ცოდნა სინათლეა - Knowledge is light - Знание свет -   ბუნების მისტიური სილამაზე ჩვენ ვიკლევთ ბუნებას რათა ვეზიროთ მის საიდუმლოებას და მისტერიულ იდუმალებას

                             კოლიბრები

ოთხი კოლიბრი ტრინიდადი და ტობაგოდან

 ფრინველების ქვერიგი ნამგალასნაირთა რიგისა. მათი სხეულის სიგრძე 5,7-21,6 სმ, მასა 1,6- 20 გრამს აღწევს. შეფერილობა ნაირგვარია და მკვეთრი ლითონისებრი ელვარება დაკრავს. აქვს გრძელი, წვრილი და სწორი ნისკარტი, ზოგჯერ ქვემოთკენ მოხრილი. მეტად სუსტი, სასიარულოდ გამოუსადეგარი ფეხები, სხეულთან შეფარდებით დიდი გული, რომელიც წუთში 1000-მდე იკუმშება. კოლიბრები შესანიშნავად ფრენენ და შეუძლიათ ჰაერში ერთ ადგილზე ლივლივი. გადამფრენია. ღამით, გარემოს ტემპერატურის დაცემისას, სხეულის ტემპერატურაც ეცემა 14,5-21 °C-მდე. კოლიბრები უფრო ყვავილების ნექტარით იკვებებიან, პატარა მწერებს და ობობებსაც ჭამენ. დედალი ბუდეს ამაგრებს ტოტებზე, ფოთლებზე, კლდეზე. დებს 2 კვერცხს. საინკუბაციო პერიოდი 14-19 დღე გრძელდება, იჩეკებიან ტიტველი თვალაუხილავი და უსუსური ბარტყები. კოლიბრების ქვერიგში 1 ოჯახის 319 სახეობაა. გავრცელებული არიან დასავლეთ ნახევარსფეროში - უმთავრესად ტროპიკულ ნაწილში. თუმცა ზოგიერთი სახეობა საკმაოდ შორსაც ვრცელდება როგორც ჩრდილოეთით, ისე სამხრეთით.

იხ. ვიდეო მსოფიოში ყველაზე პატარა ჩიტი 

კუდები შეიძლება იყოს მოკლე და მოჭრილი სწორი, მომრგვალო, სოლი ფორმის, ჩანგალი ან V-ს ფორმის. ოჯახის თითქმის ყველა წევრს აქვს ათი კუდის ბუმბული, გარდა Loddigesia mirabilis-ისა, რომელსაც მხოლოდ ოთხი კუდის ბუმბული აქვს. როგორც წესი, კუდი უფრო მოკლეა, ვიდრე დაკეცილი ფრთები. ზოგიერთ სახეობაში, კუდის ბუმბულის ნაწილი შეიძლება იყოს ტოლი სიგრძით ან ორჯერ უფრო გრძელი, ვიდრე ფრინველის სხეულის დანარჩენი ნაწილი, მათ შორისაა ლესბოსელი კოლიბრები (ლესბია), კუდიანი და პერუს კოლიბრები (Thaumastura). ზოგიერთ ფრინველში, კერძოდ, რაკეტის კუდიან კოლიბრში (Discosura longicaudus) და ანდერვუდის მნიშვნელში (Ocreatus underwoodii), წაგრძელებული ბუმბულის ლილვები თითქმის მოკლებულია გულშემატკივარს და მათ ბოლოებში არის პატარა დროშები.

Calypte anna

კოლიბრის-ერიონების (Eriocnemis), კოლიბრის-ჰაპლოფაედიის (Haplophaedia), კოლიბრის-დროშის (Ocreatus) ფეხები ბუმბულით არის თითებამდე, მათზე წარმოიქმნება თეთრი ან წითელი ფუმფულა მანჟეტები. კონტურული ბუმბულის რაოდენობა მერყეობს 900-1700-მდე, კოლიბრის ზოგიერთ სახეობაში არ აღემატება 1000-ს [14]. ფრინველების ზომის გათვალისწინებით, ბუმბულის სიმკვრივე დაახლოებით 10-ჯერ აღემატება ყავისფერ დამცინავ ფრინველს (Toxostoma rufum), მაგრამ დაახლოებით 4-7-ჯერ ნაკლებია, ვიდრე იმავე ზომის გამვლელებს. მეცნიერები თვლიან, რომ ეს არის ადაპტაცია ფრენის დროს მაღალი სითბოს გაფრქვევასთან. მოზრდილ კოლიბრებში ფუმფულა არ არის.

მისი სიმრერები ისმის 100მ მანძილზე

კოლიბრები მთლიანად დნება წელიწადში ერთხელ. დნობა ჩვეულებრივ იწყება გამრავლების სეზონიდან მალევე და გრძელდება ოთხიდან ხუთ თვემდე; მჯდომარე სახეობებში ის მთავრდება ორ თვეში. პირველადი ფრენის ბუმბული, ბოლო ორის გარდა, იცვლება შიდადან გარეზე (P1 — P8, P10, P9), რაც განპირობებულია ფრთის აეროდინამიკური სტაბილურობის საჭიროებით. მეორადი ფრენის ბუმბული იცვლება პირველადი უმრავლესობის განახლების შემდეგ, გარკვეული სახეობების ინდივიდუალური მახასიათებლების დიდი რაოდენობით. კუდი იცვლება ცენტრიდან გვერდებზე, მათი ჩანაცვლება ასევე ძალიან ინდივიდუალურია. ხშირად, მეორადი და კუდის ბუმბულის ჩანაცვლება ასიმეტრიულია. ზოგიერთ სახეობაში, ფრთების და კუდის საფარები იწყებენ ცვენას პირველადთან ერთად, მაგრამ მათზე ბევრად უფრო სწრაფად. მამრობითი სქესის ყელის, ლოყების და გვირგვინის კაშკაშა ქლიავის დნობა ხდება პირველადი ბუმბულის შეცვლიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ. სავარაუდოდ, ეს მოწყობა უზრუნველყოფს ოპტიმალურ ქლიავის გარანტიას მომდევნო გამრავლების სეზონის დაწყებისას

