შოთას ბლოგი: მარსი

მარსი

შედარება დედამიწისა და მარსის სიდიდე (საშუალო რადიუსი 6371,11კმ) და მარსის (საშუალო რადიუსი 3389,5კმ)

(ძვ. ქართული სახელწოდება მარიხი) — მეოთხე პლანეტა სიშორით მზის სისტემაში. მას რომაული ომის ღმერთის მარსის სახელი ჰქვია (არესი ბერძნულ მითოლოგიაში). მას მეტსახელად ”წითელი პლანეტა” ჰქვია დედამიწიდან, ღამის ცაზე, მისი შეფერილობის გამო. მას ორი თანამგზავრი ჰყავს - ფობოსი და დეიმოსი - მცირე და უსწორმასწორო ზედაპირის მქონე სხეულები, შესაძლოა მარსის გრავიტაციაში მოქცეული ასტეროიდები იყოს.

შემადგენლობა გამოსახულის მარსის , ძირითადად გადაღებულია კოსმოსური ტელესკოპი «ხაბლი» 23 აგვისო 2003 წ.

სხვა სახელწოდება

წითეწლი პლანეტა

აღმოჩენა

თრირი აღმოჩენის

2 ათასი წელი ჩვ წ. აღ.

ორბიტალური მახასიათებელი

პერიგელიუმი

2,06655⋅10⁸ კმ
1,381 ა.ე.

აპელიონი

2,49232⋅10⁸ კმ
1,666 ა.ე.

დიდი ნახევარღერძი (a)

2,2794382⋅10⁸ კმ
1,523662 ა.ე.
1,524 დედამიწის

ექსცნტრიტეტი ორბიტის(e)

0,0933941

სიდრიული პერიოდი

(ხანგრძლივობა წელი)
686,98 დედამიწის დღ.ღ
1,8808476 დედამიწის წ

სინოდიური ბრინვის პერიოდი

779,94 დედამიწის დღ.ღ

ორბიტალური სიჩქარე(v)

24,13 კმ/წმ (საშ.)
24,077 კმ/წმ

დახრა (i)

1,85061° (დაკავშირებული სიბრთყეზე ეკლიპტიკა ) 5,65° (დაკავშირებული მზის ეკვატორის)

გრძედი ამოსვლის კვანძი(Ω)

49,57854°

არგუმენტი პერიცენტრის(ω)

286,46230°

ვისი თანაგზავრია

მზის

თანამგზავრები

ფიზიკური მახასიათებლები

პოლარული შეკუმშვა

0,00589 (1,76 დედამიწის )

ეკვატორული რადიუსი

3396,2 ± 0,1 კმ
0,532 დედამიწის

პოლარული რადიუსი

3376,2 ± 0,1 კმ
0,531 დედამიწის

საშუალო რადიუსი

3389,5 ± 0,2 კმ
0,532 დედამიწის

ფართობის ზედაპირის(S)

1,4437⋅10⁸ км²
0,283 დედამიწის

მოცულობა (V)

1,6318⋅10¹¹ კმ³
0,151 დედამიწის

მასა (m)

6,4171⋅10²³ კგ
0,107 დედამიწის

საშუალო სიმკვრივე (ρ)

3,933 გ/см³
0,714 დედამიწის

აჩქარება თავისუფალი ვარდნის ეკვატორზე (g)

3,711 მ/წ²
0,378 g

პირველი კოსმოსური სიჩქარე(v₁)

3,55 კმ/წ
0,45 დედამიწის

მეორე კოსმოსური სიჩქარე (v₂)

5,03 კმ/წ
0,45 დედამიწის

ეკვატორული სიცწარე ბრუნვის

868,22 კმ/სთ

ბრუნვის პერიოდი (T)

24 სთ 37 წთ 22,663 წამი (24,6229 ч) — სიდერიული პერიოდი ბრუნვის,
24 სთ 39 წთ 35,244 წმ (24,6597 სთ) — ხაგრძლივობა შაშუალო მზის დღ.ღ.

დახრა ღერძის

25,1919°

პირდაპირიასვლა ჩრდ. პოლუსზე(α)

317,681°

დახრა ჩრდ. პოლუსზე(δ)

52,887°

ალბედო

0,250 (ბონდ)
0,150 (გეომაგნ. ალბედო)
0,170

ტემპერატურა

ზედაპირზე

от −153 °C до +35 °C

მინ.

საშ.

მაქს.

