გრიგორიანული კალენდარი

                                         

დასავლეთ გერმანული მარკა 1982წ გამოცემული 400-წლისთავის აღნიშვნის გრიგორიანული კალენდრის თავზე. გამოსახულია მარკაზე წმინდა წიგნიდან უაოჰან რაშემი 1586

გრიგოლის კალენდარი — ახალი სტილი, წელთაღრიცხვის სისტემა, რომელიც შემოიღეს 1582 წლის 4 ოქტომბერს რომის პაპის გრიგოლ XIII-ის დროს (აქედანაა სახელწოდება)

გრიგორიანულ კალენდარში წლის ხანგრძლივობა 365,2425 დღეს (365 დღეს, 5 საათს, 49 წუთსა და 12 წამს) შეადგენს. ჩვეულებრივი წელიწადი შედგენა — 365, ნაკიანი კი — 366 დღისგან.

${\displaystyle 365{,}2425=365+0{,}25-0{,}01+0{,}0025=365+{\frac {1}{4}}-{\frac {1}{100}}+{\frac {1}{400}}=365{\frac {97}{400}}.}$

შედარებისათვის, იულიუსის კალენდრის წლის ხანგრძლივობა 365,25 დღეა, ხოლო ტროპიკული წელიწადის — 365.24217 დღე.

სხვაობა იულიუსის კალენდარსა და ტროპიკულ კალენდრებს შორის 11 წუთი და 13.9 წამია, ხოლო გრიგორიანულ კალენდარსა და ტროპიკულს შორის — 25,9 წამი.

	გრიგორიანული კალენდარი	იულიუსის კალენდარი
ხანგრძლივობა	365 დღე, 5 საათი, 49 წუთი და 12 წამი (365,2425 დღე)	365 დღე, 6 საათი (365,25 წელი)
ტროპიკული წელი	365 დღე, 5 საათი, 48 წუთი და 46,1 წამი (365,24217 დღე)	365 დღე, 5 საათი, 48 წუთი და 46,1 წამი (365,24217 დღე)
სხვაობა	25,9 წამი (0.00033 დღე)	11 წუთი და 13.9 წამი (0,00783 დღე)

1582 წლის 5 ოქტომბერს რომის პაპმა გრიგორის დროს იულიუსის კალენდარს მიამატა 10 დღე და გამოცხადდა 15 ოქტომბრად. თუ XVI საუკუნის გასულს განსხვავება იულიუსისა და გრიგოროლის კალენდრებს შორის იყო 10 დღე, 1900 წლიდან განსხვავება გმოიხატება 13 დღით. პირველად იგი შემოიღეს XVI საუკუნის 80-იან წლებში იტალიაში, ესპანეთში, პორტუგალიაში. პოლონეთში, საფრანგეთში, უნგრეთსა და ევროპის ზოგიერთ სხვა სახელმწიფოში, უფრო გვიან — გერმანიაში (XVII-XVIII სს.), ინგლისში (XVIII ს.), იაპონიაში (XIX ს.). 1752 წლის 2 სექტემბერს დიდი ბრიტანეთი გრიგორიანულ კალენდარზე გადავიდა, თითქმის ორი საუკუნით გვიან ვიდრე დასავლეთ ევროპის დიდი ნაწილი.

რევოლუციის წინადროინდელ რუსეთში ახალი სტილი არ იყო შემოღებული. იგი შემოიღეს ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ 1918 წლის 24 იანვრის დეკრეტით. ამ დროისთვის იულიუსის კალენდარი 13 დღე-ღამე „ჩამორჩებოდა“, ამიტომ 1 თებერვალი 14 თებერვლად გამოცხადდა. კვირის დღეები ორივე კალენდარში ერთი-მეორეს ემთხვევა. ამჟამად მსოფლიოს ყველა განვითარებულ სახელმწიფოში გრიგორიანულ კალენდარს იყენებენ.

1917 წელს მოხდა რევოლუცია. საკანონმდებლო ორგანოებში დაისვა კალენდრის საკითხიც. 1918 წლის 14 აპრილს საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქს კირიონს მოუვიდა ტელეფონოგრამა: „აპრილის 13 მიღებულ იქმნა კანონი ამიერკავკასიის რესპუბლიკებში ახალი დროთა აღრიცხვის შესახებ; აპრილის 18 უნდა ცნობილ იქმნას მაისის პირველად. აღდგომა იდღესასწაულება მაისის 5 (ძვ. სტ. 22 აპრილს). ამის მიხედვით მოძრავი დღესასწაულები წაიწევიან წინ 13 დღით. ინებეთ სათანადო განკარგულება“. ტელეფონოგრამა მოსმენილ იქმნა საკათალიკოზო საბჭოში

                                                  

შემოღება გრიგონიუალური კალენდრის . ბარელისეფი  საფლავზე პაპის გრიგორ XIII в წმინდა პეტრე ბაზილიკა   რომში ..

