იუნონა (კოსმოსური ხომალდი)

      

"ჯუნო" (3D მოდელი)

 (ინგლ. Juno) — NASA-ს კოსმოსური ხომალდი, რომელიც მოგზაურობს იუპიტერის ორბიტაზე. იუნონა გაუშვეს კანავერალის კონცხის საავიაციო სადგურიდან (ინგ. Cape Canaveral Air Force Station) 2011 წლის 5 აგვისტოს. არის ნაწილი New Frontiers პროგრამის. იუნონა იუპიტერის ორბიტაზე გავიდა 2016 წლის 4 ივლისს. კოსმოსური ხომალდი ამჟამად არის იუპიტერის პოლარულ ორბიტაზე. მის მთავარ დანიშნულებას წარმოადგენს იუპიტერის აგებულების შესწავლა, გრავიტაციული, მაგნიტური ველისა და პოლარული მაგნეტოსფეროს კვლევა. იუნონა ასევე ეძებს პასუხებს კითხვებზე თუ, როგორ ჩამოყალიბდა პლანეტა, ამის კვლევა ხდება ქვიანობის, ატმოსფეროში წყლის შემცველობის შესწავლით, მასის გადანაწილების დადგენით, ქარების შესწავლით, რომელთა სიჩქარე საშუალოდ 618 კილომეტრია საათში.

                             

იუნონა»  გამოყოფის შემდეგ გამაჩქარებელი  ბლოკისგან «ცენტარვი» და  გახსნის წინ მზის ბატარეა (в წარმოდგენა მხატვრის)

ჯუნო მეორე კოსმოსური ხომალდია, რომელიც გავიდა იუპიტერის ორბიტაზე, მისი წინამორბედი იყო გალილეო, რომელიც იუპიტერს გარს უვლიდა 1995 - 2003 წლებში. კოსმოსური ხომალდი იუნონა ფუნქციონირებს მზის ენერგიაზე, რომელიც ძირითადად დედამიწის ხელოვნური თანამგზავრების ენერგიით მომარაგების მექანიზმს წარმოადგენს. დედამიწის ორბიტაზე შორს მიმავალი ხომალდები რადიოაქტიური იზოტოპის თერმოელექტრონულ გენერატორებზე ფუნქციონირებს ხოლმე. თუმცა იუნონას სამი მზის მასივის ფრთა, თამაშობს უდიდეს როლს, როგორც მის სტაბილურობაში ასევე ენერგიით უზრუნველყოფაში. 

კოსმოსური ხომალდის სახელი მოდის ბერძნულ-რომაული მითოლოგიიდან. "ღმერთმა იუპიტერმა გარშემო შემოირტყა ღრუბლები, რათა დაემალა საკუთარი ვნება და ხასიათი, თუმცა მის მეუღლეს იუნონას შეეძლო განეჭვრიტა ღრუბლებს მიღმა და დაენახა იუპიტერის ნამდვილი სახე". სახელწოდება JUNO ასევე შეიძლება გავიგოთ, როგორც აბრევიატურა NASA - ს მისიის სრული სახელწოდების JUpiter Near-polar Orbiter.

                                           

ტრაექტორია «ნუნონას» მზის შორიახლოს  სივრცეში ; აღნიშნული 30-დღიანი ინტერვალი

ჯუნოს დაასრულა ხუთწლიანი სვლა იუპიტერისაკენ და დანიშნულების ადგილზე მივიდა 2016 წლის 4 ივლისს.  ხომალდის განვლილი მანძილი იუპიტერამდე დამრგვალებით 2.8 მილიარდი კილომეტრია. იუნონა 37-ჯერ შემოუვლის იუპიტერს 20 თვიანი ექსპედიციის ფარგლებში.  ხომალდმა სასურველი ტრაექტორიის მისაღწევად გამოიყენა დედამიწის გრავიტაცია სიჩქარის ასაკრებად, დედამიწის ორბიტიდან გავიდა და თითქმის დედამიწასთან ერთად მოძრაობდა მზის გარშემო 2013 წლის ოქტომბრიდან,  2016 წლის 5 ივლისს ხომალდმა შეასრულა იუპიტერის ორბიტაზე შესასვლელი წვა, რათა სიჩქარე შეემცირებინა. იუნონა შეასრულებს ორ 53-დღიან შემოვლას იუპიტერის გარშემო, ამის შემდეგ 19 ოქტომბერს მოხდება კიდევ ერთი წვა, რათა ხომალდი მოხვდეს 14-დღიან პოლარულ ორბიტაზე.