მთელ პლანეტაზე

186 К;
−87 °C

210 K
(−63 °C)

268 К;
−5 °C

ატმოსფერო

ატმოსფეროს
წნევა

0,4—0,87 კპა
(4⋅10^-3—8,7⋅10^-3 ატმ)

შემადგენლობა : 95,32 % ნახშირო გაზი

2,7 % აზოტი
1,6 % არგონი
0,145 % ჟანგბადი
0,08 % ნახშირბადის მონოქსიდი
0,021 % ორთქლის გაზი

0 ,01 % აზოტის ოქსიდი
მეთანი CH4
ფორმალდეჰიდი CH2O
მეთანოლი CH3OH

პარამეტრები მარსის ორჯერ პატარაა დედამიწაზე. მისი საშუალო რადიუსი ეკვატორული შეფასებულია 3396,9 ± 0,4კმ ან 3396,2 ± 0,1 კმ (53,2%დედამიწის). საშუალო პოლარული რადიუსი მარსის 3374,9კმ ან 3376,2 ± 0,1 კმ

პოლარული რადიუსი ჩრდ. პოლუსზე - 3382კმ სამხრ. - 3382,6კმ

დღ-ღამე მარსის - 24სთ 37წთ 22,7 წმ მარსის წელი ტოლია 686,98 დედამიწის დღ-ღამის

ტემპერატურა მერყეობს -150 °C პოლუსებზე დედამიწის და +20 °C ეკვატორზე (მაქსიმალური ტემპერატურა ატმოსფეროსი, დააფიქსირა მარსახოდმა ,,სპირიტმა''

შედგინა +35 °C, საშუალო ტემპერატურა -დაახლ 210 К (−63 °C)

,,ნასას'' მონაცემებით ატმოსფერო მარსის შედგენს ძირითადა ნახშირპჟანგი, ძალიან აიშვიათებულია . მარსის ზედაპირზე წნევა 160-ჯერ ნაკლებია ვიდრე დედამიწაზე - 6,1 მბარი ანუ ნახშიროჟანგი 95,32 % , ასევე არის 2,7% აზოტი, 1,6% არგონი, 0,145% ჟანგბადი, 210პპმ წყლის ორთქლი, 0,08 ნახშირჟანგი,აზოპტის ოქსიდი (NO) — 100 პპმ

ნეონი (Ne) — 2,5 პპმ, ნახევრად მძიმე წყალი წყალბად-დეტრიუმი-ჟანგბადი (HDO) 0,85 პპმ, პრიპტონი (Kr) 0,3 პპმ, ქსენონი (Xe) — 0,08 პპმ (შემადგენლობა მოყვანილი მოცულობითი წილი).
იხ. ვიდეო

პრეფიქსი არეო- მიუთითებს მარსზე ისევე როგორც გეო- მიუთითებს დედამიწაზე, მაგალითად, არეოლოგია/გეოლოგია. არეოლოგია ასევე მიუთითებს მარსის ერთიანად და არა მხოლოდ პლანეტის გეოლოგიური პროცესების შესწავლაზე.

მარსის ასტრონომიული სიმბოლოა ♂, რომელიც ანტიკური ღმერთი მარსის შუბისა და ფარის სიმბოლოა.

მარსის ზედაპირი (გადაღებული მარსის სადგურის მიერ ,,ვიკინგ2'' 19979წ-ის 18 მაისი)

ნაწილი გუსევის კრატერის (მაზაიკა სურათის მარსახოდი ,,სპირიტი'')

ჩინურ, კორეულ, იაპონურ და ვიეტნამურ კულტურებში პლანეტას მოიხსენიებენ როგორც ცეცხლოვან ვარსკვლავს (火星), ძველი ჩინური ხუთი ელემენტის მითოლოგიურ ციკლზე დაყრდნობით.

მარსის ფიზიკური მონაცემები სეიგიძლიათ იხ. ლინკზე

ამერიკულმა აპარატმა Mars Reconnaissance Orbiter- მა ("მარსის სადაზვერვო თანამგზავრი") მარსზე აღმოაჩინა უჩვეულო სტრუქტურა, რომელიც ხიდს წააგავს.

ამერიკელი მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ მთის ხიდი წარმოიქმნა უძველეს დროს წყლის ნაკადის შედეგად. ყოველივე ამის შემდეგ, წითელ პლანეტაზე წყლის არსებობა დიდი ხანია დადასტურდა. გარდა ამისა, მიმდინარე წლის ივნისში, NASA- ს ასტრონომებმა დაადგინეს, რომ მარსზე მდებარე ჰელასის დაბლობზე, იყო ზღვა, რომლის დიამეტრი 2000 კმ-ზე მეტი და 8 კილომეტრის სიღრმეა. კოლორადოს უნივერსიტეტის ასტრონომები თვლიან, რომ იქ იყო მთელი ოკეანე, რომელიც პლანეტის 36% -ს იკავებს, წერს Focus.ua

ამერიკელი მეცნიერების კიდევ ერთი ჯგუფი ვარადობს, რომ ეს ხიდი ჩამოყალიბდა პლანეტაზე ქანების მოძრაობის გავლენის ქვეშ, წერს მოსკოვსკის კომსომოლეტი.