იხ. ვიდეო

დღეში რამდენჯერმე კოლიბრები იბანავენ: მათ შეუძლიათ ბეღურასავით არაღრმა წყალში ჩასხდნენ, ჩანჩქერების მახლობლად დასხდნენ ქვებზე, რომლებზეც დაყრილნი არიან, ან ჩავარდნენ წყალში, ზოგჯერ თითქმის მთლიანად ჩაიძირონ მასში. კოლიბრებს შეუძლიათ გამოიყენონ მცენარეების ტენიანობა, როგორიცაა ბანანის ან ჰელიკონიის ფოთლები, ბანაობისთვის, ან ისიამოვნონ ღია ტოტებზე მსუბუქი წვიმით. ამავდროულად, ფრინველებს შეუძლიათ ოსტატურად დაიჭირონ წყლის წვეთები წვერით. ბანაობის შემდეგ ჩიტები ბრუნდებიან მახლობლად მდებარე სკამებზე, რათა ბუმბულიდან წყალი ამოძვრეს და შეზეთონ. კოლიბრების უმეტესობა თავის წვერას იყენებს პირველადი, მეორადი, საფარების და საჭეების გასაწმენდად და გასასუფთებლად, ხოლო თათებს მხოლოდ თავისა და ყელის ბუმბულის შესაზებლად. ზოგჯერ კოლიბრები თათებს იყენებენ ფრთების საფარის გასაწმენდად, მაგრამ არასოდეს იყენებენ მათ ფრენის ბუმბულის გასაწმენდად. გამონაკლისს წარმოადგენს ხმლით დაბარებული კოლიბრი, რომელიც თითქმის ყოველთვის იყენებს მხოლოდ თავის თათებს.

იხ. ვიდეო

ყველაზე ხშირად, კოლიბრები მოიხმარენ ორწახნაგოვანი მრავალწლიანი ბალახების და ბუჩქების ყვავილების ნექტარს, უკიდურესად იშვიათად - ხეებს. ჩვეულებრივ მცენარეები - ნექტრის მომწოდებლები - მიეკუთვნება გვარებს Zauschneria, Delphinium, Aquilegia, Mimulus, Aphelandra, Centropogon, Cavendishia, Columacnea, Psitt და Heliconia. აყვავებული ხეები, როგორიცაა ერიტრინა, არის ნექტარის შესანიშნავი წყარო და, როგორც წესი, იკავებენ ტერიტორიულ კოლიბრებს ყვავილობის დასაწყისში, და ასეთი ხეების მთავარი დამტვერავი არის გამვლელები და განსაკუთრებით ფერადი ცხედრები (Icterus).

იხ. ვიდეო Колибри. Самоцветы животного мира

ნექტრის გარდა, კოლიბრები სვამენ ტკბილ ხის წვენს, მასში დაჭერილ მწერებთან ერთად, ნახვრეტებს იყენებენ მწოვი კოდალას (Sphyrapicus) მიერ გაკეთებულ ხეებზე. ლალისფერი კოლიბრი ამ გზით იკვებება სეზონის დასაწყისშივე, როცა ყვავილობა ახლახან დაიწყო. ზამთარში ყვავილების მცირე რაოდენობა სანტა კატარინას შტატში, სამხრეთ ბრაზილიაში, არის მიზეზი თეთრკანიანი კოლიბრების (Leucochloris) და ზურმუხტისფერი კოლიბრების გვარის წარმომადგენლების მიერ შაქრის შემცველი ბუშტების მოხმარების მიზეზი.

იხ. ვიდეო 10 ფაქტი კოლიბრის შესახებ

კოლიბრები ასევე მოიხმარენ მტვერს, რომელიც შეიცავს აუცილებელ ამინომჟავებს და ართროპოდებს, როგორც ცილოვან დანამატს. საშუალოდ, ნექტარის ყოველდღიური წონის თანაფარდობა ცილის მიღებასთან არის დაახლოებით ცხრა ერთზე. ვარაუდები, რომ ფეხსახსრიანების მოხმარება ჰერმიტ კოლიბრებში უფრო მაღალია, ვიდრე ჩვეულებრივ კოლიბრებში, არ არის მხარდაჭერილი ლაბორატორიული და საველე კვლევებით, ისევე როგორც ვარაუდები, რომ კოლიბრებს შეუძლიათ იკვებონ ექსკლუზიურად მწერებით დიდი ხნის განმავლობაში და მათი რაოდენობა გავლენას ახდენს გამრავლების სეზონის დაწყებაზე. ზოგიერთ რაიონში. ამავდროულად, ზოგჯერ ცილოვანი საკვები შეადგენს დიეტის მესამედს