იხ. ვიდეო

ბოლო დღე იულიუსის კალენდრის	პირველი დღე გრიგონიუალური კალენდრის	სახელმწიფო და ტერიტორია
4 ოქტომბერი 1582	15 ოქტომბერი 1582	ესპანეთი, იტალია, პორტუგალია, თანამეგობრობა (ფედერაციული სახელმწიოფო: დიდი სამეფო  ლიტვის და სამეფო პოლონეთის)
9 დეკემბერი 1582	20 დეკემბერი 1582	საფრაგენთი , ლოთარინგია (დაბრუნდა იულიუსის  კალენდარს 1735 წ-ში და  ხელახლა გადავიდა გრიგორიანული  კალენდარზე 28 თებერვლის 1760წ-ში)
14 დეკემბერი 1582	25 დეკემბერი 1582	ლუქსემბურგი, რესპუბლიკა  გაერთიანებული პროვინცია
21 დეკემბერი 1582	1 იანვარი 1583	ლოთარინგია , ჰოლანდია , ბრაბანტი, ბელგია , ზელანდიის საგრაფო
31 დეკემბერი 1582	11 იანვარი1583	აახენი
10 თებერვალი 1583	21 თებერვალი 1583	ლეჟკოს საეპისკოპო , გრონინგენი (დაბრუნდა იულიუსიუს  კალენდარს შემდეგ 1584 წ და ხელახლა გადავიდა  გრიგორიანული კალენდრზე 12 იანვარი 1701)
13 თებერვალი 1583	24 თებერვალი 1583	აუგსბურგი
4 ოქტომბეერი 1583	15 ოქტომბერი 1583	ტრირი
5 ოქტომბერი 1583	16 ოპქტომბერი 1583	ავსტრია (ბრიკსენი), ბავარია, ზალცბურგი, რეგენსბურგი, ტიროლი, ფრაიზინგი
13 ოქტომბერი 1583	24 ოქტომბერი 1583	ბრაისგაუ-ზემო  შვარცვალდის (რაიონი)
20 ოქტომბერი 1583	31 ოქტომბერი 1583	ბაზელის  საეპისკოპო
2 ноября 1583	13 ნოემბერი 1583	იულიხ-ბერგი
3 ნოემბერი 1583	14 ნოემბერი 1583	კიოლნი
4 ნომბერი 1583	15 ნოემბერი 1583	ვიურცბურგი
11 ნოემბერი 1583	22 ნომბერი 1583	მაინცი
16 ნოემბერი 1583	27 ნოემბერი1583	ბადენ-ბადენი, სტრასბურგის არქიეპატრია
17 ნომბერი 1583	28 ნოემბერი 1583	მიუნსტერი , კლებსკის საფერცოგო
14 დეკემბერი 1583	25 დეკემბერი 1583	საფერცეგო შტირია
6 იანვარი 1584	17 იანვარი 1584	ავსტრია (კარინტია), ბოჰემია
11 იანვარი 1584	22 იანვარი 1584	შვეიცარია (კანტონი ლიუცერნი, ური, შვიცი, ცუგი, ფრაიბურგი, ზოლოტურნი, კომუნა ლე-ლანდერონი კანტონა ნებშატელი)
12 იანვარი 1584	23 იანვარი 1584	სილაზია
11 თებერვალი 1584	22 თებერვალი 1584	შვეიცარია (ობვალდენის , ნიდვილდენი)
1 ივნისი 1584	12 ივლისი 1584	ვესტფალია
3 ოქტომბერი 1584	14 ოქტომბერი 1584	მორავია
1584	1584	ესპანეთის კოლონია ამერიკაში , შვეიცარიაში [კანტონი ტურგაუ,  (დაბრუნდაიულიუსის კალენდარს  1597 წ  და ხელახლა გადავიდა გრიგონიალური  კალენდარზე   1798 წ-ში)]
16 ივნისი 1585	27 ივნისი 1585	პედარბორნი
21 ოქტომბერი  1587	1 ნოემბერი 1587	უნგრეთი
14 დეკემბერი 1590	25 დეკემბერი1590	ტრანსილნვანია
22 აგვისტო 1610	2 სექტემბერი 1610	პრუსია
13 დეკემბერი 1615	24 დეკემბერი 1615	პფალნც-ნოიბურგი
1617	1617	კურლიანდია  [დაბრუნდა იულიუსის კამენდარზე 28 იანვარს (8 თებერვალს) 1796 დაკავშირებული მიერტება რუსეთის იმპერიაზე]
1623	1623	შვეიცარია (უნტერვალისი— ნაწილი ვალეს კანტონის)
1623—1624	1623—1624	შვეიცარია (კათოლიკური ნაწილი კანტყონის გრაუბიუნდენი)
1624	1624	ოსნაბიურკი
15 მარტი 1631	26 მარტი 1631	ჰილდესკაისის საეპისკოპო
28 февраля 1655	11 მარტი 1655	შვეიცარია ( ვალეს კანტინი)
1 февраля 1668	12 февраля 1668	მინდენსკის საეპისკოპოსო