პოლარულ ორბიტაზე მოხვედრის შემდეგ, ინფრაწითელი და მიკროტალღური ინსტრუმენტები დაიწყებენ ფუნქციონირებას და გაზომავენ იუპიტერის ატმოსფეროდან გამოსხივებულ თერმორადიაციას. ეს დაკვირვებები სრულყოფს წინა კვლევებს იუპიტერის შემადგენლობისა, კერძოდ შეიქმნება ღრმა წარმოდგენა ამ პლანეტაზე წყლისა და ჟანგბადის განაწილებასა და რაოდენობაზე. ინფორმაცის მოგვაწოდებს ადეკვატურ შეფასებას იუპიტერის წარმოშობაზე. იუნონა ასევე გამოიკვლევს კონვექციას, რომელიც ამოძრავებს ძირითად ცირკულაციებს იუპიტერის ატმოსფეროში. სხვა მოწყობილობებით ხომალდი მოაგროვებს ინფორმაციას იუპიტერის გრავიტაციასა და პოლარულ მაგნიტოსფეროზე.

იუნონას მისია გეგმით უნდა დასრულდეს 2018 წლის თებერვალში, 37-ჯერ ორბიტაზე შემოვლის შემდეგ. ამ დროისათვის ხომალდი ორბიტიდან გამოვა, რათა დაიწვას პლანეტის ატმოსფეროში და ამით თავიდან იქნას აშორებული იუპიტერის რომელიმე ბუნებრივ თანამგზავრთან შეჯახება

თარიღი	მოვლენები	სტატუსი
2011 წ 5 აგვისტო	გაშვება	წარმატება
31 აგვისტო 2012	პირველი კორექცია გრავიტაციული მანევრი სიჩქარის გაზრდის მიზნით	წარმატება
სექტემბერი	მეორე კორექცია მანევრი დაბრუნება  დედამიწაზე გზაზე  იუპიტერზე  სიჩწარის გაზრდისთვის	წარმატება
13 აგვისტო 2013	გავლილი ნახევარი გზა იუპიტერამდე	წარმატება
9 ოქტომბერი 2013	გრავიტაციული მანევრი  დედსმიწიდან  გაზრდისთვის სიჩქარე  40 000 კმ/სთ (11,1 კმ/წმ)- მდე	წარმატება
10 ოქტომბერი 2013	გადასვლა  «უსაფრთხო რეჟიმიში»	დროებით თვითგამორთვა
12 ოქტომბერი 2013	გადმოცემა   «უსაფრთხო რეჟიმიდან»	წარმატება
29 ივნისი 2016	გადმოცემა პირველი ფოტოგრაფია იუპიტერის და მისი თანამგზავრების  იუნონათი	წარმატება
30 ივნისი 2016	გადმოცემა «სიმღერა მზის  ქარის » სისტემიდამ იუპიტერის	წარმატება
5 ივლისი 2016	გადასვლა ორბიტაზე  იუპიტერის გარშემო	წარმატება
6 ივლისი 2016	ჩართვა ხუთი სამეცნიერო ინსტრუმენტის გამორთვის შემდეგ  გადასვლის წინ  ორბიტაზე  იუპიტერის	წარმატება
13 ივლისი 2016	გადმოცემა პირველი სურათები  ორბიტა  იუპიტერის დედამიწაზე	წარმატება
27 აგვისტო 2016	მაქსიმალური დაახლოება იუპიტერთან
19 ოქტომბერი 2016	გადასვლა   53,5 -ზე  14-დღიანი  ორბიტაზე სტატუსი: უარყოფა რჩეფა დროით  53.5-დღიანი ორბიტა მისიის დასრულებამდე. მიზეზით  იმისა , რომ ტელემეტრიამ აჩვენა არასწორი მუშაობის რამდენიმე არხების გელიოს  სისტემაში ძრავის დანდგარზე, მანევრი თავიდან იყო გადადებული  შემდეგ   გადებული нგანუსაზღვრელი  დროით
ივლისი 2021	განადგურება კოსმოსური აპარატის გზით ინფორმაცია еმისი ორბიტაზე  ამოსფეროში  იუპიტერის

იხ. ვიდეო