ლათინური ანდაზები

                                           

                     ლათინური ანდაზები

                                 

A

• Amicitia vitam ornat.
• მეგობრობა სიცოცხლეს ალამაზებს.
• Amicus Plato, sed magis amica veritas.
• პლატონი ჩემი მეგობარია, მაგრამ ჭეშმარიტება უფროა ჩემი მეგობარი.
• Amore non est medicabilis herbis.
• სიყვარული წამლით არ იკურნება.
• Aliis lucens, uror.
• ვუნათებ რა სხვებს, თვით ვიწვი (ვან ტულპიუსი)
• Amat victoria curat.
• გამარჯვებას ზრუნვა უყვარს.
• aliena vitia in oculis habemus, a tegro nostra sunt.
• სხვისი ნაკლი თვალწინ გვაქვს,ჩვენი - ზურგს უკან.

B

• Barba non facit Philosophum.
• წვერის ტარება არ აბრძენებს (ადამიანს). (წვერის ქონებით ვერ გახდები ფილოსოფოსი)
• Bellum omnium contra omnes.
• ყველას ომი ყველას წინაღმდეგ. (ყველა ომობს ყველას წინააღმდეგ)
• Benecitia nom ophastrudutum.
• სიკეთე არ დაიმალება.

C

• Caesarem decet stantem mori.
• კეისარს ფეხზე სიკვდილი შეჰფერის.

• Charta non erubescit.
• ქაღალდი არ წითლდება.

• Carthago delenda est. (Carthaginem esse delendam)
• კართაგენი უნდა დაინგრეს. (მარკუს პორციუს კატონი (უფროსი))

• Suum cuique...
• ყველას თავისი...

• Commissa cela!
• შეინახე შენზე მონდობილი საიდუმლოდ!

• Cogito ergo sum. - რენე დეკარტი
• ვაზროვნებ, მაშასადამე ვარსებობ.

Principia philosophiae (ფილოსოფიის პრინციპები),1644)

D

• De mortuis aut, bene aut nihil.
• მიცვალებულებზე ან კარგს ამბობენ, ან არაფერს.
• Divide et impera.
• გათიშე და იბატონე. (გაიუს იულიუს კეისარი)
• De gustibus non est disputandum.
• გემოვნებაზე არ დაობენ.
• Do, ut des.
• გაძლევ, რათა მომცე (რომაული სამართლის პრინციპი).
• Dum spiro, spero.
• სანამ ვსუნთქავ, იმედი მაქვს.

E

• Errare humanum est, ignoscere divinum. - ციცერონი
• შეცდომა ადამიანურია, პატიება კი ღვთაებრივი.

• et tu qvoqve brutte?!
• და შენც ბრუტუს?!

• Estote prudentes sicut serprentes.
• იყავით ისეთი ბრძენნი, როგორც გველები(ა) (მედიცინის ემბლემის ახსნა)

F

• Festina lente
• იჩქარე ნელა. (ოქტავიან ავგუსტუსი)
• Fortuna caeca est.
• ბედი ბრმაა. (ციცერონი)
• Fide sed qui vide.
• ენდე მაგრამ იცოდე ვის.
• fortuna caeca est.
• ბედისწერა ბრმაა.
• festina lente!
• იჩქარე დინჯად (ნელა)

G

• Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus.
• მაშ, გვიხაროდეს, სანამ ახალგაზრდები ვართ.

H

• Homo homini lupus est.
• ადამიანი ადამიანისთვის მგელია. (თომას ჰობსი)
• homo locum ornat non locus hominem.
• ადამიანი ამკობს ადგილს და არა ადგილი ადამიანს.

I

• Ibi victoria, ubi concordia.
• სადაც გამარჯვებაა, იქ თანხმობაა.
• Iacta alea est
• წილი ნაყარია. (გაიუს იულიუს კეისარი)
• In vino veritas.
• ჭეშმარიტება ღვინოშია.
• In vino veritas, in aqua sanitas.
• ღვინოში ჭეშმარიტებაა, წყალში ჯანმრთელობა.
• Ignorancia non est argumentum.
• არცოდნა არ არის არგუმენტი.

L

• Lupus non mordet lupum.
• მგელი მგელს არ ჰკლავს.

M

• Manus manum lavat.
• (ერთი) ხელი (მეორე) ხელსა ბანს.
• Manus de Tabula!
• ხელ(ებ)ი შორს მაგიდიდან! (იგულისხმება: ხელები შორს, ხელი მოაშორე(თ), ან შეწყვიტე(თ).)
• Memento Mori.
• გახსოვდეს სიკვდილი.
• Mens sana in corpore sano.
• ჯანმრთელ სხეულში ჯანმრთელი სულია. (დეციმუს იუნიუს იუვენალისი)
• Misera plebs.
• საბრალო ხალხი. (სავარაუდოდ უნდა მომდინარეობდეს ჰორაციუსიდან, სატირები 1, 8, 10 (Miserae plebi).)
• me delectant mea,te tua.
• მე ჩემი მომწონს,შენ - შენი.