5 февраля 1682	16 февраля 1682	ელზასი, სტრასბურგი
18 февраля 1700	1 марта 1700	დანია (ჩატვლით ნორვეგიის), პროტესტანტი გერმანიის  სახელმწიფოს
30 апреля 1700	12 мая 1700	ჰოლანდია (დრენტე)
30 ივნისი 1700	12 июля 1700	ჰოლანდია (გედრლანდი, ზიუტფენი)
16 ноября 1700	28 ноября 1700	ისლანდია
30 ноября 1700	12 დეკემბერი 1700	ჰოლანდია (ოვერეისელი, უტრეხტი)
31 დეკემბერი 1700	12 იანვარი 1701	შვეიცარია  (ციურიხის კანტონი, ბერნი, ბაზელი, ჟენევა, ნებშატელი, შავჰაუზენი, კათოლიკური ნაწილი კანტონის გლარუსი), ჰოლანდია (ფრისლანდია, გრონინგერი)
1724	1724	შვეიცარია (ქ. საქტ-გალეა)
2 სექტემბერი 1752	14 сентября 1752	დიდი ბრიტანეთი და კოლონია, მათ შორის  ჩრდილოეთ ამერიკის (კანადის ახალი  შოტლანდია გამოიყენბდა გრიგირიანულ კალენდარს  1605 წ  13 ოქტომბრამდე 1710 წ, როცა იყო საფრაგენთის კოლონია)
17 თებერვალი 1753	1 марта 1753	შვეიცარია  (ფინეთის ჩათვლით)
16 февраля 1760	28 февраля 1760	ლოთარინგია
22 ივნისი 1798	4 июля 1798	შვეიცარია (პრიტესტანტული ნაწილი გლარუსის კონტატა)
1798	1798	შვეიცარია (აპენცელ-აუსერჰონდელის კანტონი)
1783—1811	1783—1812	შვეიცარია (პროტესტანტული  ნაწილი კანტონა გრაუბიუნდერი: პირველები გადავიდნენ კომუნები ობერნგადინი და ბერგელი, ბოლო — კომუნა შირცი და გრიუში)
1863		კამბოჯა
6 ოქტომბერი 1867	18 ოქტომბერი 1867	ალიასკა (დღე გადასვლა ტერიტორია რუსეთიდან  აშშ)
1 იანვარი 1873		იაპონია
1885		ბირმა (მიანმა)
1 აპრილი 1889		სიამი (ტაილანდი) (აღრიცხვა  წელის ძირითადიდან  ბანკოგის და დასაწყისი წელი  1 აპრილი; 1913 წ-ში იყო შემოგებული ზაფხულის აღიცხვა ბუდას სიკვდილის შემდეგ;  1941 წ დასაწყისი წ გადატანა   1 იანვარზე)
1889		ლაოსი
1 იანვარი 1896		კორეა
1 იანვარი 1912		ჩინეთი (აღრიცხვა  წელის კალენდარზე  მიუნგოსი; иსამოქალაქო ომის გამო  გადასვლა დასრულდა  1929 წ-ში)
დეკემბერი 1912		ალბანეთი
11 მაისი 1915	25 მაისი 1915	ლიტვა  (გერმანიის ოკუპაციის ქვეშ), ლატვია (კურლიანდია გერმანიის ოკუპაციი ქვეშ)
31 მარტი 1916	14 აპრილი  1916	ბულგარეთი
15 თებერვალი 1917	1 მარტი 1917	თურქეთი  (შეინარჩუნა აღრიხცვა  რუმიის კალენდრის  განსხვავება  −584 წ)
22 აგვისტო 1917	5 სექტემბერი 1917	ლატვია (ლიფლანდია გერმანიის ოკუ)
31 იანვარი 1918	14 თებერვალი 1918	რსფრ, ესტონეთი
15 თებერვალი 1918	1 მარტი 1918	უკრაინა (უკრაინის სახალხო  რესპუბლიკა)
17 აპრილი 1918	1 მაისი 1918	ამიერკავკასიის დემოკრატიული რესპუბლიკა  (საქართველო, აზერბაიჯანი და სასომხეთი)
14 იანვარი 1919	28 იანვარი 1919	იუგოსლავია
31 მარტი 1919	14 აპრილი 1919	რუმინეთი
15 თებერვალი 1923	1 მარტი 1923	საბერძნეთი
1 იანვარი 1926		თურქეთი (გადასვლა сაღრიხცვა წელის  რიმიის კალენდრის წელის აღრიცხვა  გრიგორიალური კალენდრის )
17 სექტემბერი 1928	1 ოქტომბერი 1928	ეგვიპტე
1949		ჩინეთი (გადასვლა არღიცხვა წელის  მიუნგის კალენდრის  აღრიცხვა წელის  пგრიგორიანული კალენდრის ; ტაივანზე  შეინახა მიუნგის კალენდარი)
1 ოქტომბერი 2016		საუდის არაბეთი

იხ. ვიდეო