რუსი მეცნიერი, რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის კოსმოსური კვლევის ინსტიტუტის თანამშრომელი ალექსანდრე როდინინი ვარაუდობს, რომ 2.5 მილიარდი წლის წინ, როდესაც მარსზე ვულკანები წარმოიშვნენ, ეს იყო მიწისქვეშა ლავას გვირაბი, მაგრამ დროთა განმავლობაში იგი გაცივდა და ქარი და ტექტონიკური პროცესები ანადგურებდა მის სტრუქტურას. ანუ, ხიდი, რომელსაც ახლა ვხედავთ, მისი ნაშთებია.

”სინამდვილეში, ამ ხიდში უჩვეულო არაფერია. მარსისთვის ეს ყველაზე პროგნოზირებადი წარმონაქმნია. ”- მიიჩნევს რუსი მეცნიერი.

პლანეტაზე თვეების განმავლობაში ქარიშხლები მძვინვარებს. პლანეტის ფერი მოწითალო, სისხლისფერია. ეს ფერი ძველ ბერძენთა და რომაელთა წარმოდგენაში ომთან და სისხლის ღვრასთან ასოცირდებოდა. სწორედ ამიტომ, ბერძნები და რომაელები ამ პლანეტას ომის ღმერთთან აიგივებდნენ. მარსზე დაშვების პირველი წარმატებული მისია, 1965 წელს მარინერ 4-მა განახორციელა, რომელიც 1964 წელს გაუშვეს დედამიწიდან.
იხ. ვიდეო

პლანეტაზე არის წარმონაქმნები, რომლებიც მდინარის ამომშრალ კალაპოტს გვაგონებენ. ამ კალაპოტებში წყალი არ არის. პლანეტის ზედაპირზე უამრავი ჩამქრალი ვულკანის კერა და მეტეორიტული კრატერებიც შეინიშნება. მთა ოლიმპი, რომელიც მარსზე მდებარეობს, ყველაზე მაღალი მთაა მზის სისტემაში - მისი სიმაღლე თითქმის 28 ათასი მეტრი, ანუ 28 კილომეტრია.

ციკლონი ჩრდ. პოლუსთან მარსზწე გადაღებული ტელესკოპ ,,ხაბლის'' მიერ (27 აპრილის 1999)

დღე ღამის ხანგრძლივობა „წითელ პლანეტაზე“ თითქმის ისეთივეა, როგორც დედამიწაზე - 24 საათი და 39 წუთი. ყოველ 2 წელწადსა 50 დღეში ხდება ისე, რომ მარსსა და დედამიწას შორის მანძილი 78 მილიონი კილომეტრია. თუმცა 15 ან 17 წელწადში ხდება ისეც, რომ ეს მანძილი 56 მილიონ კმ-მდე მცირდება.

2003 წლის 27 აგვისტოს, საქართველოს დროით შუაღამისას, მარსი ბოლო 60 000 წლის მანძილზე დედამიწას ყველაზე მეტად მიუახლოვდა: 55 758 006 კმ (0.372719 ა.ე.).

იქაურ ზამთარში ტემპერატურა -130 °C -მდე ეცემა პოლუსებზე, ზაფხულში 0 °C-დან 30 °C-მდე მერყეობს ეკვატორზე.

2020 წლისთვის ამერიკელებს დაგეგმილი აქვთ ექსპედიცია, რომლის დროსაც პირველი ადამიანი დაეშვება მარსზე. მარსის კოლონიზაცია შეგიძლიათ იხ. ლინკზე

იხ. ვიდეო

მინიმალური დაშორება მარსი დედამიწიდან შეადგენს 55,76მლნ კმ (როცა დედანიწა მდებარეობს ზუსტად მდებარეობს მზესა და მარს შორის).

არის თუ არა მარსზე სიცოცხლე იხ. ვიდეო

სამეცნიერო ჰიპოთეზა მარსზე წარსულში ცხოვრების არსებობის შესახებ უკვე დიდი ხანია არსებობს. დედამიწიდან დაკვირვებების შედეგებისა და Mars Express- ის კოსმოსური ხომალდის მონაცემების თანახმად, მეთანი მარსის ატმოსფეროში იქნა აღმოჩენილი. მოგვიანებით, 2014 წელს, NASA- ს Curiosity Mars rover- მა მეთანი ატმოსფეროში აღმოაჩინა და ორგანული მოლეკულები კამბერლენდის კლდის ბურღვის შედეგად ამოღებულ ნიმუშებში.