ფერი
                     
                                                                       დაისი

 ოპტიკური დიაპაზონის ელექტრომაგნიტური გამოსხივების ხარისხობრივ სუბიექტური მახასიათებელია, რომელიც განისაზღვრება ფიზიოლოგიურ, მხედველობით შეგრძნების წარმოშობის საფუძველზე და დამოკიდებულია მთელი რიგ ფიზიკურ, ფიზიოლოგიურ და ფსიქოლოგიურ ფაქტორებზე. ფერის აღქმა განისაზღვრება ადამიანის ინდივიდუალურობით, ასევე სპექტრული შემადგენლობით, ფერის და სიკაშკაშის კონტრასტზე მიმდებარე სინათლის წყაროსთან შედარებით, ასევე საგნებზე რომლებიც არ ანათებენ. ძალიან მნიშვნელოვანია ისეთი მოვლენები, როგორიცაა მეტამერია, განსაკუთრებულად ადამიანის თვალის დაფსიქიკის

მხედველობის მიერ სუბიექტურად აღქმული გამოსხივების ფერი დამოკიდებულია მის სპექტრზე, ადამიანის ფსიქოფიზიოლოგიურ მდგომარეობაზე (გავლენა აქვს: ფონის შუქს/ფერს, მის ფერის ტემპერატურას; მხედველობით ადაპტაციას), და ინდივიდუალური თვალის სპეციფიკურ თვისებებზე (დალტონიზმი). იხ. ასევე ფერის აღქმის ფსიქოლოგია.

განასხვავებენ აქრომატულ ფერებს (თეთრი, ნაცრისფერი, შავი) და ქრომატულ ფერებს, ასევე სპექტრული და არასპექტრული (მაგალითად, შინდისფერი ან ყავისფერი).

«ფერის» გაგებას აქვს 2 მნიშვნელობა: ის შეიძლება მიეკუთვნებოდეს როგორც ფსიქოლოგიურ შეგრძნებას, გამოწვეულს შუქის არეკვლით რაიმე ობიექტიდან (ნარინჯისფერი ფორთოხალი), ასევე შეიძლება იყოს ერთმნიშვნელოვან მახასიათებლად თვითონ შუქის წყაროსთვის (ნარინჯისფერი). ამიტომაც აღსანიშნავია, რომ იმ შემთხვევებში, როდესაც ჩვენ გვინდა მივცეთ შუქის წყაროს ფერის დახასიათება, ზოგიერთის ფერის სახელწოდება უბრალოდ «არ არსებობს» — არაა ნაცრისფერი, ყავისფერი შუქი.

შუქის სხვადასხვაგვარ სპექტრალურ შემადგენლობას შეუძლია მოგვცეს ერთნაერი გამოსახულების ანარეკლი მხედველობის რეცეპტორებზე (ფერის მეტამერიის ეფექტი).

ფერის შეგრძნება წარმოიქმნება ტვინში, ადამიანის ან რომელიმე ცხოველის თვალის ბადურის რეცეპტორების ფერის მგრძნობიარე უჯრედების კოლბების აღზნებით ან დამუხრუჭებით. ითვლება (თუმცა დღეს არაა დამტკიცებული), რომ ადამიანებს და პრიმატებს სპექტრული მგრძნობიარობით აქვთ სამი სახის კოლბები — ρ (პირობითად «წითელი»), γ (პირობითად «მწვანე») და β (პირობითად «ლურჯი»), შესაბამისად. კოლბების შუქმგრძნობიარობა არაა მაღალი, ამიტომაც ფერის კარგი აღქმისათვის საჭიროა საკმარისი განათება ან სიკაშკაშე. ფერის რეცეპტორებით ყველაზე მდიდარია ბადურის ცენტრალური ნაწილი.

ყოველი ფერის შეგრძნება ადამიანში შეიძლება იყოს წარმოდგენილი ამ სამი ფერის ჯამის შეგრძნებით (ე. წ. «ფერის მხედველობის სამკომპონენტიანი თეორია»). დადგენილია, რომ ქვეწარმავლებს, ფრინველებს და ზოგ თევზებს აქვთ უფრო ფართო შეგრძნებითი ოპტიკური გამოსხივების არეალი. ისინი აღიქვამენ სპექტრის ახლო ულტრაიისფერს (300—380 ნმ), ლურჯს, მწვანეს და წითელ ნაწილს. ფერის აღქმისათვის საჭირო სიკაშკაშის მიღწევის დროს ბინდური მხედველობის ყველაზე მგრძნობიარე რეცეპტორები - ჩხირები — ავტომატურად გამოირთვებიან.

ფერის სუბიექტური აღქმა დამოკიდებულია ასევე მისი ცვლილების სიკაშკაშეზე და სიჩქარეზე (გაზრდასა და შემცირებაზე), თვალის ადაპტაციაზე ფონის შუქზე (იხ. შუქის ტემპერატურა), მეზობელი ობიექტების ფერებზე, დალტონიზმის არსებობაზე და სხვა ობიექტურრ ფაქტორებზე; ასევე თუ რომელ კულტურას მიეკუთვნება ეს ადამიანი (ფერის სახელწოდების გაცნობიერების უნარი); და სხვა, სიტუაციურ, ფსიქოლოგიურ მომენტზე.

CIE 1931-ის ფერების სივრცის დიაგრამა. გარე ხასზე, რომელიც ზღუდავს ფერების სვრცეს, ნაჩვენებია სპექტრული (მონოქრომატული) ფერების ტალღების სიგრძეები, ნმ.

                                                                 ფერებია ადიტური შერე

ფერი	ტალღის სიგრძის დიაპაზონი, ნმ	სიხშირის დიაპაზონი, ტჰც	ფოტონების ენერგიის დიაპაზონი, ევ
წითელი	625—740	480—405	1,68—1,98
ნარინჯისფერი	590—625	510—480	1,98—2,10
ყვითელი	565—590	530—510	2,10—2,19
მწვანე	500—565	600—530	2,19—2,48
ცისფერი	485—500	620—600	2,48—2,56
ლურჯი	440—485	680—620	2,56—2,82
იისფერი	380—440	790—680	2,82—3,26