ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -  

                             შაგრენის ტყავი

შაგრენის ტყავის  1897წ-ის ოლუსტრაცია, ადრიან მორო

(ფრანგ. La Peau de chagrin) — ფრანგი მწერლის, ონორე დე ბალზაკის რომანი. დაწერილია 1831 წელს.

რომანი მოგვითხრობს ახალგაზრდა მარკიზის, რაფაელ დე ვალენტენის შესახებ, რომელიც დარდიმანდულ ცხოვრებას მისდევს და დროს ფუფუნებასა და მფლანგველობაში ატარებს. მისი მოკრძალებული შემოსავლები მას ამის საშუალებას ბოლომდე არ აძლევს, ამიტომაც იგი, საკუთარი სიცოცხლის სანაცვლოდ, მიდის უჩვეულო გარიგებაზე, თანხმდება თილისმის მიღებაზე, რომელიც მას ყველა სურვილს აუსრულებს. თილისმა თავის მხრივ წარმოადგენს საგანგებოდ გამოყვანილ ტყავს (ე. წ. შაგრენს), რომელიც მორიგი სურვილის შესრულების შემდეგ ვიწროვდება და ამით უფრო ხანმოკლეს ხდის მისი მფლობელის დარჩენილ ცხოვრებას.

                                                                       

რომანის ეპიგრაფი

რომანს წინ უძღვის ერთგვარი ეპიგრაფი - ჰორიზონტალურად სერპენტინური, მიხვეულ-მოხვეული შავი ხაზი და მის ქვეშ ბმული ინგლისელი მწერლის ლ. სტერნის რომანის "ტრისტრამ შენდის ცხოვრება და მოსაზრებები, ჯენტლმენის" თავთან. რომანის გმირმა ტრიმმა გააზრებულად დახაზა ასეთი ხაზი, მაგრამ ვერტიკალური, ჯოხის ბოლოებით, გამოხატა თავისი განსჯა ადამიანის ცხოვრების შესახებ. რომანი შედგება სამი თავისა და ეპილოგისაგან: თილისმა ახალგაზრდა კაცი, რაფაელ დე ვალენტინი, ღარიბია. განათლებამ მას ცოტა მისცა, ის ვერ ახერხებს თავის უზრუნველყოფას. მას სურს თვითმკვლელობა და, ხელსაყრელ მომენტს ელოდება (ღამობით სიკვდილს გადაწყვეტს, ხიდიდან სენაში გადააგდებს), შედის ანტიკურ მაღაზიაში, სადაც ძველი პატრონი უჩვენებს მას საოცარ თილისმას - შაგრინის ტყავს. თილისმას ნაკერების მხარეს არის ნიშნები "სანსკრიტზე" (ფაქტობრივად - არაბული ტექსტი, მაგრამ ორიგინალში და თარგმანებში სწორედ სანსკრიტია ნახსენები) ; თარგმანში ნათქვამია: დამეპატრონე, შენ გეკუთვნის ყველაფერს, მაგრამ შენი სიცოცხლე მე მეკუთვნის. ეს ძალიან სასიამოვნოა ღმერთისთვის. სურვილი - და თქვენი სურვილები შესრულდება. თუმცა, დააბალანსეთ თქვენი სურვილები თქვენს ცხოვრებასთან. ის აქ არის. ყოველგვარი სურვილით, შენი დღეებივით დავიცვი. გინდა ჩემი მფლობელი? Აიღე. ღმერთი მოგისმენს. შეიძლება ასე იყოს! ამრიგად, რაფაელის ნებისმიერი სურვილი ასრულდება, მაგრამ ამისთვის მისი სიცოცხლის დროც შემცირდება. რაფაელმა კონტრაქტი გააფორმა ძველ ანტიკვართან (ეშმაკთან გარიგების მოტივი, გოეთეს „ფაუსტთან“ კავშირი), რომელმაც მთელი ცხოვრება ძალების გადარჩენაში გაატარა, სურვილებსა და ვნებებს ართმევდა თავს და უსურვა შეყვარებულიყო. ახალგაზრდა მოცეკვავესთან ერთად. გმირი ფიქრობს, მოაწყოს ბაქანალია (კანი ისე იკუმშება, რომ დაკეცვით ჯიბეში ჩაიდება). ის ტოვებს მაღაზიას და ხვდება მეგობრებს. მისი მეგობარი, ჟურნალისტი ემილი, მოუწოდებს რაფაელს, გახდეს მდიდარი გაზეთის ხელმძღვანელი და აცხადებს, რომ მიწვეული იყო მისი დაარსების დღესასწაულზე. რაფაელი ამას მხოლოდ დამთხვევად ხედავს, მაგრამ არა სასწაულს. დღესასწაული ნამდვილად აკმაყოფილებს მის ყველა სურვილს. ის ემილს აღიარებს, რომ რამდენიმე საათის წინ მზად იყო სენაში გადაგდება. ემილი ეკითხება რაფაელს, რამ გადააწყვეტინა თვითმკვლელობა. ის ტოვებს მაღაზიას და ხვდება მეგობრებს. მისი მეგობარი, ჟურნალისტი ემილი, მოუწოდებს რაფაელს, გახდეს მდიდარი გაზეთის ხელმძღვანელი და აცხადებს, რომ მიწვეული იყო მისი დაარსების დღესასწაულზე. რაფაელი ამას მხოლოდ დამთხვევად ხედავს, მაგრამ არა სასწაულს. დღესასწაული ნამდვილად აკმაყოფილებს მის ყველა სურვილს. ის ემილს აღიარებს, რომ რამდენიმე საათის წინ მზად იყო სენაში გადაგდება. ემილი ეკითხება რაფაელს, რამ გადააწყვეტინა თვითმკვლელობა.