N

• nulla poena sine lege
• არ არსებობს სასჯელი კანონის გარეშე
• nullum crimen sine lege
• არ არსებობს დანაშუალი კანონის გარეშე
• non rex est lex, sed lex est rex
• კანონია მეფე და არა მეფე კანონი.
• Non est culpa VINI,sed culpa BIBENTIS
• დამნაშავე არაა ღვინო, დამნაშავეა მსმელი.
• Non scholae, sed vitae discimus.
• არა სკოლისთვის, არამედ ცხოვრებისთვის ვსწავლობთ.
• Nemo judex in re sua.
• არავინ შეიძლება იყოს მოსამართლე თავის საქმეში.
• Non tam praeclarum est scire Latine, quam turpe nescire.
• ლათინური ენის ცოდნა იმდენად თავმოსაწონი არაა, რამდენადაც მისი არცოდნა სამარცხვინო.
• Nobiscum Deus.
• ჩვენთან არს ღმერთი.

O

• Omnia praeclare rare.
• ყველაფერი იშვიათი, მშვენიერია!
• Omnie prinsipium difficle.
• ყველა დასაწყისი რთულია.

P

• Pacta sunt servanda.
• ხელშეკრულებები უნდა იქნან დაცული.
• Pecunia non olet.
• ფული არ ყარს (ფულს სუნი არ უდის) - ვესპასიანე
• Rira bien qui rira le dernire.
• იცინის ის, ვინც ბოლოს იცინის.

Q

• Quod licet Jovi, non licet bovi.
• რაც ნებადართულია იუპიტერისთვის, არაა ნებადართული ხარისთვის.
• Quot homines, tot sententiae.
• რამდენი ადამიანიცაა იმდენი აზრია.
• Qoud non vetat lex,hoc vetat fieri pudor.
• რასაც არ კრძალავს კანონი, იმის ჩადენას კრძალავს სინდისი.
• Quidquid discis, tibi discis.
• რასაც არ უნდა სწავლობდე, სწავლობ შენთვის.
• Quod nocet docet.
• შეცდომებზე ვსწავლობთ.

R

• Relata refero.
• მე (მხოლოდ) იმას გამცნობთ, მე რაც მაცნობეს.
• Repetitio est mater studiorum.
• გამეორება მეცნიერების დედაა.
• Redendo dicero verum.
• სიცილით ჭეშმარიტების თქმა.

S

• Sic transit gloria mundi.
• ასე წარმავალია დიდება ამქვეყნიური.
• Si felix esso vis, este!
• გინდა იყო ბედნიერი, იყავი!
• Si vis amari, ama.
• გინდა სიყვარული, გიყვარდეს.
• Si vis pacem, para bellum.
• თუ გსურს მშვიდობა ემზადე ომისთვის.
• Scio me nihil scire.
• ვიცი რომ არაფერი არ ვიცი.
• Scientia potencia est.
• ცოდნა - ძალაა!
• si amicus meus es, tui amici mei sunt.
• თუ შენ ჩემი მეგობარი ხარ,შენი მეგობრები ჩემი მეგობრებიც არიან.
• spes ultima.
• უკანასკნელი იმედი.

T

• Timeo Danaos et dona ferentes.
• გეშინოდეთ დანაელების, თუნდაც ძღვენის მომტანის.
• testis unus testis nulus
• ერთი მოწმე არამოწმე.
• Tu natu est non tibi, non miki, sed patrial.
• შენ დაბადებული ხარ არა შენთვის, არა ჩემთვის, არამედ მამულისათვის (ციცერონი)

U

• Ubi bene, ibi patria.
• სამშობლო იქაა, სადაც თავს კარგად გრძნობ.
• Urbi et orbi.
• ქალაქსა და რომს. (ქალაქ რომსა და დედამიწას)
• Ut sementem feceris, ita metes.
• რასაც დასთეს, იმას მოიმკი.
• Usus magister egregius.
• გამოცდილება საუკეთესო მასწავლებელია.

V

• Vae victis!
• ვაი დამარცხებულთ!
• Veni, vidi, vici
• მივედი, ვნახე, გავიმარჯვე. (გაიუს იულიუს კეისარი)
• Verba docent, exempla trahunt.
• სიტყვები ასწავლიან, მაგალითები წარმართავენ.
• Verba volant, scripta manent.
• (წარმოთქმული) სიტყვები ქრება, დაწერილი (სიტყვები) რჩება.
• Vita brevis, ars longa.
• ცხოვრება მოკლეა, ხელოვნებაა დღეგრძელი.
• Vincere aut mori.
• გამარჯვება ან სიკვდილი.
• Vivat, crescat, floreat!
• იცოცხლოს, (გა)იზარდოს, აყვავდეს!
• Vivere militare est.
• ცხოვრება ომია. (ცხოვრობდე ნიშნავს ომობდე.)
• Vox populi, vox dei.
• ხმა ხალხის, ხმა ღვთისა.
• vita somnium breve.
• სიცოცხლე მოკლე სიზმარია.
• Victoria, non praeda.
• გამარჯვებას ვერ მოიპარავ.