა, რომ შურისძიებით მათზე, ვისაც კრიმინალებს თვლის, მან გამოუსწორებელი ზიანი მიაყენა ბევრ უდანაშაულო ადამიანს და ამის შეგნებამ მძიმე ტვირთი დაადო მის სინდისს. ამიტომ დანგლარს თავისუფლად უშვებს და ორმოცდაათი ათასი ფრანკის შენახვის საშუალებასაც აძლევს. რომანის დასასრულს, გრაფი გეიდთან ერთად მიცურავს გემზე, ტოვებს კუნძულ მონტე-კრისტოს თავისი მიწისქვეშა დარბაზებითა და უზარმაზარი სიმდიდრით, როგორც საჩუქრად მორელის ვაჟს, მაქსიმილიანს და მის საყვარელს, ვალენტინა დე ვილფორს, პროკურორის ქალიშვილს.