შაგრენის ტყავი (ფილმი 2010)

ფრ. La peau de chagrin) - ფრანკო-ბელგიური დრამატული სატელევიზიო ფილმი, რეჟისორი ალენ ბერლინერი, გადაღებული მის მიერ 2010 წელს, ონორე დე ბალზაკის რომანის „შაგრინის კანი“ მიხედვით

მთავარი გმირი, ახალგაზრდა და ამბიციური რაფაელ დე ვალენტინი (ტომ კუმანი) ოცნებობს გახდეს მდიდარი და ცნობილი. და მიუხედავად იმისა, რომ ის ღარიბია და ნაქირავებ ბინაში ცხოვრობს თანამგრძნობი ბედიის და მისი ქალიშვილის პაულინის (ანაბელ ეტმანის) ხარჯზე, რომელსაც ის დროდადრო ატარებს ფორტეპიანოს გაკვეთილებს, მისი აზრით, საუკეთესო საშუალებაა მისი სურვილების ასრულებისთვის. არის მიზეზი. ამიტომ, ის აქტიურად და თავგანწირულად წერს, იმ იმედით, რომ მალე გამოაქვეყნებს ფილოსოფიურ ესეების კრებულს ყველა დიდ მოაზროვნეზე ზოგადი სახელწოდებით „ნების თეორია“. თუმცა, გამომცემელი მას ხელნაწერს უბრუნებს, რადგან მას თანამედროვე ტენდენციებთან შეუსაბამოდ, მოსაწყენად და მით უმეტეს, ზედმეტად მოცულობით მიაჩნია. გამომცემლის უარის თქმის შემდეგ რაფაელი ღრმა დეპრესიაში ვარდება, მაგრამ რასტინიაკის მეგობარი (ჟულიენ ონორე), რომელსაც იგი ბიბლიოთეკაში შეხვდა წიგნისთვის მასალის ძიებისას, არწმუნებს, რომ თავი სხვა სფეროში სცადოს. რასტინიაკის რჩევის შემდეგ რაფაელი გადაწყვეტს სცადოს ბედი საზოგადოების საერო გარემოში და ვალებში ჩავარდება. მალე, ერთ-ერთ წვეულებაზე, ის ხვდება და შეუყვარდება სოციალისტ გრაფინია თეოდორა (მილენ ჯამპანოი). მაგრამ რაფაელისთვის ასეთი დამღუპველი შეყვარებულობისა და მახვილგონივრული კომპლიმენტების მიუხედავად, ცინიკური და გამომთვლელი ლამაზმანი მალე დამამცირებლად უარყოფს მას. უარყოფილი რაფაელი, იმის გაცნობიერებით, თუ როგორი სულელი და ბრმა იყო, სასოწარკვეთილი გადაწყვეტს თვითმკვლელობას. მხოლოდ შანსი უშლის მას ამის გაკეთებაში. უაზროდ ხეტიალი ქალაქის ირგვლივ, ჯიბეში ერთი გროშის გარეშე, ის შემთხვევით იხეტიალებს სიძველეების მაღაზიაში და მისი იდუმალი მფლობელი (ჟან-პიერ მარიელი), რაფაელის გეგმების გაგების შემდეგ, სთავაზობს მას სიკვდილის ყველაზე სასიამოვნო გზას - გარიგებას. ძლიერი ჯადოსნური ტალიმენით, შაგრინის კანით. ის ასრულებს ნებისმიერ სურვილს იმ ადამიანის, ვინც მასთან ურღვევ გარიგებაშია დადებული, მაგრამ სანაცვლოდ განუწყვეტლივ აკლებს მის მფლობელს სიცოცხლეს. რაფაელი, უგულებელყოფს მაღაზიის მეპატრონის გაფრთხილებებს, რადგან ის მათ მხოლოდ გიჟი მოხუცის აჟიოტაჟად თვლიდა, ცნობისმოყვარეობის გამო გადაწყვეტს სასიკვდილო გარიგების დადებას, რადგან, როგორც ფიქრობს, დასაკარგი არაფერი აქვს. და მაშინვე, თითქოს შეუძლებელ სურვილებს აჩენს, ის ხდება მათი ელვისებური განხორციელების მოწმე, ერთდროულად იღებს ყველაფერს: მყარ პოზიციას, უზარმაზარ მემკვიდრეობას, მისი სამწერლო საჩუქრის თაყვანისმცემელთა ბრბოს, ქალების სიყვარულს, დღესასწაულებს, ორგიებს, ბაქანალიებს.

იხ. ვიდეო ფილმის ნახვა ქართულად რაფაელი გახდა შაგრენის ტყავის, მაგიური თილისმის მფლობელი, რომელიც რეალობად აქცვს ადამიანის ნებისმიერ სურვილს, მაგრამ სანაცვლოდ ამოკლებს მისი ამ ქვეყნად ყოფნის დროს.